Αμφίπολη: Δείτε τις Σφίγγες με τα κεφάλια στις θέσεις τους

Ένας Ιταλός blogger εκστασιασμένος από τα ευρήματα στον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, αναπαράστησε τις Σφίγγες του μνημείου με τα κεφάλια και τα φτερά τους.

Πρόκειται για μια εντυπωσιακά προσεγμένη εργασία που δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο iltaccuinodipan.blogspot.it. Δείτε τις αναπαραστάσεις:

Αυτή τη φορά, οι έρευνες στον τρίτο ταφικό θάλαμο οδήγησαν στην ανακάλυψη της κεφαλής της μίας από τις δύο Σφίγγες, που κοσμούσαν την είσοδο του εντυπωσιακού τάφου.

Η στροφή της προς τον θεατή, τα αρμονικά, νεανικά αλλά γυναικεία χαρακτηριστικά, κυρίως όμως η ανεξιχνίαστη έκφραση, καθιστούν αξιοθαύμαστο και εξίσου αξιοπερίεργο το τελευταίο εύρημα της ανασκαφής στον τάφο στην Αμφίπολη.

Το κεφάλι της Σφίγγας, με το οποίο αποκαθίσταται η μορφή των αγαλμάτων που δεσπόζουν στην είσοδο του μνημείου, είναι σμιλεμένο με τέτοιο τρόπο στο μάρμαρο ώστε να στρέφεται προς τον επισκέπτη.

Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι το αυτονόητο, ότι οι Σφίγγες του πρώτου διαφραγματικού τοίχου δεν ήταν αντικριστές.

Κοίταζαν προς τα έξω και επιβάλλονταν με την παρουσία και το ύφος τους σε όποιον ετοιμαζόταν να εισέλθει στο μνημείο.

Ακριβώς επειδή πρόκειται για τάφο, οι Σφίγγες δεν κοίταζαν η μία την άλλη, αλλά έστρεφαν το βλέμμα τους στον έξω κόσμο: με απορία, με νοσταλγία, με διάθεση να δηλώσουν ότι απαιτούν σεβασμό -η έκφραση του εντελώς ανθρωπόμορφου προσώπου τους είναι ανοιχτή σε κάθε ερμηνεία. Σε αυτό το στοιχείο έγκειται ο ακαταμάχητος μαγνητισμός που ασκούν -και σίγουρα ασκούσαν όσο βρίσκονταν στη θέση τους- στον παρατηρητή.

Σε απόλυτη συμμετρία με τις Καρυάτιδες του δεύτερου διαφραγματικού τοίχου, οι Σφίγγες, όπως πλέον γνωρίζουμε, έφεραν την «πόλο» στην κορυφή του κεφαλιού τους. Με τον ένθετο καλαθίσκο υποδύονταν το ρόλο των Καρυατίδων κατά κάποιο τρόπο, εφόσον και αυτές στήριζαν την καμάρα της οροφής.

Όσο περισσότερα είναι τα ευρήματα στον τάφο στην Αμφίπολη, τόσο πολλαπλασιάζονται τα ερωτηματικά για τον τύμβο. Έξι είναι οι κυριότερες απορίες που δημιουργούνται:

1. Το κεφάλι της ανατολικής Σφίγγας εντοπίστηκε θαμμένο σε επίπεδο πιο κάτω από το μαρμάρινο κατώφλι του τρίτου θαλάμου. Πώς βρέθηκε εκεί;

Πρόκειται για το πλέον βασικό ερώτημα με βάση τα πρόσφατα ευρήματα. Το κεφάλι ζυγίζει 100 – 150 κιλά.Ο αρχιτέκτων μηχανικός κ. Αθανάσιος Νακάσης, πρόεδρος του ελληνικού τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών ICOMOS και επίτιμος διευθυντής Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων σύμφωνα με το Βήμα απορρίπτει την περίπτωση να έχουν μεταφέρει το κεφάλι της σφίγγας τυμβωρύχοι στον τρίτο θάλαμο.

“Οι τυμβωρύχοι κινούνται πάντα προς την έξοδο, δεν μεταφέρουν πράγματα προς τα μέσα” τονίζει. Σύμφωνα μάλιστα με την καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Θεοδοσία Στεφανίδου-Τιβερίου η κεφαλή της Σφίγγας δεν μοιάζει να έχει υποστεί επίθεση βανδάλων.

«Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν έχει σημαντική φθορά το κεφάλι της Σφίγγας. Μόνο η μύτη και τα χείλη είναι σπασμένα, συνήθη σημεία που φθείρονται με την πτώση των κεφαλών στο έδαφος», λέει χαρακτηριστικά.

2. Θα βρεθεί το άλλο κεφάλι από τη δεύτερη -τη δυτική- Σφίγγα, που λείπει επίσης;

Η τελευταία ελπίδα γι’ αυτό είναι η αποκάλυψη του δαπέδου, όταν φύγουν και από εκεί τα χώματα.

3. Η μαρμάρινη θύρα είχε ανοίξει και κλείσει περισσότερες φορές από μία;

Στο μαρμάρινο κατώφλι αποκαλύφθηκαν ράγες για να ανοιγοκλείνει η πόρτα, στοιχείο που δείχνει ότι ήταν από την αρχή κατασκευασμένη για κάτι τέτοιο.

4. Υπάρχει τελικά το τέταρτο θύρωμα;

Οι ανασκαφείς πρέπει να κατέβουν κι άλλο, για να λυθεί το μυστήριο αν υπάρχει κι άλλος χώρος στον τέταρτο διαφραγματικό χώρο.

5. Τι άλλα ευρήματα αναμένονται;

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, λείπει το κεφάλι της δυτικής Σφίγγας. Αναζητούνται ακόμη επίσης οι μαρμάρινες δοκοί της ψευδοροφής. Αναμένονται όμως ακόμη κτερίσματα, προσφορές στο νεκρό και η ίδια η σαρκοφάγος.

6. Είναι ο τάφος συλημένος;

Αν και οι απόψεις διίστανται, η Κατερίνα Περιστέρη επαναλαμβάνει συνέχεια ότι είναι ασύλητος, μιας και οι σφραγιστικοί τοίχοι εκτιμάται ότι έγιναν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ταφής, προκειμένου να προστατευτεί ο τάφος.

Επιπρόσθετα, μιλώντας στα parapolitika 90,1 και το Νίκο Ευαγγελάτο η Ελένη Μανακίδου είπε χαρακτηριστικά για τον υπόγειο θάλαμο ότι “δεν ήταν και εύκολα προσβάσιμος πιθανότατα και έτσι είναι πιθανόν αυτοί που μπήκαν να μην είδαν ούτε το άνοιγμα. Κάποιος ήθελε να μείνουν κάποια πράγματα κρυμένα. Η μικρή είσοδος λέει πολλά”.