Κρυμμένος ωκεανός σε μικροσκοπικό φεγγάρι του Κρόνου

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι ένα μικροσκοπικό φεγγάρι του Κρόνου, με την ονομασία Μίμας, μπορεί να φιλοξενεί έναν κρυμμένο ωκεανό κάτω από το παχύ παγωμένο κέλυφός του και επομένως να έχει τις προϋποθέσεις για ζωή.

Αυτό το συγκλονιστικό εύρημα, σύμφωνα με το space.com, αλλάζει ριζικά τον ορισμό του τι μπορεί να είναι ένα φεγγάρι και θα μπορούσε τελικά να επαναπροσδιορίσει την αναζήτησή μας για εξωγήινη ζωή σε φεγγάρια του ηλιακού συστήματος.

Mε την πρώτη ματιά, ο Μίμας – που έχει λάβει το προσωνύμιο «Αστέρι του Θανάτου» επειδή ένας μεγάλος κρατήρας του μοιάζει με τον διαστημικό σταθμό στον «Πόλεμο των Άστρων» – δεν μοιάζει με το είδος του ουράνιου σώματος που οι επιστήμονες θα περίμεναν ότι θα μπορούσε να υποστηρίξει έναν ωκεανό.

Στην πραγματικότητα, δεν φαίνεται καν ικανός να υποστηρίξει ένα τόσο μεγάλο σώμα υγρού.

Η ομάδα πίσω από αυτή την ανακάλυψη εκτιμά ότι ο ωκεανός βρίσκεται περίπου 20 έως 30 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια του παγωμένου φλοιού του Μίμα.

Επίσης, οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι σχετικά νέος, αφού εμφανίστηκε μόλις πριν από 2 έως 25 εκατομμύρια χρόνια.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι παρέμεινε κρυμμένος για εκατομμύρια χρόνια, ο ωκεανός φαίνεται να περιλαμβάνει τουλάχιστον τον μισό όγκο του φεγγαριού, δηλαδή του φυσικού δορυφόρου του πλανήτη Κρόνου.

«Το σημαντικότερο εύρημα εδώ είναι η ανακάλυψη συνθηκών κατοικησιμότητας σε ένα αντικείμενο του ηλιακού συστήματος που ποτέ – μα ποτέ – δεν θα περιμέναμε να έχει νερό», δήλωσε στο space.com ο Βαλερί Λενέ, μέλος της ομάδας ανακάλυψης και επιστήμονας στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, προσθέτοντας το εξής: «Είναι πραγματικά εκπληκτικό».

Τι έδειξε η έρευνα για τον κρυμμένο ωκεανό

Η έρευνα αυτή, πάντως, θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι ειδικοί σκέφτονται για την αναζήτηση κατοικήσιμων οντοτήτων στο σύμπαν.

«Ο Μίμας θα ήταν το πιο απίθανο μέρος για να αναζητήσουμε την παρουσία ενός παγκόσμιου ωκεανού», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην εν λόγω μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature.

Η ανακάλυψη καθιστά τον Μίμα ακόμη πιο όμοιο με το «αδελφό» φεγγάρι του Κρόνου, τον Εγκέλαδο, για τον οποίο οι επιστήμονες γνώριζαν ήδη ότι έχει έναν υπόγειο ωκεανό.

Επισημαίνεται ότι και τα δύο φεγγάρια βρίσκονται σε παρόμοιες αποστάσεις από τον γίγαντα των αερίων και έχουν παρόμοιο μέγεθος, με τον –καλυμμένο με πάγο– Εγκέλαδο να έχει διάμετρο περίπου 500 χιλιόμετρα και τον –επίσης παγωμένο– Μίμα να είναι ελαφρώς μικρότερος με διάμετρο 396 χιλιομέτρων.

Μια βασική διαφορά μεταξύ των δύο φεγγαριών είναι ότι, ενώ ο ωκεανός του Εγκέλαδου διαρρηγνύει την επιφάνειά του με πίδακες, η θάλασσα του Μίμα δεν έχει ακόμη σπάσει τον παγωμένο φλοιό του.

Αυτό σημαίνει ότι, ενώ το διαστημικό σκάφος Cassini της NASA μπόρεσε να πετάξει μέσα από τα πίδακες πάγου που εκτοξεύονται από τον Εγκέλαδο για να επιβεβαιώσει τους ωκεανούς του και να ανακαλύψει ακόμα και μερικά από τα πολύπλοκα μόρια που περιέχονται σε αυτούς, δεν μπόρεσε να κάνει το ίδιο και στον Μίμα.

«Είναι πραγματικά περίεργο που δεν έχουμε δει τίποτα, αλλά το πάχος του παγωμένου κελύφους του Μίμα είναι αρκετό για να διατηρήσει αυτόν τον ωκεανό χωρίς καμία σημαντική δραστηριότητα που να τον προδίδει για εκατομμύρια χρόνια», είπε ο Βαλερί Λενέ, τονίζοντας:

«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Cassini δεν βρήκε τίποτα στην επιφάνεια του Μίμα».

