Ποινικές διώξεις για ζημία εκατοντάδων εκατομμυρίων στο ΤΑΙΠΕΔ

Στο στάδιο της ανάκρισης βρίσκεται η περιβόητη μεταβίβαση των 28 ακινήτων του Ελληνικού Δημοσίου από το ΤΑΙΠΕΔ στις εταιρείες real estate Εθνική Πανγαία, θυγατρική τότε της Εθνικής, και Eurobank Properties, θυγατρική της Eurobank την περίοδο 2013-2014.

Η συγκεκριμένη υπόθεση αγοραπωλησίας, που «έτρεξε» σχεδόν παράλληλα με την εξαγορά-σκάνδαλο της Πανγαία από την Invel Real Estate, ζημίωσε, σύμφωνα με ανεξάρτητους εκτιμητές, τουλάχιστον κατά 576 εκατ. ευρώ το Ελληνικό Δημόσιο.

Τα «Επίκαιρα» αποκαλύπτουν το εισαγγελικό πόρισμα στο οποίο βασίστηκε το σκεπτικό για άσκηση ποινικών διώξεων σε βάρος των εμπειρογνωμόνων του Ταμείου αλλά και μελών του τότε Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ.

Στις 219 σελίδες του περιγράφεται η μέθοδος με την οποία έγινε η συναλλαγή, αιτιολογούνται με λεπτομέρειες οι λόγοι που οδηγούν στη ζημία του Δημοσίου και υποδεικνύονται με σαφήνεια οι ευθύνες των εμπειρογνωμόνων αλλά και των μελών του Δ.Σ.

Πριν μπούμε στην ουσία του πορίσματος, να σημειώσουμε ότι η πρόθεση του ΤΑΙΠΕΔ ήταν να εκχωρηθούν δύο «πακέτα» ακινήτων.

Τα 28 ακίνητα είχαν χωριστεί σε Χαρτοφυλάκιο Α και Χαρτοφυλάκιο Β (14+14). Για το Χαρτοφυλάκιο Α επιλέχθηκε η Εθνική Πανγαία ΑΕΕΑΠ –σήμερα ελέγχεται κατά 66% από τον ολλανδοϊσραηλινό επενδυτικό όμιλο Invel Real Estate Netherlands– έναντι τιμήματος 115,5 εκατ. ευρώ και για το Χαρτοφυλάκιο Β η Eurobank Properties ΑΕΕΑΠ έναντι τιμήματος 145,81 εκατ. ευρώ.

Περί εγκυρότητας του διαγωνισμού

Τα «Επίκαιρα», στο 294o τεύχος τους, είχαν αποκαλύψει το υπόμνημα των δικηγόρων Πειραιώς Βαγγέλη Τσουρούλη, Γιάννη Καρδαρά και Γιάννη Βρέλλου, πάνω στο οποίο βασίστηκε το πόρισμα των εισαγγελέων.

Η Δικαιοσύνη ερευνούσε την εκποίηση από το ΤΑΙΠΕΔ 28 ακινήτων του Δημοσίου έναντι 261.031.000 στις κτηματομεσιτικές εταιρείες Εθνική Πανγαία και Eurobank Properties.

Το Δημόσιο είχε συμφωνήσει να πληρώνει στις τελευταίες ενοίκια της τάξης των 26 εκατ. ευρώ ετησίως προκειμένου να στεγάζει υπηρεσίες του στα συγκεκριμένα κτίρια, μέσω σύμβασης που είναι γνωστή ως «sale and lease back», πώληση, δηλαδή, και ταυτόχρονη μακροχρόνια μίσθωση.

Όπως σημειώνεται, ωστόσο, στο πόρισμα, ο τρόπος με τον οποίο συμφωνήθηκε το sale and lease back ήταν επιζήμιος για το Δημόσιο, αφού υπάρχει όρος στη σύμβαση ότι, σε περίπτωση που το Δημόσιο εισαγάγει νομοθεσία που επιβάλλει αναγκαστική μείωση στο καταβλητέο μίσθωμα, ο μισθωτής μπορεί να προβεί σε αύξηση του ετησίου μισθώματος κατά τέτοιο ποσό ώστε να εξασφαλίζει ότι ο εκμισθωτής θα εξακολουθεί να εισπράττει το ποσό που έχει συμφωνηθεί στη μισθωτική σύμβαση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και στον προβλεπόμενο προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου το Ζ’ κλιμάκιό του, με την απόφαση υπ’ αριθμ. 275/13, έκρινε ότι υπάρχει θέμα στη σύμβαση.

