Οι κυρώσεις των Βρυξελλών κατά της Μόσχας παρακάμπτονται μέσω του «γκρίζου» εμπορίου

Παρά το γεγονός ότι οι εισαγωγές της ΕΕ από τη Ρωσία κατρακύλησαν σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ το δεύτερο τρίμηνο του 2024, εξακολουθούν να υπάρχουν ενδείξεις ότι οι κυρώσεις των Βρυξελλών κατά της Μόσχας παρακάμπτονται μέσω του εμπορίου με τρίτες χώρες.

Τα στοιχεία, που δημοσίευσε η επίσημη στατιστική υπηρεσία της ΕΕ την Τετάρτη (28 Αυγούστου), έδειξαν ότι οι εισαγωγές από τον ανατολικό γείτονα διολίσθησαν κατά 16% από το πρώτο στο δεύτερο τρίμηνο του 2024.

Τον Ιούνιο, η συνολική αξία των εισαγόμενων αγαθών μειώθηκε στα 2,47 δισ. ευρώ – το χαμηλότερο μηνιαίο ποσό από τότε που η Eurostat άρχισε να συλλέγει στοιχεία τον Ιανουάριο του 2002.

Η τιμή αυτή έρχεται μετά τον Απρίλιο και τον Μάιο, όπου καταγράφηκαν οι δεύτερες και τρίτες χαμηλότερες μηνιαίες εισαγωγές, με 2,66 δισ. ευρώ και 2,89 δισ. ευρώ, αντίστοιχα.

Οι εξαγωγές κατέγραψαν παρόμοια απότομη μείωση, μειούμενες κατά 9,5% κάθε τρίμηνο, στα 2,43 δισ. ευρώ τον Ιούνιο, το χαμηλότερο ποσό από τον Ιανουάριο του 2003 και το τρίτο χαμηλότερο που έχει καταγραφεί ποτέ.

Οι εισαγωγές της ΕΕ από τη Ρωσία μειώθηκαν δραματικά αμέσως μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ενώ σταδιακά μειώθηκαν και πάλι από το δεύτερο τρίμηνο του 2023.

Οι εξαγωγές ακολούθησαν παρόμοια τάση, με σταθερότερες μειώσεις μετά από μια αρχική πτώση – αλλά συνολικά, ήταν σε πιο συγκρατημένη κλίμακα.

Ο Philipp Lausberg, αναλυτής στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πολιτικής (EPC), δήλωσε στο Euractiv ότι ένας πιθανός λόγος για τη σταδιακή οιονεί σταθεροποίηση είναι ότι οι πιο πρόσφατοι γύροι των 14 πακέτων κυρώσεων των Βρυξελλών κατά της Μόσχας έδωσαν πολύ λιγότερη έμφαση στην απαγόρευση της αγοράς συγκεκριμένων αγαθών, όπως το πετρέλαιο και ο άνθρακας.

«Τα δύο τελευταία πακέτα κυρώσεων […] επικεντρώθηκαν περισσότερο στην επιβολή και την πρόληψη της καταστρατήγησης», δήλωσε. «Έτσι, νομίζω ότι είναι λογικό να έχουμε φτάσει σε ένα χαμηλό επίπεδο που είναι λίγο-πολύ σταθερό».

Ο Alexander Kolyandr, μη μόνιμος ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPS), πρότεινε ότι ένας άλλος πιθανός λόγος για την «ισορροπία» είναι η σχετική σταθεροποίηση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων – ιδίως των τιμών της ενέργειας – από τις αρχές του 2023.

«Η Ρωσία πουλάει LNG [υγροποιημένο φυσικό αέριο], δεν υπάρχει τρόπος για τη Ρωσία να αυξήσει [την προσφορά], η Ευρώπη δεν θέλει να μειώσει [τις αγορές] ό,τι προέρχεται από τη Ρωσία – και έτσι το τελικό νούμερο εξαρτάται βασικά από την αγοραία τιμή των εμπορευμάτων», δήλωσε στο Euractiv.

Η τάση παράκαμψης συνεχίζεται, αλλά το κόστος για το Κρεμλίνο μπορεί να είναι σημαντικό

Τα στοιχεία της Eurostat έρχονται σε μια περίοδο που φουντώνουν οι ανησυχίες για παρακάμψεις των κυρώσεων μέσω του «γκρίζου» ή «παράλληλου» εμπορίου.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το εμπόριο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και των χωρών της Ασίας, του Καυκάσου και της Μέσης Ανατολής παρουσιάζει απότομη αύξηση από τον Φεβρουάριο του 2022.

