Κέρος: Το αρχαιότερο Ιερό σε θαλάσσιο χώρο στον κόσμο 4.500 χρόνων

Μια σημαντική ανασκαφή για την παγκόσμια αρχαιολογία ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες στην καρδιά του Αιγαίου Πελάγους, στην Κέρο.

Η ανασκαφή που έγινε από ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και το Ινστιτούτο Κύπρου αφορούσε το μικρό νησάκι του Δασκαλιού, στο δυτικότερο ακρωτήρι της νήσου Κέρου μια, άγνωστη στο ευρύ κοινό, μικρή νησίδα δίπλα ακριβώς από το ακατοίκητο αυτό πλέον νησί των Κυκλάδων και διεξήχθη κατόπιν άδειας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Στο χαμήλωμα της αυλαίας της ανασκαφικής περιόδου μίλησαν στο ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ- ΜΠΕ, “Πρακτορείο 104,9 FM”, ο διακεκριμένος αρχαιολόγος, ερευνητής και παλαιογλωσσολόγος Λόρδος Κόλιν Ρένφριου (Colin Renfrew) και ο δρ. Μάικλ Μπόιντ (Michael Boyd), αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου της Cambridge, οι οποίοι αναφέρθηκαν στα ευρήματα εκεί όπου βρίσκονταν ο προϊστορικός οικισμός του Δασκαλιού τις νέες ανακαλύψεις και τα πρώτα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν από τα όσα ανευθέρηκαν σε αυτή τη μορφολογικά σε σχήμα πυραμίδας νησίδα.

Για τον Λόρδο Renfrew, που στα 81 του χρόνια θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολόγους της προϊστορικής εποχής όλων των εποχών, η Κέρος δεν είναι ένα νέο πεδίο, αφού ξεκίνησε να ερευνά τους θησαυρούς της από τη δεκαετία του ’60, νεαρός επιστήμονας τότε.

Μια έρευνα που κορυφώθηκε μέσα στο 2018, αποκαλύπτοντας νέα ευρήματα που αναμένεται να μελετηθούν στα επόμενα χρόνια.

Ευρήματα που σύμφωνα με τον Βρετανό καθηγητή αποδεικνύουν πως η περιοχή του Κάβου στα δυτικά της Κέρου, όπως και το μικρό νησί του Δασκαλιού ήταν ένα ναυτικό ιερό, «ένα ναυτικό ιερό, το οποίο αποκαλύπτεται πως ήταν το αρχαιότερο ναυτικό ιερό στον κόσμο».

Οι φετινές ανασκαφές εστίασαν λοιπόν στη μια ευρύτερη περιοχή και αφορούσαν πιο ειδικά οικισμούς όπως αυτός του Δασκαλιού, που εκτιμάται πως 4500 χρόνια π.Χ, ήταν ενωμένος με το την περιοχή του Κάβου στην Κέρο, με δίοδο πάνω από το νερό, ενώ φαίνεται πως επιβεβαιώνουν την Κέρο ως επίκεντρο μιας ευρύτερης περιοχής των Κυκλάδων.

Αποθέσεις που μεταφέρθηκαν από διαφορετικά νησιά των Κυκλάδων στον Κάβο της Κέρου, σπασμένα ειδώλια, γλυπτά από κυκλαδικό μάρμαρο, τμήματα από σπασμένα μαρμάρινα βέλη, σπασμένα δοχεία αγγειοπλαστικής αποτελούσαν μέρος των ευρημάτων στη περιοχή.

Τα ευρήματα αυτά μεταφέρονταν εκεί ήδη σπασμένα στην αρχαιότητα, για λόγους που είχαν σχέση με θρησκευτική λατρεία, ως προσφορές στον Κάβο γεωγραφικά το καλύτερο φυσικό λιμάνι του νησιού, με θέα στο βόρειο, το νότιο και το δυτικό Αιγαίο.

Οι φετινές ανασκαφές όμως απέδειξαν κάτι που οι αρχαιολόγοι κρίνουν επίσης ως σημαντικό, την ύπαρξη δικτύου και διαδικασιών μεταφοράς στο Αιγαίο τεσσεράμισι χιλιετίες προ Χριστού.

«Το πιο σημαντικό όμως στοιχείο για εμάς ήταν πως τα κτίρια που βρισκόταν πάνω στο Δασκαλιό, ήταν κατασκευασμένα από καλής ποιότητας μάρμαρο και είχαν τοιχοποιία με στοιχεία μαρμάρινα.

»Όλο αυτό το μάρμαρο χρειαζόταν να εισαχθεί από τη Νάξο (…) έφεραν τόνους και τόνους μαρμάρου από τη Νάξο στο Δασκαλιό, ώστε να κατασκευάσουν τις δομές που βρίσκουμε εκεί» τόνισε ο Λόρδος Renfrew.

Οι αρχαιολόγοι έμειναν δε ιδιαίτερα εντυπωσιασμένοι και από τις κατασκευές εκείνης της εποχής στο Δασκαλιό «με εντυπωσιακές σκάλες», σκάλες που πρόσφατα αποκαλύφθηκαν από την αρχαιολογική σκαπάνη.

Καταγραφή με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας

Σημαντική παράμετρος της ανασκαφικής προσπάθειας είναι και αυτή της χρήσης της πλέον σύγχρονης τεχνολογίας.

«Αντί για τα κλασικά σχέδια που γίνονται με το χέρι χρησιμοποιούμε μια τεχνική που ονομάζεται ψηφιακή φωτογραμμετρία (σ.σ digital photogrammetry), τεχνική που μας επιτρέπει να δημιουργούμε τρισδιάστατα μοντέλα από καθετί που κάνουμε» εξηγεί επί του θέματος ο Dr. Michael Boyd, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Cambridge, ενώ τονίζει πως με τις νέες τεχνικές η ανασκαφή αποκτά πλήρη ψηφιακή απεικόνιση.

«Με αυτό τον τρόπο όταν θα θέλουμε να ξαναδούμε την ανασκαφή, να δούμε τις λεπτομέρειες, θα μπορούμε να δούμε σχεδόν τα πάντα, αφού σε διαστήματα μιας ώρας ή δύο γίνεται καταγραφή μέσα σε μια τρισδιάστατη (3D) πραγματικότητα» αναφέρει ο κ.Boyd.

Κάθε λεπτομέρεια μεταφέρθηκε στον ψηφιακό κόσμο μέσω iPad.

«Τα χρησιμοποιούμε για να καταγράφουμε τα πάντα ψηφιακά και έτσι δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούμε χαρτί» συμπληρώνει, κάτι που εκτιμά πως είναι ένα τεράστιο βήμα προς τα μπροστά καθώς στο παρελθόν δεδομένα μιας ανασκαφής μπορεί να βρισκόταν σε πολλαπλές ανεξάρτητες βάσεις δεδομένων, «ενώ τώρα όταν θα θέλουμε να μελετήσουμε κάποια πτυχή της ανασκαφής βλέπουμε πρακτικά τα πάντα και για κάθε πτυχή της ανασκαφής», όπως εξηγεί ο Βρετανός αρχαιολόγος.

Στο επόμενο διάστημα οι επιστήμονες αναμένεται να ξεκινήσουν τη μελέτη των ευρημάτων που εκτιμάται πως θα διαρκέσει περίπου δύο χρόνια με την έκδοση των αποτελεσμάτων να ακολουθεί.