Οι αντιρρήσεις εγείρονταν σχετικά με την εγκυρότητα του διαγωνισμού –αρχικά είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον εννέα σχήματα, για να απομείνουν τελικά δύο, Πανγαία και Eurobank Properties–, γιατί «η συμμετοχή στην όλη διαγωνιστική διαδικασία ως χρηματοοικονομικών συμβούλων εταιρειών που ελέγχονται από τους ίδιους ομίλους στους οποίους ανήκουν οι τελικά επιλεγέντες επενδυτές [σ.σ.: εννοεί τις εταιρείες NBG Securities της Εθνικής και Eurobank Equities Investment Firm της Eurobank] υπονομεύει τις αρχές της αμεροληψίας και της διαφάνειας», πράγμα το οποίο δεν αναιρείται από το γεγονός ότι παραδεκτή οικονομική προσφορά υπέβαλαν τελικά μόνο οι εν λόγω επενδυτές.

Στη λογική ένσταση του Ελεγκτικού Συνεδρίου έρχεται… το ίδιο σε δεύτερο χρόνο για να αποφανθεί ότι δεν συντρέχουν λόγοι κωλύματος.

Κατόπιν αίτησης του ΤΑΙΠΕΔ, το ΣΤ’ κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανακάλεσε την προηγούμενη απόφαση του Ζ’ κλιμακίου του, υποστηρίζοντας ότι «δεν παραβιάστηκαν οι αρχές της διαφάνειας και της αμεροληψίας κατά τη διενέργεια του διαγωνισμού, εφόσον δεν προκύπτουν συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά τα οποία να καταδεικνύουν ότι οι τελικά επιλεγέντες επενδυτές απέκτησαν πλεονέκτημα μέσω των χρηματοοικονομικών συμβουλών του ΤΑΙΠΕΔ»…

Τι βαραίνει τους εμπλεκόμενους

Σύμφωνα με το εισαγγελικό πόρισμα, προέκυψαν επαρκείς ενδείξεις για την άσκηση ποινικής δίωξης για τις αξιόποινες πράξεις της κακουργηματικής απιστίας στην υπηρεσία κατά συναυτουργία, ύψους –με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς– 575.856.504 ευρώ, καθώς και της κακουργηματικής υπεξαίρεσης κατά συναυτουργία και κατ’ εξακολούθηση.

Οι ποινικές διώξεις έχουν ήδη ασκηθεί και στο εδώλιο του κατηγορουμένου θα καθίσουν τα τότε μέλη του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων του ΤΑΙΠΕΔ και ορισμένα μέλη του Δ.Σ. του Ταμείου.

Υπενθυμίζουμε ότι, τις επίμαχες περιόδους, μέλη του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων ήταν οι Γκίκας Μάναλης (πρώην εκκαθαριστής της ΕΡΤ και διευθύνων σύμβουλος της Attica Bank), Σπύρος Λιούκας, Γρηγόρης Δούνης, Pedro Pablo Nunez Domingo, Paolo Maranca και Ivan Gransky.

Όσον αφορά στο Δ.Σ., διώξεις ασκήθηκαν σε βάρος του τότε προέδρου του ΤΑΙΠΕΔ, Κωνσταντίνου Μανιατόπουλου, του διευθύνοντος συμβούλου, Γιάννη Εμίρη, και του εκτελεστικού μέλους και εντεταλμένου συμβούλου Ανδρέα Ταπραντζή.

Οι κ.κ. Μανιατόπουλος, Εμίρης και Ταπραντζής κατηγορούνται πως όφειλαν αμέσως μετά την είσπραξη του σχετικού τιμήματος, και το αργότερο δέκα μέρες από την καταβολή του από τους ιδιώτες επενδυτές, να το πιστώσουν στον ειδικό λογαριασμό για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους, μαζί με τους τόκους.

Το ΤΑΙΠΕΔ προέβη στην εκκαθάριση της είσπραξης του τιμήματος από το ποσό των 145.810.000 (για το Χαρτοφυλάκιο Β), που αντιπροσωπεύει την αρχική αξία του κεφαλαίου που εισέπραξε ως τίμημα, και όχι από το ποσό των 145.866.136,87 ευρώ που αντιπροσωπεύει την τελική αξία του κεφαλαίου.

Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι τόκοι του κεφαλαίου δεν ενσωματώθηκαν στο προς εκκαθάριση τίμημα της πώλησης, αλλά παρακρατήθηκαν από το Ταμείο και δεν αποδόθηκαν στο Δημόσιο.

