Την ώρα που οι ανασκαφές στην Αμφίπολη προχωρούν πλέον με πολύ αργούς ρυθμούς, καθώς οι αρχαιολόγοι βρίσκονται μία ανάσα πριν την είσοδο του τρίτου θαλάμου, ουδείς γνωρίζει και μπορεί με βεβαιότητα να πει όχι μόνο ποιος είναι ο «κάτοικος» του τύμβου, αλλά και αν είναι μακεδονικός. Τα σενάρια ωστόσο δίνουν και παίρνουν με ειδήμονες από τη διεθνή κοινότητα να έχουν στραμμένο το βλέμμα τους πάνω από τον τύμβο της Αμφίπολης.
Η απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα του ποιος είναι θαμμένος μέσα στο μεγαλοπρεπεή τύμβο Καστά μπορεί να δοθεί ίσως από το πότε τελικά έχει χτιστεί το ταφικό μνημείο στην Αμφίπολη και ενδεχομένως με ποια μάχη μπορεί να συνδεθεί.
Η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών, Όλγα Παλαγγιά, μιλώντας στην εφημερίδα Τα Νέα, τόνισε ότι πρόκειται για ρωμαϊκό τάφο, του οποίου το κλειδί για όλες τις απαντήσεις βρίσκεται στις Καρυάτιδες.
«Κλειδώνουν τη χρονολόγηση του μνημείου στη ρωμαϊκή εποχή και όχι νωρίτερα από τον 1ο αιώνα π.Χ. Είναι αρχαϊστικές, δηλαδή φορούν λοξό ιμάτιο, όπως οι αρχαίες κόρες, αλλά το κεφάλι τους μοιάζει κλασικό και το έχει φτιάξει ο Πραξιτέλης. Πρόκειται για μία σύνθεση που συνηθιζόταν στα ρωμαϊκά χρόνια από την αγάπη για το παρελθόν», τόνισε.
«Τέτοιου είδους γλυπτική δεν υπάρχει επ’ ουδενί σε μακεδονικούς τάφους. Σφίγγες σε τάφους συναντούμε στην αρχαϊκή Αθήνα, αλλά όχι στα κλασικά χρόνια. Επομένως είναι περίεργο να τις βρίσκουμε σε μακεδονικό τάφο. Αντίθετα, στα ρωμαϊκά χρόνια δεν υπάρχουν μόνο σε τάφους αλλά αποτελούν το σύμβουλο του αυτοκράτορα Αυγούστου (ιδρυτή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας). Οι Καρυάτιδες ήταν το αγαπημένο του διακοσμητικό στοιχείο», λέει.
Όσο για το ποιος μπορεί να είναι θαμμένος στην Αμφίπολη σύμφωνα με τη θεωρία αυτή; «Οι πεσόντες από τη μάχη των Φιλίππων» εκτιμά η Όλγα Παλλαγγιά.
«Στους Φιλίππους συγκρούστηκαν το 42 πΧ. οι στρατοί από τη μία του Οκταβιανού Αυγούστου και του Μάρκου Αντώνιου και από την άλλη του Βρούτου και του Κάσσιου, των δολοφόνων του Ιούλιου Κάισαρα. Οι νικητές (Οκταβιανός Αύγουστος, Μάρκος Αντώνιος) πιθανώς έθαψαν τους νεκρούς τους στο στρατόπεδό τους στην Αμφίπολη. Ίσως να χρησιμοποίησαν και μάρμαρο Θάσου. Αυτό το μνημείο έχει τόνους μαρμάρου, ενώ οι μακεδονικοί τάφοι ήταν κατασκευασμένοι από ασβεστόλιθο με επίχριση. Μαρμάρινες ήταν μόνο οι πόρτες τους», λέει.
«Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αν όντως συνδέεται με τη μάχη των Φιλίππων δεν χάσαμε, αλλά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μνημείο που σχετίζεται με μία από τις σημαντικότερες μάχες της Ιστορίας, δεν υπάρχει πάντως αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και σπάνιο μνημείο και δεν ξέρουμε ακόμη τι κρύβει».