Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών: Ο νέος πτωχευτικός νόμος δεν προστατεύει τους οφειλέτες αλλά τις τράπεζες

Η νομοθεσία για τη ρύθμιση χρεών υπερχρεωμένων νοικοκυριών, που άρχισε να ισχύει από το 2010 (3869/2010) και τροποποιήθηκε αρκετές φορές, αποτελούσε την τελευταία «καταφυγή» κάθε καταναλωτή, που αδυνατούσε να αποπληρώσει τα δάνειά του και τα χρέη του και κινδύνευε να χάσει το σπίτι του.

Η νομοθεσία αυτή έδινε μια δεύτερη ευκαιρία στους υπερχρεωμένους καταναλωτές, ώστε να μην αποκλειστούν από το οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

Δυστυχώς, μετά την κατάργηση, από τις 28.02.2019, της δυνατότητας προστασίας της κύριας κατοικίας που παρείχε ο ως άνω νόμος, η προστασία του νόμου αυτού κατέστη ατελής αφού μπορούσαν μεν να ρυθμιστούν τα χρέη του υπερχρεωμένου συμπολίτη μας αλλά αυτός δεν μπορεί να διασώσει την κύρια κατοικία του.

Ως υποκατάστατο της ως άνω κατάργησης τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 4605/2019 ο οποίος με τις διατάξεις των άρθρων 68 έως 83 καθόρισε τις προϋποθέσεις διάσωσης της κύριας κατοικίας για το περιορισμένο χρονικό διάστημα μέχρι τις 31.12.2019 το οποίο εν συνεχεία παρατάθηκε έως τις 31/04/2020, οπότε έπαυσε οριστικά και η ως άνω δυνατότητα προστασίας της κύριας κατοικίας.

Το ΚΕ.Π.ΚΑ.- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών υπήρξε εμπνευστής και πρωτεργάτης της αρχικής νομοθεσίας του 2010.

Η σημερινή Κυβέρνηση εξήγγειλε περί το Φεβρουάριο του 2019 ότι θα αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο, που είχε καταστεί ατελές, λόγω των αλλαγών που επέφερε ο ν. 4605/2019. Το ΚΕ.Π.ΚΑ. έθεσε, επανειλημμένως, ενώπιον των αρμοδίων Υπουργών τις εξής προτάσεις:

Η νομοθεσία θα έπρεπε να επαναφέρει τις διατάξεις του Νόμου 3869 / 2010 όπως αυτός ψηφίστηκε και εφαρμόστηκε το 2010.

Η νομοθεσία θα έπρεπε να προβλέπει συγκεκριμένα κριτήρια, ώστε να βοηθάει αυτούς, που έχουν πραγματική αδυναμία αποπληρωμής και όχι τους στρατηγικούς οπαδούς του «Δεν πληρώνω».

Η νομοθεσία θα έπρεπε να προστατεύει την πρώτη κατοικία του οφειλέτη.

Η νομοθεσία θα έπρεπε να προβλέπει και ρύθμιση και «κούρεμα» οφειλών.

Η νομοθεσία θα έπρεπε να προβλέπει ένα ισχυρό στάδιο, εξωδικαστικού συμβιβασμού, όπως προέβλεπε ο αρχικός νόμος 3869/2010 «Περί υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων».

Στο στάδιο αυτό, θα έπρεπε να περιλαμβάνεται η δυνατότητα πιστοποιημένων Ενώσεων Καταναλωτών να βοηθούν καταναλωτές – οφειλέτες να έρθουν σε συνεννόηση, με τους πιστωτές τους και να καταστρώσουν ένα υλοποιήσιμο πρόγραμμα αποπληρωμής χρεών.

Η διαδικασία θα έπρεπε να είναι απλή και όσο το δυνατόν, με λιγότερα έξοδα, για τον οφειλέτη.

Η νομοθεσία θα έπρεπε να προβλέπει τη δυνατότητα του οφειλέτη να αγοράσει το δάνειό του, πριν αυτό πωληθεί σε funds, σε τιμή που θα είναι ελάχιστα ανώτερη αυτής, που το fund αγοράζει το δάνειό του.

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα έπρεπε να υποχρεωθούν να ορίσουν συγκεκριμένα στελέχη, τα οποία έχουν δικαιοδοσία να ρυθμίζουν και να κουρεύουν οφειλές.

Η εμπειρία μας, το 2010, από την εφαρμογή του νόμου ήταν απογοητευτική, για τη συμπεριφορά των τραπεζών που έκαναν τα πάντα, για να αποτύχει η εφαρμογή της νομοθεσίας.

