Η Ελλάδα διαθέτει σπάνιες γαίες – Σημαντικά αποθέματα

Η Ελλάδα φαίνεται να διαθέτει σημαντικά αποθέματα σπάνιων γαιών (ΣΓ), τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για τεχνολογίες όπως smartphones, ανεμογεννήτριες, μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και συστήματα άμυνας.

Η ελληνική γη κρύβει στα σπλάχνα της έναν ανεκμετάλλευτο θησαυρό: τις σπάνιες γαίες.

Αυτά τα 17 πολύτιμα μεταλλικά στοιχεία, απαραίτητα για την τεχνολογία και την αειφορία, έχουν εντοπιστεί σε διάφορες περιοχές της χώρας μας.​

Περιοχές με ενδείξεις κοιτασμάτων σπάνιων γαιών:

Λοκρίδα και Βροντερό Φλώρινας: Βωξιτικοί νικελιούχοι λατερίτες με σημαντικές ποσότητες σπάνιων γαιών. ​

Ζώνη Παρνασσού-Γκιώνας: Βωξίτες που περιέχουν σπάνιες γαίες, όπως το γάλλιο.

Φανός Σαμοθράκης: Αλκαλικά μαγματικά πετρώματα με παρουσία σπάνιων γαιών. ​

Δυτική Ελλάδα: Φωσφορίτες με ενδείξεις σπάνιων γαιών.
​
Στρυμονικός Κόλπος και Νέα Πέραμος: Προσχωματικοί άμμοι με δευτερογενή κοιτάσματα σπάνιων γαιών.
​
Παράκτιες και υποθαλάσσιες περιοχές μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης: Εκβολές ποταμών όπως ο Στρυμόνας, ο Νέστος και ο Έβρος, όπου έχουν ανιχνευθεί υψηλές περιεκτικότητες σπάνιων γαιών.
​
Παρά τις υποσχόμενες ενδείξεις, η αξιοποίηση αυτών των κοιτασμάτων παραμένει σε αρχικό στάδιο.

Οι διαδικασίες έρευνας, εκτίμησης και εξόρυξης είναι χρονοβόρες και απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό.

Ωστόσο, η στρατηγική σημασία των σπάνιων γαιών για την τεχνολογία και την οικονομία καθιστά την περαιτέρω διερεύνηση και αξιοποίησή τους ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα.​

• Η έρευνα δείχνει ότι η Ελλάδα φαίνεται να διαθέτει σπάνιες γαίες, με σημαντικές καταθέσεις, ιδιαίτερα στο βόρειο και κεντρικό τμήμα.

• Αυτά τα στοιχεία είναι κρίσιμα για τεχνολογίες όπως smartphones, ανεμογεννήτριες και μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά δεν εξορύσσονται ακόμα ευρέως.

• Μια αναπάντεχη λεπτομέρεια είναι ότι η Ελλάδα, που δεν είναι γνωστή για τέτοιους πόρους, μπορεί να μειώσει την εξάρτηση της ΕΕ από εισαγωγές από την Κίνα.

Η Ελλάδα φαίνεται να έχει σπάνιες γαίες, με καταθέσεις σε περιοχές όπως η ακτογραμμή Χαλκιδικής-Καβάλας και το όρος Παρνασσός, με συγκεντρώσεις έως 8000 ppm σε ορισμένες τοποθεσίες.

Αυτά τα στοιχεία είναι ζωτικής σημασίας για βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, αλλά η εξόρυξή τους δεν είναι ακόμα διαδεδομένη λόγω περιβαλλοντικών και οικονομικών προκλήσεων.

Η παρουσία τους θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομία της Ελλάδας και να μειώσει την εξάρτηση της ΕΕ από την Κίνα, που ελέγχει το 95% της παγκόσμιας προσφοράς.

Οι σπάνιες γαίες εντοπίζονται σε διάφορα γεωλογικά περιβάλλοντα, όπως ακτογραμμικές άμμοι και βωξίτες, με υψηλές συγκεντρώσεις σε περιοχές όπως η Χαλκιδική, η Καβάλα και το όρος Παρνασσός.

