Στοιχεία ΣΟΚ: Θύμα σωματικής βίας ένα στα δύο παιδιά στην Ελλάδα

Τεράστιες διαστάσεις έχει λάβει το φαινόμενο της σωματικής κακοποίησης παιδιών και στην Ελλάδα, καθώς ένα στα δύο παιδιά ηλικίας 11-16 ετών έχει πέσει θύμα τουλάχιστον μιας εμπειρίας σωματικής βίας, σύμφωνα με στοιχεία από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού.

Για τη διαχείριση του προβλήματος δημιουργήθηκε η 1η Πρότυπη Μονάδα Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» με στόχο την αποδοτικότερη συνεργασία όλων των επαγγελματιών που εμπλέκονται στην αλυσίδα προστασίας του παιδιού, εντός και εκτός του νοσοκομείου.

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού – ΕΛΙΖΑ, παρουσιάστηκαν στοχεία σύμφωνα με τα οποία, 1 στα 2 παιδιά ηλικίας 11-16 ετών έχει πέσει θύμα τουλάχιστον μιας εμπειρίας σωματικής βίας, αλλά 9 στις 10 περιπτώσεις δεν αναφέρονται ποτέ και παραμένουν χωρίς διάγνωση και αντιμετώπιση.

Στοιχεία από αναδρομική έρευνα για τα έτη 2014 – 2015, που πραγματοποιήθηκε στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» και αφορούσε 35.273 παιδιά που νοσηλεύθηκαν κατά τη διετία αυτή, ανέδειξαν 161 φακέλους παιδιών με επιβαρυμένο κοινωνικό ιστορικό ή/και σοβαρό τραυματισμό.

Από τη μελέτη των φακέλων αυτών με πιθανή σωματική κακοποίηση προέκυψε ότι η μέση ηλικία τους ήταν 7,7 έτη, σε αντίθεση με επιδημιολογικά δεδομένα των ΗΠΑ, όπου η πλειονότητα των περιστατικών σωματικής κακοποίησης αφορά παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών.

Επιπλέον, ο μέσος χρόνος παραμονής των παιδιών αυτών στο νοσοκομείο ήταν 26 ημέρες. Αξίζει όμως να τονιστεί ότι για τα 6 στα 10 παιδιά επιτεύχθηκε η ένταξη σε συγγενικό περιβάλλον ή πλαίσιο φιλοξενίας.

Επίσης, παρατηρήθηκε ότι τα βρέφη είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα σωματικής κακοποίησης, στοιχείο σύμφωνο με τα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα για την ευαλωτότητα των βρεφών στη σωματική κακοποίηση.

Σχεδόν στο 20% των παιδιών που νοσηλεύθηκαν με έγκαυμα και 35% των παιδιών που νοσηλεύθηκαν με κάταγμα, το ιστορικό που δόθηκε από τους γονείς ή φροντιστές δεν ήταν συμβατό με τα ιατρικά ευρήματα ή/ και το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, ευρήματα σύμφωνα με τα διεθνή στατιστικά στοιχεία.

Τέλος, 1 στα 3 εγκαυμάτα θα μπορούσε να είχε προληφθεί με καλύτερη εκπαίδευση των γονέων/φροντιστών για την αποφυγή ατυχημάτων λόγω αμέλειας.

Τα αποτελέσματα της μελέτης αποτέλεσαν το έναυσμα για την δημιουργία ενός δικτύου 20 παιδιάτρων – επιμορφωτών σε όλη την Ελλάδα που συμμετείχαν σε ένα εντατικό σεμινάριο στην Αθήνα. Η εκπαίδευση έγινε από τους εξειδικευμένους στην πρόληψη και αντιμετώπιση της κακοποίησης, αμερικανούς καθηγητές παιδιατρικής, Dr. John Leventhal και Dr. Resmiye Oral, σε συνεργασία με την επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής ΕΚΠΑ, Αλεξάνδρα Σολδάτου και τη διοικητική διευθύντρια του ΕΛΙΖΑ, Αφροδίτη Στάθη.