Ο Kolyandr σημείωσε ότι, από το 2021 έως το 2023, οι εξαγωγές της ΕΕ προς το Ουζμπεκιστάν σχεδόν διπλασιάστηκαν από (2,30 δισ. ευρώ σε 4,35 δισ. ευρώ), οι πωλήσεις αγαθών προς την Αρμενία σχεδόν τριπλασιάστηκαν (757 εκατ. ευρώ σε 2,16 δισ. ευρώ) και οι εξαγωγές προς το Κιργιστάν υπερδεκαπλασιάστηκαν (263 εκατ. ευρώ σε 2,73 δισ. ευρώ).

«Έχει αποδειχθεί ότι η Ρωσία είναι σε θέση να παρακάμπτει τις κυρώσεις μέσω συναλλαγών με τρίτες χώρες», δήλωσε ο αναλυτής, προσθέτοντας ότι μη πρώην σοβιετικές χώρες όπως η Κίνα και η Τουρκία θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν βασικές οδούς παράκαμψης.

Ο Lausberg, εν τω μεταξύ, δήλωσε ότι, αν και η παράκαμψη των κυρώσεων παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα, «αν η Ρωσία πρέπει να πουλήσει μέσω μιας τρίτης χώρας, αυτή η τρίτη χώρα βγάζει κάποια μετρητά με αυτό που χάνει η Ρωσία».

«Και όταν η Ρωσία αγοράζει πράγματα όπως [προϊόντα] υψηλής τεχνολογίας και ηλεκτρονικά, είναι πιο ακριβά από ό,τι ήταν παλαιότερα», πρόσθεσε ο Lausberg.

Υπερθέρμανση της ρωσικής οικονομίας

Εν τω μεταξύ, οι δύο αναλυτές δήλωσαν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία φαίνεται να έχουν ξεκινήσει διαφορετικές οικονομικές πορείες, με τη δεύτερη να απολαμβάνει πολύ πιο υγιή οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, αυτό δεν είναι απαραίτητα καλό για την ανατολική χώρα.

Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η οικονομία της Ρωσίας αναμένεται να αναπτυχθεί τρεις φορές ταχύτερα από την οικονομία της ΕΕ φέτος (3,2% έναντι 1,1%), αφού επεκτάθηκε έξι φορές περισσότερο πέρυσι (3,6% έναντι 0,6%).

Πιο συγκεκριμένα, ο μεταποιητικός τομέας της χώρας έχει γνωρίσει σημαντική άνθηση από την έναρξη της ουκρανικής σύγκρουσης, ενώ ο βιομηχανικός τομέας της Ευρώπης παραμένει βυθισμένος σε στασιμότητα ή σε ξεκάθαρη παρακμή.

Ο Lausberg, ωστόσο, σημείωσε ότι οι ισχυρές οικονομικές επιδόσεις της Ρωσίας είναι το αποτέλεσμα της «ανάκαμψης» από την απότομη οικονομική ύφεση του 2022, εν μέρει χάρη στις μεγάλες αυξήσεις των στρατιωτικών δαπανών – οι οποίες, όπως είπε, όχι μόνο θα είχαν «στρεβλώσει» την οικονομία της χώρας, αλλά και δεν θα αποτελούσαν «επένδυση μακροπρόθεσμα».

Επεσήμανε ακόμα ότι, ενώ ορισμένοι δείκτες μπορεί να αυξηθούν, η χώρα εξακολουθεί να παλεύει με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, όπως οι βαθιές ελλείψεις εργατικού δυναμικού και οι αυξημένες τιμές των εισαγωγών υψηλής τεχνολογίας.

«Μακροπρόθεσμα, δεν μπορείς πραγματικά να λειτουργήσεις μια οικονομία με εισαγωγές τεχνολογίας υψηλού κόστους [ή] αν δεν έχεις εργατικό δυναμικό που να μπορεί πραγματικά να παραδώσει αυτό που θέλεις να παράγεις», δήλωσε ο αναλυτής.

Ο Kolyandr, με τη σειρά του, σημείωσε ότι η ρωσική οικονομία συνεχίζει να παρουσιάζει σημάδια «υπερθέρμανσης» (μια διαδικασία κατά την οποία η προσφορά υπολείπεται της αυξημένης ζήτησης, δημιουργώντας ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις).

Είπε μάλιστα ότι σχεδόν κάθε οικονομικός δείκτης θα επιβεβαιώσει την τάση αυτή, με την ανεργία να κυμαίνεται σήμερα περίπου στο μισό των ιστορικών μέσων όρων της και τους πραγματικούς μισθούς να αυξάνονται περισσότερο από δύο φορές ταχύτερα από το ΑΕΠ της χώρας.

Ομοίως με όσα υποστήριξε προηγουμένως για τα πρόσφατα οικονομικά πρότυπα της χώρας, ο Kolyandr πρόσθεσε: «Κατά την άποψή μου, η ρωσική οικονομία υποθηκεύει το μέλλον της».

Πηγή: Euractiv