Ελ Αριάν: Η Λαγκάρντ είναι ο γιατρός που χρειάζεται η Ευρωζώνη

Στις προκλήσεις με τις οποίες θα βρεθεί αντιμέτωπη η νέα επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ αλλά και το γεγονός ότι διαθέτει όλα τα προσόντα για να τις αντιμετωπίσει, αναπτύσσει σε άρθρο του στο Project Syndicate, ο Μοχάμεντ Ελ Αριάν .

Όπως τονίζει, ένας πολύ καλός γιατρός αναλαμβάνει τη φροντίδα ενός ασθενούς που πάσχει από μία χρόνια ασθένεια και βρίσκεται σε μία περίοδο που χειροτερεύει αλλά καθίσταται και πιο ευάλωτος.

Η μακροχρόνια θεραπεία του ασθενούς μοιάζει να μην έχει, πλέον, αποτέλεσμα και όλα δείχνουν ότι αρχίζει να εμφανίζει και επιβλαβείς παρενέργειες.

Υπάρχει μια καλύτερη προσέγγιση, αλλά δεν είναι διαθέσιμη στο νοσοκομείο του νέου γιατρού.

Και στις εγκαταστάσεις όπου είναι διαθέσιμες, οι γιατροί είναι πολύ αποστασιοποιημένοι για να αναλάβουν την υπόθεση.

Ο νέος γιατρός είναι η Κριστίν Λαγκάρντ, πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ και αντικείμενο θαυμασμού, η οποία θα διαδεχθεί τον Μάριο Ντράγκι στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Η πρόκλησή της θα είναι να αποφευχθεί μια δεύτερη χαμένη δεκαετία χαμηλής, ανεπαρκώς ευνοϊκής ανάπτυξης της ευρωζώνης.

Ο τρόπος με τον οποίο ο ασθενής φθάνει υπό τη φροντίδα της – και εάν μπορεί να πάρει τις κυριότερες κυβερνήσεις της ευρωζώνης για να παράσχει την απαραίτητη θεραπεία – θα καθορίσει όχι μόνο τη δική της κληρονομιά, αλλά και αυτή του Ντράγκι.

Τώρα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ευρωπαϊκή οικονομία χάνει τη δυναμική της.

Η προηγούμενη, υπερβολικά αισιόδοξη πρόγνωση μιας παρατεταμένης ανάκαμψης της έβγαλε στη φόρα τη ζοφερή πραγματικότητα ότι τόσο οι διαρθρωτικές όσο και οι κυκλικές κινήσεις επηρεάζουν την οικονομική δραστηριότητα.

Η προηγούμενη πρόβλεψη για ανάπτυξη στο 2% για το 2019 τώρα υποβαθμίζεται γύρω στο 1% και θα μπορούσε να πάει ακόμα χαμηλότερα.

Έρχεται ακόμα μια ευρύτερη συνειδητοποίηση ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να υποφέρει από αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «ανάπτυξη σταδίων ταχύτητας».

Υπό αυτές τις συνθήκες, η ανάπτυξη μπορεί να παραμείνει θετική, αλλά δεν επαρκεί για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις άλλων δυνάμεων: την υπερχρέωση, την αυξανόμενη ζήτηση για κοινωνικές υπηρεσίες, την ανάγκη για καλύτερη υποδομή και παράλληλα να οδηγήσει σε αύξηση του θυμού των πολιτών, της πολιτικής πόλωσης και της αλλοτρίωσης.

Επιπλέον, οι αδιανόητες συνθήκες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ίδια την ακεραιότητα ενός συστήματος της αγοράς θα γίνουν ξαφνικά δυνατές – ακόμη και πιθανές.

Τα αρνητικά επιτόκια στην Ευρώπη, για παράδειγμα, δεν φαίνεται πιθανό να αντιστραφούν σύντομα.

Ακόμη χειρότερα, σε μια ήδη διαρθρωτικά υποχωρούσα οικονομία, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ακόμη αντιμετωπίσει πλήρως τις επιζήμιες συνέπειες των παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων, οι οποίες έπληξαν τις βιομηχανίες που εξαρτώνται από τις εξαγωγές στη Γερμανία – το εργοστάσιο της περιοχής – ιδιαίτερα σκληρά

Παρά τις αρνητικές αυτές εξελίξεις, οι ευρωπαϊκές αρχές εξακολουθούν να βασίζονται σε μία μόνο απάντηση: η μη συμβατική νομισματική πολιτική που συνεπάγεται αρνητικά επιτόκια και μεγάλης κλίμακας αγορές τίτλων (ποσοτική χαλάρωση ή QE).