Η Κυβέρνηση, παρά τις σχετικές εκκλήσεις του ΚΕ.Π.ΚΑ. – Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών και όλων των κοινωνικών φορέων, προχώρησε στις 26/10/2020 στην ψήφιση του νόμου του Υπουργείου Οικονομικών για τη «Ρύθμιση οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας» χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστικός θεσμικός διάλογος με τους κοινωνικούς φορείς, και χωρίς να συγκροτηθεί Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή με τη συμμετοχή του ΚΕ.Π.ΚΑ. και των πιστοποιημένων Ενώσεων Καταναλωτών.

Με τον ως άνω ψηφισθέντα πλέον νόμο, επήλθαν επιγραμματικά οι παρακάτω νομοθετικές ρυθμίσεις:

Α. Τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά δεν εντάσσονται σε μια ξεχωριστή διαδικασία δικαστικής ρύθμισης χρεών, όπως συμβαίνει στα περισσότερα ευρωπαϊκά δίκαια αφερεγγυότητας, αλλά ταυτίζονται με τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και εντάσσονται ουσιαστικά, με πολύ μικρές διαφοροποιήσεις, στη διαδικασία της πτώχευσης παραβλέποντας ότι ιστορικά και δικαιοπολιτικά άλλους σκοπούς εξυπηρετεί η πτώχευση των επιχειρήσεων και άλλους η ρύθμιση των χρεών των νοικοκυριών.

Β. Με τον ως άνω νόμο επιδιώκεται η μέγιστη συλλογική ικανοποίηση των τραπεζών και όχι η προστασία των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των οφειλετών.

Γ. Δεν υφίσταται πλέον καμία προστασία της πρώτης κατοικίας αντίθετα με το προϋφιστάμενο καθεστώς του αρχικού νόμου 3869/2010, αλλά ακόμη και με το ν.4605/2019 με τον οποίο επήλθε η κάμψη της προστασίας της πρώτης κατοικίας.

Δ. Τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια που τίθενται για το χαρακτηρισμό οφειλετών ως ευάλωτων, αφήνουν εκτός προστασίας μεγάλη μερίδα αυτών.

Ε. Συνίσταται ιδιωτικός Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων στον οποίο οι πολύ φτωχοί οφειλέτες θα μπορούν να ζητήσουν, μετά την πτώχευση τους, να μεταβιβαστεί η πρώτη κατοικία τους και αφού καταβάλλουν μισθώματα για 12 έτη, θα δύνανται να ανακτήσουν την κυριότητα της κατοικίας τους, καταβάλλοντας ως τίμημα επαναγοράς την αξία που θα έχει η κατοικία κατά το χρόνο άσκησης του ως άνω δικαιώματος τους περί επαναγοράς.

Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι με τον ως άνω νόμο ουσιαστικά καταργείται ρητά ο ν. 3869/2010, δηλαδή το νομοθέτημα το οποίο αποτέλεσε την τελευταία δεκαετία τη σημαντικότερη στήριξη και ελπίδα των υπερχρεωμέων νοικοκυριών ότι θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τα τραπεζικά τους χρέη και να επανενταχθούν στην οικονομική και κοινωνική ζωή.

Και «την επιτυχία» αυτή την πιστώνεται η Κυβέρνηση.

Στον ίδιο νόμο περιλαμβάνεται διάταξη, που αφορά την αύξηση των ασφαλίστρων για ορισμένα παλιά συμβόλαια υγείας.

Το ΚΕ.Π.ΚΑ. κατανοεί την ανάγκη των ασφαλιστικών εταιρειών για ρευστότητα, αλλά είναι κάθετα αντίθετο στο να επωμίζονται οι καταναλωτές όλες τα προβλήματα, που προκύπτουν όταν οι εταιρείες αναλαμβάνουν κάποιο επιχειρηματικό ρίσκο.

Πιστεύουμε ότι πολλοί καταναλωτές θα αναγκαστούν να ακυρώσουν συμβόλαια υγείας, γιατί θα αδυνατούν να πληρώσουν το αυξημένο ασφάλιστρο, μέσα στην κρίση. Και έτσι θα μείνουν ανασφάλιστοι σε προχωρημένη ηλικία, όταν έχουν ακριβώς μεγαλύτερη ανάγκη αυτών των συμβολαίων.

Το ΚΕ.Π.ΚΑ. υπόσχεται προς τα μέλη του και τους καταναλωτές ότι θα αναλάβει πρωτοβουλίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου με την άσκηση κάθε νόμιμης πίεσης να συμβάλλει στη δημιουργία ενός νομοθετικού πλαισίου που θα αποτελεί πραγματικά Παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, όπως ο νόμος 3869/2010 και όχι Παροχή Ευκαιρίας προς τις Τράπεζες όπως ο νόμος που ψήφισε η Κυβέρνηση!

Επίσης, θα καταθέσουμε συγκεκριμένες προτάσεις και θα αγωνιστούμε, για να μη μείνει κανένας καταναλωτής ανασφάλιστος, επειδή οι ασφαλιστικές εταιρίες θα αυξήσουν τα ασφάλιστρα για τα συμβόλαια υγείας.