Μίχαλος: Το 80% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι οικογενειακές – Πώς άντεξαν στην κρίση

Πραγματοποιήθηκε στο ΕΒΕΑ το τελικό συνέδριο του προγράμματος FABUSS (FAmily BUsiness Successful Succession), ένα σημαντικό έργο του προγράμματος ERASMUS του τομέα ΝΕΟΛΑΙΑΣ, διάρκειας 24 μηνών, με τη συμμετοχή οργανισμών από έξι χώρες και συντονιστή το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών.

Σκοπός του προγράμματος ήταν να βοηθήσει νέους ανθρώπους που συνδέονται με οικογενειακές επιχειρήσεις να γίνουν ικανοί και αποτελεσματικοί διάδοχοι.

Στη χώρα μας, οι οικογενειακές επιχειρήσεις, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας καθώς αποτελούν, πάνω από το 80% των ελληνικών επιχειρήσεων.

Αυτές οι επιχειρήσεις, συνεισφέρουν συνολικά στα δύο τρίτα του Α.Ε.Π. και στις θέσεις εργασίας και συνεχίζουν να στηρίζουν την ελληνική οικονομία, έχοντας επιδείξει αξιοσημείωτες αντοχές απέναντι στην κρίση.

Μιλώντας στο συνέδριο ο πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος, επεσήμανε μεταξύ άλλων ότι:

«Μέσω της εκπαίδευσης του προγράμματος FABUSS, δόθηκε στους συμμετέχοντες η ευκαιρία να αποκτήσουν κατάλληλες δεξιότητες και γνώσεις.

»Για να μπορέσουν να διοικήσουν αποτελεσματικά και να αναπτύξουν τις οικογενειακές επιχειρήσεις, που θα αναλάβουν.

»Να μπορέσουν να εφαρμόσουν καινοτόμες στρατηγικές, να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες της δικτύωσης και της συνεργασίας με επιχειρήσεις από άλλες χώρες.

»Η σημασία των οικογενειακών επιχειρήσεων για την Ελλάδα – και κατ’ επέκταση η χρησιμότητα του συγκεκριμένου έργου – είναι προφανής.

»Πάνω από το 80% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι οικογενειακές και συνεισφέρουν συνολικά τα δύο τρίτα του ΑΕΠ της χώρας.

»Οι επιχειρήσεις αυτές, καταφέρνουν όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια να αντέχουν στην κρίση, αξιοποιώντας μια σειρά από χαρακτηριστικά που τις διακρίνουν:

• μια ενιαία εταιρική κουλτούρα, στηριγμένη σε κοινές αξίες

• μια μακρόπνοη προσέγγιση στο σχεδιασμό τους, που εστιάζει περισσότερο στη διάρκεια και λιγότερο στις βραχυπρόθεσμες επιδόσεις.

• αλλά και τις σχέσεις αφοσίωσης και εμπιστοσύνης, που δημιουργούν με το προσωπικό και τους συνεργάτες τους.

Από την άλλη, όμως, οι οικογενειακές επιχειρήσεις παρουσιάζουν και σοβαρές αδυναμίες, οι οποίες εμποδίζουν την ανάπτυξή τους.

• Είναι συνήθως η απροθυμία απέναντι στο ρίσκο

• Η επιφυλακτικότητα απέναντι στην αλλαγή

• Η απουσία τεχνοκρατικών κριτηρίων στη λειτουργία της επιχείρησης και άλλα.

Μια από τις σημαντικότερες, ωστόσο, αδυναμίες σχετίζεται με τη διαδικασία διαδοχής, αφού πανευρωπαϊκά ένα πολύ μικρό ποσοστό των οικογενειακών επιχειρήσεων καταφέρνουν να επιβιώσουν κατά τη μετάβασή τους στη δεύτερη και την τρίτη γενιά.

Η δημιουργία καλύτερων προϋποθέσεων μετάβασης των οικογενειακών επιχειρήσεων από τη μια γενιά στην άλλη, ήταν η ανάγκη στην οποία θελήσαμε να απαντήσουμε, με το πρόγραμμα FABUSS.

Θελήσαμε, με άλλα λόγια, να βοηθήσουμε τα νεότερα μέλη της οικογένειας, να γίνουν – εφόσον το επιθυμούν – ικανοί και αποτελεσματικοί διάδοχοι.

Σε αυτό το πλαίσιο, οργανώσαμε μια σύμπραξη φορέων από έξι χώρες: την Ελλάδα, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Βουλγαρία, την Πορτογαλία και τη FYROM, αναλαμβάνοντας ως ΕΒΕΑ το ρόλο του συντονιστή.

Το πρώτο βήμα ήταν η διενέργεια έρευνας για τον εντοπισμό των αναγκών και ακολούθησε ένα πρόγραμμα σεμιναρίων διάρκειας 25 ωρών.

Συνολικά εκπαιδεύτηκαν 235 άτομα, που συμμετείχαν δωρεάν στα σεμινάρια.

Όλοι αυτοί, οι σημερινοί ή μελλοντικοί ιδιοκτήτες οικογενειακών επιχειρήσεων, είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν παρουσιάσεις, να συμμετέχουν σε συζητήσεις και να μελετήσουν ειδικό εκπαιδευτικό υλικό, σχετικά με την επιτυχημένη επιχειρηματική διαδοχή.

Αυτό που επιβεβαιώθηκε, μέσα από την υλοποίηση του έργου, ήταν ότι οι διάδοχοι οικογενειακών επιχειρήσεων και χρειάζονται και επιθυμούν, μια πλήρη και σωστή προετοιμασία.