Βεβαίως, αυτή η προσέγγιση ήταν αποτελεσματική για τη συγκράτηση μιας κρίσης χρέους που απειλούσε τόσο τη νομισματική ένωση όσο και το ενιαίο νόμισμα την προηγούμενη 10ετία.

Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ολοένα και πιο αναποτελεσματική στην προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

Οι ανησυχίες σχετικά με την παρατεταμένη εξάρτηση της ΕΚΤ από το ίδιο παλαιό φάρμακο αυξάνονται, ακόμη και εντός της ΕΚΤ, εξαιτίας της αυξανόμενης επίγνωσης των αρνητικών επιπτώσεων των αρνητικών επιτοκίων.

Οι αρνητικοί συντελεστές μπορούν να περιορίσουν την παροχή μακροπρόθεσμων υπηρεσιών χρηματοοικονομικής προστασίας (όπως προϊόντα ασφάλισης ζωής και συνταξιοδότησης) στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, υπονομεύοντας έτσι την οικονομική ασφάλεια.

Ενθαρρύνουν την υπερβολική ανάληψη κινδύνων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική αστάθεια.

Και προωθούν μια αναποτελεσματική κατανομή πόρων σε ολόκληρη την ευρύτερη οικονομία.

Στο βαθμό που αυτοί οι κίνδυνοι είναι πραγματικοί και αυξανόμενοι (πιστεύω ότι είναι), η ΕΚΤ θα δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να συνεχίσει την ίδια πολιτική ενόψει των αυξανόμενων καταγγελιών και την πολιτική πίεση.

Αλλά δεν μπορεί απλώς να παραμείνει άπραγη, δεδομένης της επιδείνωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Και δεν μπορεί καν να σκεφτεί το ενδεχόμενο να απελευθερωθούν οι αντισυμβατικές πολιτικές της περασμένης δεκαετίας, καθώς αυτό θα έθετε τον κίνδυνο άμεσων οικονομικών διαταραχών και διαταραχών στις αγορές.

Οι ευρωπαϊκές χώρες χρειάζονται βαθύτερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις – συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονισμού των υποδομών και της επανεκπαίδευσης των εργαζομένων – για να ενισχύσουν την παραγωγικότητα τόσο του κεφαλαίου όσο και της εργασίας.

Όπου είναι δυνατόν, θα πρέπει να επιδιώκουν φορολογικά κίνητρα και να επιλύσουν τις επίμονες υπερβολές χρέους που καταπνίγουν τους υπάρχοντες μηχανισμούς ανάπτυξης και εμποδίζουν την εμφάνιση νέων.

Και σε περιφερειακό επίπεδο, η Ευρώπη πρέπει να επεκτείνει και να βελτιώσει την αρχιτεκτονική της πολιτικής της, κυρίως με την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και την επίλυση διαχρονικών διαφορών όσον αφορά τη δημοσιονομική ολοκλήρωση.

Η ελπίδα τώρα είναι ότι η Λαγκάρντ – με τον εξαιρετικό συνδυασμό διαπροσωπικών δεξιοτήτων, επαγγελματικών δικτύων και εθνικής και διεθνούς εμπειρίας πολιτικής – θα ξεκινήσει να εφαρμόζει την πολιτική που χρειάζεται η Ευρώπη.

Η πρόκληση είναι η πολιτική βούληση και όχι η «μηχανική γνώση» και τα πρόσφατα επιτεύγματα του Lagarde στο ΔΝΤ – όπου έδωσε έμφαση στις οικονομικές επιπτώσεις της μεροληψίας του φύλου και της αλλαγής του κλίματος – δείχνουν ότι είναι ικανή να προχωρήσει στις απαραίτητες αλλαγές.

Αυτό δεν πρέπει να υποβαθμίσει την κλίμακα και την πολυπλοκότητα των προκλήσεων που αντιμετώπισε ο Draghi.

Είναι πραγματικές και έχουν γίνει βαθιά ενσωματωμένες στη δομή της ευρωπαϊκής πολιτικής οικονομίας.

Ακόμα, δεν είναι ανυπέρβλητες.

Η Λαγκάρντ φέρνει στη νέα της θέση μια μοναδικά κατάλληλη ομάδα δεξιοτήτων και παίρνει τα ηνία ακριβώς την κατάλληλη στιγμή ώστε η Ευρώπη να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές για να αποφύγει μια δεύτερη χαμένη δεκαετία.

Η κληρονομιά της θα είναι τώρα συνδεδεμένη με αυτή του Ντράγκι, του οποίου η θαρραλέα υπόσχεση το 2012 να κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να σώσει το ευρώ, έχει επισκιαστεί από την ανανεωμένη απειλή ύφεσης και χρηματοπιστωτικής αστάθειας.