Bullying στα σχολεία – Τα «σημάδια» που την προδίδουν

Ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο στην εποχή μας βρίσκεται σε έξαρση ανάμεσα σε παιδιά και εφήβους είναι η ενδοσχολική βία, γνωστή και ως bullying.

Είναι σημαντική η αφύπνιση και σωστή ενημέρωση του κοινού πάνω σε ερωτήματα όπως τι ακριβώς είναι το bullying και πως μπορούμε να το ξεχωρίσουμε από μια φυσιολογική αντιπαράθεση που μπορεί να υπάρξει μεταξύ των παιδιών.

Τόσο τα παιδιά όσο και οι έφηβοι χαρακτηρίζονται από έναν πηγαίο αυθορμητισμό αφού δεν έχουν ακόμα σχηματίσει πλήρως τις κοινωνικές τους δεξιότητες.

Για τον λόγο αυτό μπορεί να γίνουν κάπως πιο «σκληροί» όταν πρόκειται να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.

Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι το κατά πόσο αυτή η παιδική-εφηβική αδεξιότητα παραμένει στα λογικά πλαίσια και δεν μετατρέπεται σε επιθετική συμπεριφορά.

Το άρθρο αυτό αποσκοπεί στο να απαντήσει τα παραπάνω ερωτήματα καθώς και να αναλύσει τις μορφές βίας που μπορεί ένα παιδί να δέχεται στο σχολείο.

Η βία μπορεί να είναι σωματική, λεκτική ή μη άμεση (O’Moore & Minton, 2004).

Η σωματική βία αφορά την πρόκληση φυσικής βλάβης στο θύμα, η λεκτική βία αναφέρεται στην χρήση χαρακτηρισμών που κάνουν το θύμα να νιώθει άβολα και ταπεινωτικά, ενώ η μη άμεση βία είναι μια ιδιαίτερη μορφή βίας που περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως την κοινωνική απομόνωση του θύματος ή την εσκεμμένη πρόκληση αντιπάθειας απέναντί του.

Το bullying είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από συνέχεια, σε αντίθεση με την φυσιολογική αντιπαράθεση που αφορά ένα μεμονωμένο περιστατικό και μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην σωματική υγεία ή την ψυχολογία του θύματος.

Οι γονείς και τα σχολεία θα πρέπει να βρίσκονται σε επαγρύπνηση όσον αφορά τις συμπεριφορές των παιδιών.

Δυστυχώς δεν υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα συμπτώματα που να δηλώνουν την ενδοσχολική βία, καθώς το κάθε παιδί είναι διαφορετικό και γι’ αυτό τον λόγο οι γονείς και οι δάσκαλοι είναι συχνά ανυποψίαστοι.

Παρόλα αυτά τα θύματα ενδοσχολικής βίας συχνά παρουσιάζουν κάποια κοινά σημάδια που από τη στιγμή που θα γίνουν αντιληπτά δεν πρέπει να αγνοηθούν.

Πολλές φορές τα θύματα παρουσιάζουν έντονες διαταραχές άγχους καθώς δεν γνωρίζουν πως να αντιμετωπίσουν αυτό που τους συμβαίνει.

Επιπλέον μπορεί να παρατηρηθεί μείωση στους βαθμούς και έλλειψη συγκέντρωσης.

Επίσης ένα παιδί που υφίσταται βία από τους συμμαθητές του μπορεί ακόμα και να αρνείται να πάει στο σχολείο.

Ένα ακόμα σημάδι είναι η δυσκολία στον ύπνο, καθώς τα θύματα ψυχολογικής ή σωματικής βίας βιώνουν έντονο stress και συχνά παρουσιάζουν αϋπνίες.

Σε περιπτώσεις που η βία είναι σωματική οι γονείς ίσως παρατηρήσουν ανεξήγητες μελανιές ή σημάδια στο σώμα του παιδιού.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα θύματα bullying τις περισσότερες φορές αρνούνται να μιλήσουν για το πρόβλημά τους οπότε αυτό είναι ένα ακόμα σημάδι που πρέπει να κινήσει τις υποψίες των γονιών ή των δασκάλων.

Οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να είναι πάντα καλοί «ακροατές» σε ό,τι έχουν να τους πουν τα παιδιά.

Με τον τρόπο αυτό χτίζεται μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ενήλικα και το παιδί, το οποίο αποκτά έτσι το θάρρος να μοιραστεί μαζί του ό,τι το απασχολεί.

Μια βασική αιτία που τα θύματα αρνούνται να μιλήσουν είναι γιατί νιώθουν άβολα και ντρέπονται για την θυματοποίησή τους, γι’ αυτό είναι σημαντικό στην περίπτωση που ο γονέας ή ο εκπαιδευτικός αντιληφθεί κάποιο κρούσμα βίας να εξηγήσει στο παιδί-θύμα ότι δεν φταίει για αυτό που του συνέβη.

Πρέπει το παιδί να καταλάβει ότι δεν έχει εκείνο το πρόβλημα, αλλά το παιδί που ασκεί το bullying.

Όπως εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς το bullying είναι ένα φλέγον ζήτημα που εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στα παιδιά που το βιώνουν αλλά και στα παιδιά που το ασκούν.

Γράφει η Μυρτώ Ντούγια – Κοινωνιολόγος – MSc Criminal Investigation