Η Ελλάδα φαίνεται να διαθέτει σημαντικά αποθέματα σπάνιων γαιών (ΣΓ), τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για τεχνολογίες όπως smartphones, ανεμογεννήτριες, μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και συστήματα άμυνας.

Αυτά τα στοιχεία, που περιλαμβάνουν 17 μέταλλα όπως τα λανθανοειδή, το σκάνδιο και το υττριο, έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον της ΕΕ, καθώς η εξάρτηση από εισαγωγές, κυρίως από την Κίνα που ελέγχει περίπου το 95% της παγκόσμιας προσφοράς, αποτελεί πρόβλημα γεωπολιτικής σημασίας.

Η παρουσία τους στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στο βόρειο και κεντρικό τμήμα, θα μπορούσε να αποτελέσει μια αναπάντεχη λύση για την μείωση της εξάρτησης της ΕΕ, δεδομένου ότι η χώρα δεν είναι τυπικά γνωστή για τέτοιους πόρους.

Κατανομή και αφθονία

Η έρευνα δείχνει ότι η Ελλάδα φιλοξενεί σημαντικές καταθέσεις ΣΓ σε διάφορα γεωλογικά περιβάλλοντα, κυρίως στο βόρειο και κεντρικό τμήμα.

Οι ακτογραμμικές άμμοι (placer deposits), ιδιαίτερα κατά μήκος του 240 χλμ. τμήματος μεταξύ Χαλκιδικής και Καβάλας, είναι γνωστές για το υψηλό τους περιεχόμενο ΣΓ, με συγκεντρώσεις που φτάνουν τα 8000 ppm, κυρίως ελαφρές ΣΓ όπως το κέριο (Ce), το λανθάνιο (La), το νεοδύμιο (Nd) και το πρασεοδύμιο (Pr), με την αλλανίτη ως το κύριο ορυκτό (Geological, Mineralogical and Geochemical Aspects for Critical and Rare Metals in Greece).

Οι βωξίτες, όπως αυτοί στο όρος Παρνασσός, δείχνουν επίσης σημαντικά επίπεδα ΣΓ, με περιεχόμενο έως 6300 ppm, ενώ οι νικελούχες λάτεριτες στην Λοκρίδα παρουσιάζουν ΣΓ από 40 έως 6440 ppm (Precious and rare earth element distribution in Ni-laterite deposits from Lokris area, central Greece).

Επιπλέον, φωσφορίτες στη βορειοδυτική Ελλάδα, όπως στην περιοχή της Ηπείρου, και μεταλλουργικά απόβλητα από παλαιά χυτήρια στο όρος Παγγαίο (με 6171 ppm La και 10883 ppm Ce) υποδεικνύουν επιπλέον πηγές (The potential of rare earth elements in Greece).

Το έργο EuRare τονίζει ότι οι μεσογειακοί βωξίτες, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, είναι οικονομικά σημαντικοί, με ΣΓ συχνά να μεταφέρονται σε κόκκινη λάσπη κατά την επεξεργασία της αλουμίνας, προσφέροντας ευκαιρίες για εξαγωγή (Mediterranean Bauxites | Rare Earth Element deposits in Europe | EuRare Project).

Γεωγραφικές τοποθεσίες με παραλίες πλούσιες σε ΣΓ περιλαμβάνουν την Καβάλα, το Ακρωτήριο Τουζλά (Αγγελοχώρι), την Χερσόνησο Σιθωνίας στην Χαλκιδική και την Μαρονεία στη Σαμοθράκη, όπως αναφέρεται σε μελέτες που επικεντρώνονται σε βαρέα ορυκτά άμμου κοντά σε φελσικούς πλουτωνικούς βράχους.

Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν την φυσική ενίσχυση της Ελλάδας, ιδιαίτερα κατά μήκος της μακράς ακτογραμμής της, καθιστώντας την μια πολλά υποσχόμενη υποψήφια για την ΕΕ στην παροχή ΣΓ.