Οι συνολικοί τόκοι που δεν αποδόθηκαν στο Δημόσιο, όπως έπρεπε, αλλά παρακρατήθηκαν από το ΤΑΙΠΕΔ ανέρχονται σε 101.374,33 ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε τους τόκους που διέφυγαν του τιμήματος του Χαρτοφυλακίου Α, λόγω της επιλογής η παραδοθείσα επιταγή καταβολής του τιμήματος να κατατεθεί τρεις μέρες μετά την παράδοσή της σε τραπεζικό λογαριασμό του Ταμείου, καθώς και της επιλογής να γίνουν τρεις ολιγοήμερες προθεσμιακές καταθέσεις για το ίδιο αρχικό ποσό, αντί μίας, που θα εξασφάλιζε μεγαλύτερο επιτόκιο, όπως έγινε με το τίμημα του Χαρτοφυλακίου Β, για το οποίο για έξι μέρες εξασφαλίστηκε επιτόκιο προθεσμιακής κατάθεσης 2,31%.

Η διαδικασία πώλησης και επαναμίσθωσης των 28 ακινήτων ολοκληρώθηκε στις 12 Μαΐου 2014 για το Χαρτοφυλάκιο Β και στις 23 Μαΐου της ίδιας χρονιάς για το Χαρτοφυλάκιο Α, με την κατάρτιση δύο συμβάσεων πώλησης και 28 συμβάσεων επαναμίσθωσης 20ετούς διάρκειας από τον τότε πρόεδρο του ΤΑΙΠΕΔ, Κωνσταντίνο Μανιατόπουλο, και τους εξουσιοδοτημένους ανθρώπους της Eurobank Properties και της Εθνικής Πανγαία αντί 261.310.000 ευρώ.

Ταυτοχρόνως, αναλήφθηκε η υποχρέωση καταβολής ετησίως από το Δημόσιο για το πρώτο έτος συνολικών μισθωμάτων 25.589.800 ευρώ για στέγαση δημόσιων υπηρεσιών. Νωρίτερα, στις 18 Οκτωβρίου 2013, τα μέλη του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων του ΤΑΙΠΕΔ γνωμοδότησαν υποχρεωτικά (αυτό σημαίνει ότι το Δ.Σ. δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά από το να εγκρίνει ή να απορρίψει τη γνωμοδότηση, όχι, πάντως, να την τροποποιήσει) προκειμένου να δημοπρατηθούν ενιαία σε διεθνή πλειοδοτικό διαγωνισμό τα 28 ακίνητα.

Οι «εφτά πληγές»

Η ζημία του Ελληνικού Δημοσίου, σύμφωνα με το πόρισμα, μπορεί να είναι υπό προϋποθέσεις κατά πολύ μεγαλύτερη της εκτιμώμενης και να ανέλθει ακόμα και στα 2,5 δις ευρώ! Στο πόρισμα σε εφτά σημεία αναφέρεται:

1. Στο συνολικό ποσό των μισθωμάτων που υποχρεώθηκε να καταβάλει το Δημόσιο από την έναρξη της μίσθωσης μέχρι σήμερα για τη μίσθωση κενών εν όλω ή εν μέρει κτιρίων, δηλαδή για κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται. Αυτό αφορά στις παλιές καπναποθήκες του Κεράνη στη λεωφόρο Θηβών 196-198 και στο κτίριο όπου τώρα έχει στεγαστεί το υπουργείο Υγείας, στο Μαρούσι. Η συγκεκριμένη ζημία ανέρχεται στα 6.661.678 ευρώ.

2. Στο κόστος ασφάλισης των ακινήτων που επωμίστηκε το Δημόσιο για να γίνει η συναλλαγή ελκυστικότερη στους επενδυτές, παρότι δεν είναι κύριος των ακινήτων και μολονότι δικαιούχος της ασφαλιστικής αποζημίωσης σε περίπτωση επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου είναι ο εκμισθωτής. Η ζημία έφτασε τα 3.690.547 ευρώ.

3. Στο κόστος ελαφράς συντήρησης (συντήρηση μικρής κλίμακας) των ακινήτων που επωμίστηκε το Δημόσιο, παρόλο που επίσης δεν είναι κύριος των ακινήτων. Ζημία 56.195.086 ευρώ.

4. Στο ποσό που θα απαιτηθεί στο τέλος της μισθωτικής διάρκειας για την επαναγορά των ακινήτων ή για την αγορά άλλων ανάλογων κτιρίων, απαραίτητων για τη στέγαση των υπηρεσιών του Δημοσίου, εξαιτίας της πρόκρισης της συγκεκριμένης μεθόδου αξιοποίησης έναντι άλλων που δεν προϋπέθεταν απώλεια της πλήρους κυριότητας. Ζημία 420 εκατ. ευρώ.

