Έλληνας δασολόγος εξηγεί ένα προς ένα τους λόγους της μεγάλης καταστροφής

Ασχολείται επιστημονικά με τις πυρκαγιές από το 1985. Ο δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος είναι δασολόγος με εξειδίκευση στις δασικές πυρκαγιές. Μέλος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας, είναι σήμερα ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων.

Με ψύχραιμο λόγο, αποφεύγει να αποδώσει βιαστικά ευθύνες στις Αρχές, ωστόσο επισημαίνει την αδυναμία της Πυροσβεστικής και θεωρεί πως πέρα από τις διαχρονικές ευθύνες της Πολιτείας, ειδικά σε ένα κράτος σαν το ελληνικό, ο πολίτης πρέπει να λάβει τα μέτρα του και να έχει ο ίδιος ένα πλάνο αντιμετώπισης και πρόληψης.

«Το κράτος οφείλει να πει στους πολίτες “εγώ δεν μπορώ να σας προστατέψω αν έχετε χτίσει μέσα στο δάσος”.

»Πρέπει ο καθένας μας να αναρωτηθεί τι θα κάνει. Στατιστικά το πιο πιθανό είναι πως μέσα στη διάρκεια της ζωής σου, μια φορά η πυρκαγιά θα φτάσει στην πόρτα σου».

Ποιο ήταν το κυριότερο αίτιο της τραγωδίας στην Ανατολική Αττική;

Η μη προετοιμασία του χώρου και των πολιτών.

Η έλλειψη προληπτικού σχεδιασμού σε συνδυασμό με μια πολύ δύσκολη φωτιά που ήταν σε αδυναμία η Πυροσβεστική να αντιμετωπίσει.

Γενικά στη χώρα δεν έχουμε δώσει καμία σοβαρή σημασία στην πρόληψη.

Πέρα από έργα καθαρισμού, είναι και αυτό που ονομάζουμε ανάλυση απειλής σε περιοχές όπου υπάρχουν προβλήματα.

Π.χ. θα μπορούσαμε να είχαμε δει ότι η συγκεκριμένη περιοχή στο Μάτι δεν έχει δυνατότητες εκκένωσης.

Φωνάζουμε γι’ αυτά χρόνια. Δεν έχουμε καμία ενημέρωση του πολίτη.

Ο πολίτης κοιμάται σε μια μπαρουταποθήκη χωρίς να συνειδητοποιεί τις συνθήκες μέσα στις οποίες ζει.

Και όταν εμφανίζεται το φαινόμενο, δεν είναι προετοιμασμένος, ο ίδιος δεν έχει ένα πλάνο του τι πρέπει να κάνει.

Στις περισσότερες φωτιές ο χρόνος ανάμεσα στη συνειδητοποίηση ότι καίγομαι μέχρι να με κάψει δεν είναι παραπάνω από 5 λεπτά.

Αυτό σημαίνει ότι έχεις μόνο μια ευκαιρία, αν κάνεις τη σωστή κίνηση μπορεί να γλιτώσεις, αν όχι, δεν έχεις δεύτερη.

Εδώ έγινε λάθος, όσοι μείνανε στον δρόμο δεν υπολόγισαν ότι δεν θα μπορούσαν να πάνε στη λεωφόρο Μαραθώνος, η οποία θα ήταν μπλοκαρισμένη.

Μετά πολλοί πανικοβλήθηκαν, παράτησαν τα αυτοκίνητά τους, μπλόκαραν τα πάντα και έγινε ό,τι έγινε.

Υπήρξε λάθος στον τρόπο που οι Αρχές κατεύθυναν τον κόσμο;

Δεν μπορώ να το γνωρίζω αυτό. Μόνο κάποιες μαρτυρίες ακούγονται, αλλά δεν μπορώ να έχω γνώμη.

Πώς κρίνετε τον τρόπο αντιμετώπισης της φωτιάς από την Πυροσβεστική;

Δεν έχω τελεσίδικη άποψη από τα στοιχεία μέχρι στιγμής για τον τρόπο που αντιμετώπισε η Πυροσβεστική την πυρκαγιά.

Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως η παρουσία της εκεί, με όλα τα πυροσβεστικά μέσα που είχε, δεν είχε κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα πάνω στην εξέλιξη της φωτιάς.

Η φωτιά έκαψε εκεί που ήθελε, όπως ήθελε. Πιστεύω ότι μπορούσε να ανακοπεί η φωτιά μέχρι να φτάσει στα σπίτια ή να την είχαν λίγο καθυστερήσει για να γίνει κάποια εκκένωση. Αλλά αυτό απαιτούσε πολύ έγκαιρη παρέμβαση στην αρχή.