Οικονομικό και γεωπολιτικό πλαίσιο

Η ζήτηση για ΣΓ έχει αυξηθεί λόγω της χρήσης τους σε καταλυτικούς μετατροπείς αυτοκινήτων, φωτοβολταϊκά συστήματα και τεχνολογίες άμυνας, με την Κίνα να ελέγχει περίπου το 95% της παγκόσμιας προσφοράς, προκαλώντας ανησυχίες για την ΕΕ, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.

Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας, εκτιμώμενος σε πάνω από 40 δισ. ευρώ, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον παγκόσμιων παικτών, ιδιαίτερα της Κίνας, η οποία ιστορικά κυριαρχούσε στα αποθέματα ΣΓ.

Πρόσφατες εξελίξεις, όπως ο κανονισμός της ΕΕ του 2024 για τα κρίσιμα πρώτα υλικά και η αύξηση των δραστηριοτήτων εξερεύνησης στην Ελλάδα, υποδεικνύουν μια στρατηγική ώθηση για μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές.

Ειδησεογραφικά άρθρα από τις αρχές του 2025, όπως αυτά από το tovima.com, δείχνουν αυξανόμενες προσπάθειες εξερεύνησης, με διεθνή πρόσκληση για προσφορές για αντιμόνιο (ένα σχετικό κρίσιμο ορυκτό) στην Χίο, αντανακλώντας ευρύτερο ενδιαφέρον για ΣΓ.

Ωστόσο, προκλήσεις περιλαμβάνουν περιβαλλοντικές ανησυχίες, όπως η τοπική αντίδραση στην Χίο, και την πολυπλοκότητα της εξαγωγής λόγω της ανάγκης για επεξεργαστικές ροές, ιδιαίτερα από κόκκινη λάσπη.

Σύγκριση και Προοπτικές

Σε σύγκριση με παγκόσμιους ηγέτες όπως η Κίνα, τα αποθέματα ΣΓ της Ελλάδας δεν είναι ακόμα πλήρως ποσοτικοποιημένα σε διεθνείς κατατάξεις, αλλά μελέτες δείχνουν ότι θα μπορούσαν να είναι σημαντικά για την Ευρώπη, ειδικά λόγω της έλλειψης τρέχουσας εξόρυξης στην ΕΕ.

Η δυνατότητα της Ελλάδας να γίνει ηγετική χώρα της ΕΕ σε ΣΓ υποστηρίζεται από τις ιζηματογενείς καταθέσεις βαρέων ορυκτών και λάτεριτες, με συνεχιζόμενη έρευνα για την εύρεση πλούσιων σε LREE πηγών, πιθανώς στο όρος Παγγαίο.

Προκλήσεις και περιβαλλοντικές ανησυχίες

Η ανάπτυξη των Ελληνικών καταθέσεων ΣΓ αντιμετωπίζει εμπόδια, όπως ανησυχίες για την κερδοφορία και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως αναφέρεται σε ειδησεογραφικά άρθρα που υποδεικνύουν ότι η πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία μπορεί να είναι σε κίνδυνο.

Η διαδικασία εξόρυξης, που συχνά περιλαμβάνει θεραπεία με όξινα, θέτει ζητήματα υγείας και περιβαλλοντικής ρύθμισης, σύμφωνα με παγκόσμιες τάσεις που παρατηρούνται στην εξόρυξη χαλκού και άλλων ορυκτών.

Συμπερασματικά, οι πόροι ΣΓ της Ελλάδας είναι καλά τεκμηριωμένοι σε επιστημονική αρθρογραφία και ειδησεογραφία, με σημαντικές καταθέσεις που έχουν εντοπιστεί και συνεχιζόμενες προσπάθειες εξερεύνησης.

Αν και δεν είναι ακόμα κύριος παγκόσμιος προμηθευτής, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα μπορεί να παίξει κρίσιμο ρόλο στην μελλοντική προσφορά ΣΓ στην Ευρώπη, υπό την προϋπόθεση ότι θα ξεπεραστούν περιβαλλοντικά και οικονομικά εμπόδια.

Αυτή η λεπτομερής ανάλυση επιβεβαιώνει την παρουσία και το δυναμικό, σύμφωνα με την αρχική έρευνα που υποδεικνύει την σημασία της Ελλάδας σε αυτόν τον τομέα.