Αυτού του είδους την προετοιμασία προσπαθήσαμε να προσφέρουμε στους συμμετέχοντες. Αφήνοντας, παράλληλα και μια ευρύτερη κληρονομιά για τους επόμενους.

Θέλαμε το έργο αυτό να δημιουργήσει μια καλή πρακτική, ένα κεφάλαιο εμπειρίας και υλικού, που θα αξιοποιηθεί και στο μέλλον, τόσο από το ΕΒΕΑ και τους εταίρους της σύμπραξης, όσο και από άλλους φορείς, για την υποστήριξη της διαδικασίας διαδοχής στις οικογενειακές επιχειρήσεις.

Υπό αυτή την έννοια, θεωρώ ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα συνεχίσει να υπηρετεί το στόχο του, ακόμη και μετά την ολοκλήρωσή του.

Ως ΕΒΕΑ, αλλά και ως Επιμελητηριακή Κοινότητα, πιστεύουμε ότι οι ελληνικές οικογενειακές επιχειρήσεις, εκτός από παρελθόν, οφείλουν να έχουν και δυναμικό παρόν και μέλλον.

Χρειαζόμαστε οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες θα μπορούν να αναπτυχθούν και να εξελιχθούν, να αγκαλιάσουν την καινοτομία, να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές. Να παράγουν αξία για τα μέλη τους, για την ελληνική οικονομία, για την απασχόληση.

Εύχομαι σε όλους όσοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα, μια επιτυχημένη πορεία στη συνέχεια. Ελπίζω όλα όσα έμαθαν, οι εμπειρίες που απέκτησαν, να αποτελέσουν ισχυρά εφόδια στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα.

Εμείς, από την πλευρά μας, θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε στις αξίες και στις ικανότητες των Ελλήνων επιχειρηματιών. Θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε στο ταλέντο των νέων ανθρώπων. Θα συνεχίσουμε με κάθε τρόπο να στηρίζουμε τις προσπάθειές τους».

Οι κύριες διαπιστώσεις που προέκυψαν από το πρόγραμμα FABUSS είναι:

• Όλοι οι Εταίροι του έργου υποστηρίζουν την άποψη ότι τα προϊόντα και τα αποτελέσματα του FABUSS, θα πρέπει να διατηρηθούν, να συντηρούνται και να αναπτυχθούν περαιτέρω.

• Θα πρέπει, επιπλέον, να διαχυθούν σε ευρύ κύκλο και τα δυνητικά οφέλη από την αξιοποίησή τους να προβληθούν και σε πρόσθετες ομάδες χρηστών και πέραν των χωρών που, στη φάση αυτή, συμμετείχαν.

• Οι Απόψεις και οι Προτάσεις που συγκεντρώθηκαν στις επιμέρους Χώρες-Εταίρους, παρουσιάζουν, μεταξύ τους, σημαντικές αναλογίες

• Οι περισσότερες είναι «οριζόντιου χαρακτήρα». Υπάρχουν ωστόσο ενδείξεις για σκοπιμότητα εξειδίκευσής τους και σε κλαδικό επίπεδο η, ακόμα, και αναλόγως των αναγκών επιμέρους επιχειρήσεων η ομάδων τους.

• Επισημαίνεται η σπουδαιότητα των «οικονομιών κλίμακας» και των «συνεργιών» μεταξύ πρωτοβουλιών και αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τους σχεδιαστές προγραμμάτων.

• Η Διακρατική συνεργασία αποτελεί πηγή σημαντικών εμπειριών προσδιοριστικών της αποτελεσματικότητας.

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου διατυπώθηκαν δέκα προτάσεις για την αξιοποίηση της «παρακαταθήκης» του προγράμματος FABUSS στην Ελλάδα. Ειδικότερα:

1. Μεταφορά του εκπαιδευτικού υλικού του FABUSS και σε ενδιαφερόμενους παρόχους στην Περιφέρεια

2. Νέοι Κύκλοι εκπαίδευσης, σε συνεργασία με την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, περιφερειακά Επιμελητήρια και άλλες επαγγελματικές Ενώσεις.

3. Αξιοποίηση των προϊόντων FABUSS και από άλλους οργανισμούς, για συμπλήρωση των δικών τους προγραμμάτων

4. Εκπαίδευση που αφορά θέματα «διαδοχής», θα πρέπει να περιλάβει και να εξετάσει και εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς ιδιοκτησίας, π.χ. είσοδο επενδυτών, εκτός οικογένειας.

5. Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Διαδόχων Οικογενειακών επιχειρήσεων, για την «επόμενη μέρα», μετά την διαδοχή

6. Ο Συντονισμός πρωτοβουλιών που αφορούν τις Οικογενειακές Επιχειρήσεις να αναληφθεί από κατάλληλο Φορέα

7. Οικονομικά κίνητρα προς «οιωνεί νέες» επιχειρήσεις που προκύπτουν από Διαδοχή.

8. Δημιουργία FORUM Οικογενειακών Επιχειρήσεων, για συνεχή εξέταση θεμάτων και δραστηριότητες που αφορούν τις επιχειρήσεις αυτές. Να εκπονηθεί σχετικό Business Plan.

9. Διαμόρφωση Πλαισίου Συνεργασίας Οικογενειακών Επιχειρήσεων με πιστοποιημένους εξωτερικούς Συμβούλους.

10. Δημιουργία «πλατφόρμας» για παροχή έγκυρης πληροφόρησης για Πιστοποιημένους παρόχους εκπαίδευσης και συμβουλευτικών υπηρεσιών προς οικογενειακές επιχειρήσεις, για θεσμικά θέματα (εθνικά, Ευρωπαϊκά) και για Πηγές Υποστήριξης επιχειρήσεων αυτού του τύπου».