Στη συνέχεια, σε διάστημα επτά μηνών υλοποιήθηκαν οκτώ ημερίδες επιμόρφωσης σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Λάρισα, Πάτρα και Ηράκλειο τις οποίες παρακολούθησαν περισσότεροι από 1.220 επαγγελματίες υγείας, κυρίως ιατροί – φοιτητές, ειδικευόμενοι και ειδικευμένοι – όλων των ειδικοτήτων που φροντίζουν παιδιά.

Στο πλαίσιο του προγράμματος αναπτύχθηκε ένα Πρωτόκολλο, δηλαδή μία εύχρηστη τυποποιημένη διαδικασία που προτείνεται να εφαρμοστεί στα Νοσοκομεία για την αξιολόγηση της πιθανότητας σωματικής κακοποίησης.

Το Πρωτόκολλο συμβάλλει στην:

Αυξημένη εγρήγορση των επαγγελματιών υγείας, άρα και έγκαιρη ανίχνευση παιδιών με υποψία σωματικής κακοποίησης.

Κατάλληλο εργαστηριακό έλεγχο και διαχείριση του ύποπτου περιστατικού με άμεση ενεργοποίηση του μηχανισμού προστασίας του παιδιού.

Δυνατότητα ανίχνευσης της κακοποίησης πριν υποστεί το παιδί μη αναστρέψιμη σωματική και ψυχική βλάβη.

Δυνατότητα ενίσχυσης της οικογένειας και διατήρηση της δομής της, αποφεύγοντας την ιδρυματοποίηση του παιδιού.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, επετεύχθη η έγκριση από την Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ και το Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» της δημιουργίας της 1η Πρότυπης Μονάδας Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού, εντός του νοσοκομείου.

Παράλληλα, σχεδιάζεται η ψηφιακή διασύνδεση του 1ου Πανελλήνιου Δικτύου Εκπαιδευμένων Ιατρών για τη Διαχείριση Περιστατικών Σωματικά Κακοποιημένων Παιδιών, με στόχο τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, προκειμένου να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμα η βέλτιστη διαχείριση των περιστατικών.

Ωστόσο, για να ενισχυθεί η αλυσίδα προστασίας των παιδιών σε εθνικό επίπεδο, χρειάζεται να:

Υιοθετηθεί το Πρωτόκολλο/Εύχρηστη Τυποποιημένη Διαδικασία για τη διερεύνηση και αντιμετώπιση της σωματικής κακοποίησης παιδιών από όλα τα Νοσοκομεία της χώρας.

Εφαρμοσθεί το εθνικό σύστημα αναφοράς κακοποίησης και παραμέλησης παιδιού που έχει ήδη δημιουργήσει το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού.

Εφαρμοσθεί η διεπιστημονική προσέγγιση στη διαχείριση περιστατικών κακοποίησης παιδιών μέσω εξειδικευμένων μονάδων εντός των Νοσοκομείων.

Πραγματοποιείται από τους ιατρούς παρακολούθηση των περιστατικών σωματικής κακοποίησης και μετά την ολοκλήρωση της νοσηλείας.

Δημιουργηθούν κατάλληλες ενδιάμεσες δομές φιλοξενίας για την αρτιότερη ψυχοσυναισθηματική φροντίδα και την ασφάλεια των παιδιών μέχρι την οριστική απόφαση της εισαγγελίας.

Δημιουργηθούν εξειδικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης σε εθνικό επίπεδο για κάθε κατηγορία επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με παιδιά, όπως διασώστες ΕΚΑΒ, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, αστυνομικοί, κοινωνικοί λειτουργοί κλπ.

Εισαχθεί μάθημα για την πρόληψη, αναγνώριση και διαχείριση όλων των μορφών της κακοποίησης σε όλες τις Ιατρικές σχολές και να εξασφαλισθεί η συνεχιζόμενη ιατρική κατάρτιση μέσα από δομημένο πρόγραμμα δια βίου εκπαίδευσης.