5. Στο ποσό κατά το οποίο υποτιμήθηκε η εύλογη/αγοραία αξία των ακινήτων, με αποτέλεσμα να εισπραχθεί μικρότερο του εύλογου τίμημα για την πώλησή τους. Με οποιαδήποτε παραδεδεγμένη μέθοδο αποτίμησης, η αξία των ακινήτων υπολογίζεται μεγαλύτερη από την αξία στην οποία μεταβιβάστηκαν. Ζημία μεταξύ 487 και 1.983 εκατ. ευρώ. Αξίζει εδώ να παρατεθεί το εδάφιο του πορίσματος με τίτλο «Αποτίμηση Χαρτοφυλακίων»: «Έναν μήνα μετά την καταβολή του τιμήματος και συγκεκριμένα την 30/6/2014 οι επιλεγέντες επενδυτές αποτιμούν τα ακίνητα που μόλις απέκτησαν από το Ελληνικό Δημόσιο σε τιμές υψηλότερες της αξίας κτήσης τους. Σύμφωνα με τις Καταστάσεις Επενδύσεων των ΑΕΕΑΠ με ημερομηνία 30/6/2014, η αξία αποτίμησης των 14 ακινήτων του Χαρτοφυλακίου Α ανέρχεται σε 121.406.731 ευρώ, δημιουργώντας μια ΥΠΕΡΑΞΙΑ για την Εθνική Πανγαία ΑΕΕΑΠ ύψους 5,7 εκατ. ευρώ σε έναν μήνα, ενώ η αξία αποτίμησης των 14 ακινήτων του Χαρτοφυλακίου Β αντίστοιχα ανέρχεται σε 146.922.441,79 ευρώ δημιουργώντας μια ΥΠΕΡΑΞΙΑ για τη Eurobank Properties ΑΕΕΑΠ της τάξης του 0,75 εκατ. ευρώ σε έναν μήνα».

Σύμφωνα με το πόρισμα, από τη συγκεκριμένη συναλλαγή και την παραχώρηση των 28 ακινήτων το Ελληνικό Δημόσιο επιβαρύνθηκε και από την καταβολή μισθωμάτων στις δύο εταιρείες, καθώς στα κτίρια στεγάζονται δημόσιες υπηρεσίες. «Η συνολική ετήσια δαπάνη που έχει προβλεφθεί στο σχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού Έτους 2015 που έχει κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση ανέρχεται στο συνολικό ποσό των 25.589.800 ευρώ», ήτοι το Δημόσιο για την αύξηση 11,46 του εμβαδού των μισθωμένων κτιρίων του επιβαρύνεται με αύξηση 31,39 της δαπάνης για τις μισθώσεις!

6. Στο ποσό που αντιστοιχεί στις επιφάνειες των ακινήτων που δεν εκτιμήθηκαν, στην αξία γης που επίσης δεν εκτιμήθηκε λόγω απομένοντος συντελεστή δόμησης σε κάποια ακίνητα ή λόγω της βάσιμης προσδοκίας να μεταβληθούν – αυξηθούν οι χρήσεις γης.

7. Σε ποσά που δεν μπορούν να αποτιμηθούν, αλλά αποτελούν οπωσδήποτε απειλούμενη ζημία του Ελληνικού Δημοσίου, ιδίως ο όρος σύμφωνα με τον οποίο το Δημόσιο αποστερείται της δυνατότητας μείωσης των δαπανών του για μισθώματα τα οποία σε βάθος 20ετίας μπορεί να μην ανταποκρίνονται στην αγοραία αξία, που πολύ πιθανόν να είναι πολύ μικρότερη.

Αν είχαν επιλεγεί άλλες μέθοδοι, πάντοτε με βάση τα συμπεράσματα του πορίσματος των εισαγγελέων, θα είχαν θετικότερη επίδραση στη μείωση του δημόσιου χρέους –ακόμα και κατά 570 εκατ. ευρώ–, ενώ θα οδηγούσαν σε μικρότερη δημοσιονομική επιβάρυνση, χωρίς να συνυπολογίζεται η εξοικονόμηση της δαπάνης για την επαναγορά των ακινήτων που θα χρησιμοποιούνταν ως εξασφαλίσεις και το Δημόσιο δεν θα αποστερούνταν του δικαιώματος κυριότητας επ’ αυτών. Ποιες θα μπορούσαν να ήταν αυτές οι μέθοδοι; Ο έμμεσος δανεισμός από το ΤΑΙΠΕΔ μέσω έκδοσης ομολογιακού δανείου, η καταβολή ισόποσων χρηματορροών κατ’ έτος είτε εξ ιδίων είτε μέσω δανεισμού, καθώς και το στεγαστικό δάνειο.