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι το διαστημικό σκάφος Cassini, το οποίο πέρασε 13 χρόνια στο σύστημα του Κρόνου προτού συντριβεί σκόπιμα στον αέρινο γίγαντα το 2017, δεν ήταν το κλειδί που βοήθησε στην ανακάλυψη του ωκεανού του Μίμα.

Επισημαίνεται ότι ο Βαλερί Λενέ και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν τις πρώτες ενδείξεις ότι ο Μίμας έχει έναν θαμμένο υγρό ωκεανό όταν χρησιμοποίησαν τα δεδομένα του διαστημικού σκάφους Cassini για να ερευνήσουν ένα ρήγμα στους διαβόητους δακτυλίους του Κρόνου.

Η λεγόμενη «διαίρεση Cassini» είναι μια περιοχή πλάτους 4.800 χιλιομέτρων μεταξύ του δακτυλίου Α και του δακτυλίου Β του Κρόνου και ανακαλύφθηκε το 1675 από τον Τζιοβάνι Κασίνι στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, χρησιμοποιώντας ένα διαθλαστικό τηλεσκόπιο που είχε αντικειμενικό φακό 2,5 ιντσών με εστιακή απόσταση 20 ποδιών και μεγέθυνση 90x.

Το 2010, ενώ στόχευαν να ανακαλύψουν αν μια αλλαγή στην τροχιά του Μίμα θα μπορούσε να έχει προκαλέσει τη λεγόμενη «διαίρεση Cassini», η ομάδα παρατήρησε μια παράξενη μετατόπιση τόσο στην περιστροφή του φεγγαριού όσο και στην τροχιά του.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν, το 2014, ότι αυτές οι μεγάλες στρεβλώσεις ήταν είτε το αποτέλεσμα του ότι το φεγγάρι του Κρόνου είχε έναν κακοσχηματισμένο και συμπαγή βραχώδη πυρήνα είτε έναν υπόγειο ωκεανό που θα επέτρεπε στο εξωτερικό του κέλυφος να ταλαντώνεται ανεξάρτητα από τον πυρήνα του.

Η σημαντική ανακάλυψη ήρθε όταν η ομάδα μοντελοποίησε τελικά την κίνηση του Μίμα και διαπίστωσε ότι ένας βραχώδης πυρήνας θα μπορούσε να είναι υπεύθυνος για τις παρατηρήσεις μόνο αν αυτός ήταν επιμήκης και επίπεδος.

Προφανώς, αυτό δεν ταίριαζε με αυτό που έβλεπε η ομάδα στην πραγματικότητα, αλλά επιπλέον ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκε η τροχιά του Μίμα από το 2014, ενίσχυσε την υπόθεση για ύπαρξη ενός υπόγειου ωκεανού.

Ο Βαλερί Λενέ ανέφερε: «Δεν υπάρχει άκαμπτο εσωτερικό που να είναι συμβατό με την περιστροφή και την εξέλιξη της τροχιάς του Μίμα.

»Είναι μια ανακούφιση που τελικά καταφέρνουμε να αποδείξουμε ότι αυτή είναι η λύση».

«Το 50% του όγκου του Μίμα είναι γεμάτο από νερό»

Η ομάδα όχι μόνο μπόρεσε να προσδιορίσει ότι οι ωκεανοί υπάρχουν μόνο για μερικά εκατομμύρια χρόνια, λόγω του γεγονότος ότι η τροχιά του Μίμα παραμένει πεπλατυσμένη ή έκκεντρη, αλλά οι επιστήμονες μπόρεσαν, επίσης, να υπολογίσουν πόση ποσότητα νερού είναι πιθανό να υπάρχει στους ωκεανούς του φεγγαριού.

«Τουλάχιστον το 50% του όγκου του Μίμα είναι γεμάτο από νερό, αυτή είναι μια τεράστια ποσότητα υγρού νερού για το μέγεθος του δορυφόρου», είπε ο Βαλερί Λενέ.

Μάλιστα, οι αλληλεπιδράσεις νερού και πετρωμάτων πιστεύεται ότι έπαιξαν ζωτικό ρόλο στην προέλευση και στη συνεχή ύπαρξη της ζωής στη Γη, πράγμα που σημαίνει ότι μια τέτοια χημεία στον Μίμα είναι πράγματι μια συναρπαστική προοπτική για τις έρευνες σχετικά με τη ζωή και την κατοικησιμότητα στο ηλιακό σύστημα.

«Ο Μίμας είναι ένα μικρό αντικείμενο που μοιάζει εξαιρετικά ψυχρό, χωρίς γεωλογική δραστηριότητα, και δεν θα περιμέναμε ποτέ κάποια γεωφυσική δραστηριότητα στο εσωτερικό του, όπως θέρμανση ή επαφή μεταξύ νερού και με πυριτικά άλατα στον βραχώδη πυρήνα του» δήλωσε ο Βαλερί Λενέ, τονίζοντας:

«Η διαπίστωση ότι αυτό συμβαίνει είναι πραγματικά εκπληκτική».