Υπήρχε η δυνατότητα να δημιουργηθεί ζώνη πυροπροστασίας στη λεωφόρο Μαραθώνος;

Οχι, δεν γινόταν εκείνη την ώρα. Οι περισσότερες παλαιότερες πυρκαγιές στην περιοχή είχαν κατεύθυνση Βορρά-Νότου, η συγκεκριμένη είχε δυτικό προσανατολισμό, γι’ αυτό και δημιούργησε αυτές τις καταστροφές.

Συνήθως ήταν μελτέμια που πήγαιναν παράλληλα με τη Μαραθώνος, εδώ τη βρήκε κάθετα λόγω του δυτικού ανέμου.

Η βέλτιστη αντιμετώπιση θα ήταν να είχαν πάει έγκαιρα -αν και οι χρόνοι ήταν πολύ μικροί- μεγάλα πυροσβεστικά οχήματα να ρίξουν νερό αριστερά-δεξιά όσο μπορούν, από την πρώτη στιγμή, δηλαδή να μη χάσουν αλλού τον χρόνο και να συγκέντρωναν όλη την προσπάθειά τους εκεί.

Και τα εναέρια μέσα να επιχειρούσαν εκεί, με την ελπίδα να κοβόταν η πορεία της. Οι κάφτρες σίγουρα θα περνούσαν βέβαια από την άλλη πλευρά.

Ακόμα και να ήταν διαθέσιμα τα μοντέλα έγκαιρης προειδοποίησης πυρκαγιάς, όπως αυτά που υπάρχουν στο εξωτερικό, στη συγκεκριμένη περίπτωση, με αυτά τα καιρικά φαινόμενα και με αυτά τα θερμικά φορτία, θα μπορούσε να υπάρχει άλλη εξέλιξη;

Την ώρα που ξέσπασε η φωτιά στο Νταού στην Πεντέλη, αν είχαμε, εκτός από τα μοντέλα προειδοποίησης, χάρτες καύσιμης ύλης, την τοπογραφία της περιοχής, μαζί με το πεδίο του ανέμου, τότε με το που θα είχαμε την πυρκαγιά θα μας έδειχνε ότι σε τόση ώρα περίπου θα έχει φτάσει κάτω στην παραλία.

Θα ήξερα τι χρόνο έχω και αναλόγως με τις δυνάμεις για την πυρόσβεση θα μπορούσα να αποφασίσω αν θα πάω για εκκένωση. Θα έπρεπε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων αν προλαβαίνουμε να εκκενώσουμε.

Στις περισσότερες χώρες επιλέγεται ένα μοντέλο υποχρεωτικής εκκένωσης σε ανάλογες περιπτώσεις.

Ωστόσο, στην πράξη πώς το κάνεις αυτό, είναι μια άλλη ιστορία. Γιατί μπορεί κάποιος να έχει προετοιμάσει κατάλληλα το σπίτι του για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και αν του πεις “φύγε υποχρεωτικά”, το σπίτι μπορεί να καεί.

Αν εγκαταλείψεις ένα σπίτι, από κάποια μικροεστία μπορεί να καεί. Τα σπίτια στο Μάτι που κάηκαν ήταν τα περισσότερα φτωχά σπίτια, με πολλά εύφλεκτα υλικά, ενώ σε αντίθεση στον Βουτζά γλίτωσαν πολλά σπίτια και κάηκαν άνθρωποι που έφυγαν από μέσα.

Σας θυμίζω ότι και στην Ηλεία υπήρχαν περιπτώσεις, όπως εκείνη η μάνα με τα 4 παιδιά, που έφυγαν και τους έκαψε η φωτιά στον δρόμο και το σπίτι πίσω έμεινε ανέπαφο, όπου γύρισε ο σύζυγος.

Έχετε εντοπίσει και άλλες περιοχές που αποτελούν «παγίδες θανάτου» όπως το Μάτι;

Δυστυχώς είναι πάρα πάρα πολλές, αν δείτε το google earth, θα δείτε πολλές.

Κοιτάξτε ειδικά στην παραλία της Αν. Αττικής, δείτε στη Λούτσα, στο Μαρκόπουλο, περιοχές προς το Σούνιο, αλλά και σε άλλες που έχουν ξανακαεί, όπως στη Σαρωνίδα, στα Λεγρενά, στα Καλύβια.

Περιοχές με πολύ πυκνή δόμηση και πολύ τσιμέντο δεν αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα.

Οι οικισμοί με μέτρια δόμηση, αρκετό πράσινο, αδόμητα οικόπεδα και ειδικά με σπίτια μέσα σε δάσος είναι αυτοί που κινδυνεύουν περισσότερο.

Πηγή: efsyn.gr