Λίμνες Ζερέλια: Δύο μοναδικοί κρατήρες μόλις 4 χλμ από τον Αλμυρό

Λίμνες Ζερέλια. Το όνομά τους είναι άγνωστο στους πολλούς, καθώς ελάχιστοι γνωρίζουν την ύπαρξή τους.

Βρίσκονται εκτός των συνηθισμένων τουριστικών προορισμών και παρ’ όλα αυτά είναι δύο λίμνες μοναδικές στην Ελλάδα και από τις ελάχιστες στην Ευρώπη για την υφή τους και τον τρόπο δημιουργίας τους.

Οι λίμνες Ζερέλια βρίσκονται στην Μαγνησία, πολύ κοντά στον Αλμυρό και στους πρόποδες της Όθρυος και σε υψόμετρο μόλις 130 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Αυτό που χαρακτηρίζει τις δύο μικρές και ολοστρόγγυλες -με γεωμετρική ακρίβεια- λίμνες είναι η προέλευση τους, αφού πρόκειται για λίμνες μάαρ, οι μοναδικές που υπάρχουν στην Ελλάδα.

Και οι δύο λίμνες είναι εύκολα προσβάσιμες από τον Αλμυρό, αφού βρίσκονται νοτιοδυτικά μόλις 4 χιλιόμετρα μακριά και η μεταξύ τους απόσταση είναι περίπου 250 μέτρα.

Η μεγαλύτερη από τις δύο λίμνες, δηλαδή η Μεγάλη Ζερέλια έχει διάμετρο 250 μέτρα και βάθος περίπου 8, ενώ η Μικρή Ζερέλια έχει διάμετρο 150 μέτρα και βάθος περίπου 6 μέτρα, ο δε πυθμένας και των δύο λιμνών έχει σχήμα πιάτου.

Σύμφωνα με τους ερευνητές πρόκειται για δύο κρατήρες που δημιουργήθηκαν από σύγκρουση μετεωριτών με τη Γη και υπολογίζεται ότι η πρόσκρουση συνέβη κατά την εποχή του Ολόκαινου, δηλαδή πριν από 12.000 με 8.000 χρόνια, το δε πιθανό μέγεθος των θραυσμάτων του μετεωρίτη που προσέκρουσαν εκτιμάται από 10 έως 30 μέτρα και το φαινόμενο αυτό είναι μοναδικό στην Ελλάδα.

Χαρακτηριστικά, η επιστημονική κοινότητα αναφέρει ότι οι δύο ολοστρόγγυλες λίμνες Ζερέλια αποτελούν μοναδικό φαινόμενο στην Ελλάδα ενώ σε ολόκληρη την Ευρώπη οι αντίστοιχες περιπτώσεις δεν ξεπερνούν τις 40 και σε ολόκληρη την Γη τις 178.

Η περιοχή γύρω από τις Ζερέλια παρουσιάζει και αρχαιολογικό ενδιαφέρον αφού σε ελάχιστη απόσταση βρίσκεται ένα μικρός λόφος, στον οποίο εντοπίστηκε προϊστορικός οικισμός, που υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε μέχρι και την εποχή του χαλκού.

Ο λόφος ή μαγούλα που βρίσκεται σε απόσταση 200 μέτρων από τις όχθες εξερευνήθηκε από αρχαιολογική ομάδα της Ολλανδικής Αρχαιολογικής Σχολής και σε μια επιφανειακή ανασκαφή του εδάφους ανακαλύφθηκαν θραύσματα από κεραμικά της εποχής του Χαλκού.

Ο αρχαιολόγος Δημήτρης Θεοχάρης, που έκανε ανασκαφές στην περιοχή, ισχυρίζεται ότι σε μια από τις δύο λίμνες βρίσκεται ο ναός της Αθηνάς Ιτώνιδος και εμφανίζεται μόνο όταν η στάθμη της λίμνης πέφτει, γεγονός που ο επικεφαλής των ανασκαφών της Ολλανδικής Αρχαιολογικής Σχολής αμφισβητεί.

Παράλληλα εκτός από το αρχαιολογικό ενδιαφέρον και την μετεωρική προέλευση των δύο λιμνών, τα νερά τους αποτελούν φιλόξενο περιβάλλον για πολλά είδη πτηνών, όπως οι λευκοί πελαργοί, οι πρασινοκέφαλες πάπιες και οι νερόκοτες που κατακλύζουν την περιοχή.

Η δυτική, και μεγαλύτερη, λίμνη.

Λίμνες μάαρ

Στη Γεωλογία και ειδικότερα στην Υδρολογία και την Ηφαιστειολογία με τον διεθνή όρο Μάαρ (Maar) ή Μάαρε (Maare), που ετυμολογείται εκ της λατινικής «mare» που σημαίνει θάλασσα, χαρακτηρίζεται η χαμηλή δακτυλιοειδής γεωμορφή ενός ηφαιστειακού κρατήρα, η κοίτη του οποίου καλύπτεται με νερό συνήθως ομβρίων υδάτων σε μορφή λίμνης.

Η παραμονή του νερού μέσα στον κρατήρα οφείλεται στα αδιάβροχα πετρώματα της ίδιας της γεωμορφής που σχηματίσθηκαν μετά από κάποια βίαιη εκρηξιγενή δραστηριότητα μαγματικού αερίου πριν από 100 μέχρι 17,5 χιλιετίες η νεότερη.

Οι ηφαιστειολίμνες αυτές εμφανίζουν ποικιλία διαστάσεων με διάμετρο από 50 μέτρα μέχρι λίγα χιλιόμετρα, και βάθος μέχρι 200 μέτρα.

Χαρακτηριστικές σε μέγεθος τέτοιες λίμνες είναι οι απαντώμενες στην Αλάσκα, τον Καναδά, και τη Νέα Ζηλανδία που φέρονται να δημιουργήθηκαν πριν 100 χιλιετίες καθώς και μικρότερες στη βόρεια Ευρώπη. Στην Ελλάδα λίμνες μάαρ έχουν χαρακτηριστεί οι λίμνες Ζερέλια στη περιοχή Αλμυρού Θεσσαλίας.