Μάριο Ντράγκι: «Ξεχάστε τις ΗΠΑ – η Ευρώπη επέβαλε, επιτυχώς, δασμούς στον εαυτόν της»

Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, παρενέβη στη δημόσια συζήτηση για την πιθανή επιβολή δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ευρώπη και τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Σε άρθρο του στους Financial Times, με τίτλο «Ξεχάστε τις ΗΠΑ – η Ευρώπη επέβαλε, επιτυχώς, δασμούς στον εαυτόν της», ο Ντράγκι υποστηρίζει ότι η πραγματική πρόκληση για την ανάπτυξη της Ευρωζώνης δεν προέρχεται τόσο από εξωτερικούς δασμούς όσο από τα εσωτερικά εμπόδια και τις ρυθμιστικές αγκυλώσεις που η ίδια έχει επιβάλει στον εαυτό της.

Σύμφωνα με τον Ντράγκι, η αβεβαιότητα που προκαλεί η πιθανή επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ οφείλεται κυρίως στη στασιμότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας από το 2023 και στην εξάρτησή της από την εξωτερική ζήτηση.

Ωστόσο, επισημαίνει πως η Ευρώπη μπορεί να μετριάσει τις επιπτώσεις αυτής της αβεβαιότητας, εφόσον προχωρήσει σε βαθιές αλλαγές στο εσωτερικό της πλαίσιο οικονομικής πολιτικής.

Τα εσωτερικά εμπόδια ως μορφή «δασμών»

Ένας από τους βασικούς παράγοντες που επιβαρύνουν την ανάπτυξη της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Ντράγκι, είναι η αδυναμία της να αντιμετωπίσει τους εγχώριους περιορισμούς στην προσφορά.

Αυτοί περιλαμβάνουν υψηλούς εσωτερικούς φραγμούς και ρυθμιστικά εμπόδια που λειτουργούν ως ένας άτυπος φόρος στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αυτοί οι περιορισμοί ισοδυναμούν με δασμούς 45% στη μεταποίηση και 110% στις υπηρεσίες.

Η ύπαρξη αυτών των εσωτερικών φραγμών έχει περιορίσει την αγορά στην οποία δραστηριοποιούνται οι ευρωπαϊκές εταιρείες, γεγονός που αντανακλάται στην υποτονική εμπορική δραστηριότητα μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.

Ενδεικτικά, το ενδοκοινοτικό εμπόριο αντιστοιχεί σε λιγότερο από το μισό του αντίστοιχου εμπορίου μεταξύ των πολιτειών των ΗΠΑ.

Επιπλέον, ο Ντράγκι αναφέρει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλει αυστηρούς ρυθμιστικούς κανόνες στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών, που αποτελεί τον πιο καινοτόμο κλάδο των υπηρεσιών.

Αυτή η ρύθμιση περιορίζει την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών τεχνολογικών εταιρειών και εμποδίζει την αξιοποίηση σημαντικών κερδών παραγωγικότητας.

Για παράδειγμα, το κόστος συμμόρφωσης με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) έχει εκτιμηθεί ότι μείωσε τα κέρδη των μικρών ευρωπαϊκών τεχνολογικών επιχειρήσεων έως και 12%.

Η διαρκής συμπίεση της εγχώριας ζήτησης

Ο δεύτερος λόγος που εμποδίζει την ανάπτυξη της Ευρωζώνης είναι η επίμονη ασθενής εγχώρια ζήτηση, ιδίως μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Αυτό το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα οδήγησε την Ευρωζώνη σε υψηλά εμπορικά πλεονάσματα.

Ενδεικτικά, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της ήταν ισοσκελισμένο έως το 2008, αλλά από τότε εμφανίζει μόνιμα πλεονάσματα.

Η διαφορά στη ζήτηση μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ αποδίδεται κυρίως στις διαφορετικές δημοσιονομικές πολιτικές.

Από το 2009 έως το 2024, οι ΗΠΑ διέθεσαν πάνω από πέντε φορές περισσότερα κεφάλαια στην οικονομία μέσω πρωτογενών ελλειμμάτων – 14 τρισ. ευρώ, έναντι 2,5 τρισ. ευρώ της Ευρωζώνης.

Προτάσεις για αλλαγή

Ο Ντράγκι υποστηρίζει ότι τόσο τα εμπόδια στην προσφορά όσο και η ανεπαρκής ζήτηση είναι προβλήματα που απορρέουν από τις πολιτικές επιλογές της ίδιας της Ευρώπης.

Ως εκ τούτου, μπορούν να αντιμετωπιστούν με στοχευμένες μεταρρυθμίσεις.

Μείωση των εσωτερικών φραγμών: Η κατάργηση των περιορισμών στην προσφορά θα επιτρέψει στους καινοτόμους τομείς να αναπτυχθούν, ενώ η τόνωση της εγχώριας ζήτησης θα περιορίσει την εξάρτηση της οικονομίας από το εξωτερικό εμπόριο, χωρίς να απαιτούνται νέοι εμπορικοί φραγμοί.

Αλλαγές στη δημοσιονομική πολιτική: Μια πιο διορατική χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής, κυρίως μέσω αύξησης των παραγωγικών επενδύσεων, θα συμβάλει στη μείωση των εμπορικών πλεονασμάτων και θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να επενδύσουν περισσότερο στην έρευνα και την ανάπτυξη.

Αλλαγή νοοτροπίας: Η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα θεώρηση της οικονομικής της πολιτικής. Μέχρι σήμερα, οι χώρες της ΕΕ έδιναν προτεραιότητα σε εθνικούς στόχους χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το συλλογικό κόστος αυτών των επιλογών. Οι αυστηρές ρυθμιστικές πολιτικές σχεδιάστηκαν για να προστατεύσουν τους πολίτες, αλλά συχνά καταπνίγουν την καινοτομία. Παράλληλα, τα εσωτερικά εμπόδια αντικατοπτρίζουν μια ξεπερασμένη αντίληψη οικονομικής αυτονομίας σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο.

Ο Ντράγκι προειδοποιεί ότι αν η Ευρώπη συνεχίσει στην ίδια πορεία, δεν θα καταφέρει να εξασφαλίσει ούτε οικονομική ευημερία για τους πολίτες της ούτε υγιή δημόσια οικονομικά.

Επιπλέον, η εθνική αυτονομία των κρατών-μελών θα τεθεί σε κίνδυνο λόγω των εξωτερικών πιέσεων.

Για αυτούς τους λόγους, θεωρεί επιτακτική μια ριζική αλλαγή στρατηγικής, η οποία θα βασίζεται στη μείωση των εσωτερικών φραγμών, την ενίσχυση της δημοσιονομικής πολιτικής και τη δημιουργία ενός πιο ενοποιημένου και ανταγωνιστικού οικονομικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη.