Βαρουφάκης: Οι πέντε προτάσεις μου για να γίνει το χρέος βιώσιμο

Σε μια κατ’ αρχήν συμφωνία με τους εταίρους στο Eurogroup της 24ης Απριλίου προσβλέπει ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, τονίζοντας παράλληλα πως η κυβέρνηση αγωνιά, όπως και οι πολίτες, για την ασφυξία που προκαλεί στις αγορές η πολιτική των δανειστών και αφήνει σαφείς αιχμές για τον ρόλο μικρομεσαίων στελεχών των «θεσμών», τα οποία «αυτονομούνται και ακολουθούν δική τους ατζέντα».

Σε συνέντευξή του εφ’ όλης της ύλης στην εφημερίδα ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ και στον συνάδελφο Πάνο Κακούρη,ο κ. Βαρουφάκης χαρακτηρίζει «φωτογραφία σε μια χρονική στιγμή» τις μεταρρυθμιστικές προτάσεις που εστάλησαν στους «θεσμούς» την περασμένη Τετάρτη, «στο πλαίσιο μιας εξελισσόμενης διαπραγμάτευσης» και προσθέτει με νόημα ότι «το πραγματικό ερώτημα αφορά τι προτείνει η άλλη πλευρά». Υπογραμμίζει πως η κυβέρνηση αποκρούει πιέσεις για υφεσιακά μέτρα. «Δεν πρόκειται να καταδικάσουμε τη χώρα, όπως έκαναν οι προηγούμενες κυβερνήσεις, στη μακροπρόθεσμη ασφυξία αποδεχόμενοι σήμερα όρους και μέτρα που την εγγυώνται», τονίζει ο υπουργός Οικονομικών.

Σημειώνει πως η αστοχία στο πλεόνασμα του 2014, «προφανώς και επηρεάζει τη διαπραγμάτευση», αλλά καλύπτεται από τα μη υφεσιακά μέτρα που προτάθηκαν, ενώ τονίζει πως τα έσοδα του περασμένου Μαρτίου υπερκάλυψαν τους στόχους.

Στην περιρρέουσα φημολογία για αναζήτηση χρημάτων από άλλες πηγές πλην του μηχανισμού στήριξης, απαντά ότι «η λύση στην κρίση της ελληνικής κοινωνικής οικονομίας αφορά την ευρωπαϊκή οικογένεια και πρέπει να βρεθεί εντός του πλαισίου της Ε.Ε.», ενώ για τα σενάρια περί Grexit και χρεοκοπίας ο υπουργός Οικονομικών αναφέρει πως όποιος τα επεξεργάζεται προσφέρει κάκιστες υπηρεσίες στην Ευρώπη.

Οι πέντε προτάσεις για το χρέος

Ο Γιάνης Βαρουφάκης προτείνει πέντε ταυτόχρονες παρεμβάσεις για το δημόσιο χρέος, που αφενός θα εξασφαλίσουν μια ελάφρυνσή του, αφετέρου θα διασφαλίσουν τη βιώσιμη αναπτυξιακή προοπτική της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα προτείνει «λογικά επίπεδα πρωτογενών πλεονασμάτων της τάξης του 1,5%», μια «λελογισμένη αναδιάρθρωση χρέους» και σύνδεση αποπληρωμών με τον ρυθμό ανάπτυξης, επενδυτικό πακέτο από την ΕΤΕπ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, αποτελεσματική αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω της ίδρυσης Κακής Τράπεζας (Bad Bank) και μεταρρυθμίσεις που θα στηρίζουν την παραγωγή εμπορεύσιμων και εξαγώγιμων αγαθών.

Αναφερόμενος στο PSI του 2012 σημειώνει πως θα μείνει στην οικονομική ιστορία ως ένα θλιβερό επεισόδιο, όπου μια χώρα προέβη σε τεράστιο κούρεμα αλλά, την ίδια στιγμή, το δημόσιο χρέος της παρέμεινε μη βιώσιμο. Προσθέτει ότι «σχεδιάστηκε με καταστροφικό τρόπο, π.χ. αφήνοντας τα ομόλογα που είχε αγοράσει η ΕΚΤ εκτός κουρέματος, κουρεύοντας τα ασφαλιστικά ταμεία, περνώντας τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στο δημόσιο χρέος, επιτρέποντας να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση χωρίς να ρυθμιστούν πρώτα τα ‘’κόκκινα’’ δάνεια». Ο υπουργός Οικονομικών θεωρεί πως το κούρεμα του χρέους θα έπρεπε να γίνει το 2010 και να ακολουθήσει ο όποιος νέος δανεισμός, μαζί με πραγματικές μεταρρυθμίσεις, αλλά έγινε ακριβώς το αντίθετο.

«Ούτε μια στιγμή», απαντά στο ερώτημα εάν σκέφτηκε την παραίτηση, υπό το βάρος των πιέσεων που δέχεται. Σε μια τέτοια συγκυρία ο ρόλος του υπουργού Οικονομικών είναι κάτι μεταξύ αλεξικέραυνου και ηλεκτρικής καρέκλας, λέει ο υπουργός Οικονομικών. Για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ο κ. Βαρουφάκης σημειώνει πως τον τιμά που τον έχει γνωρίσει και έχει διαπραγματευτεί με έναν άνθρωπο που αποτελεί κεφάλαιο στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και σε αυτό το πλαίσιο εκτιμά ότι «θα επισκεφτεί την Ελλάδα είτε πριν είτε μετά από μια έντιμη συμφωνία».

Η συνέντευξη αναλυτικά έχει ως εξής:

Η καθυστέρηση ολοκλήρωσης της διαπραγμάτευσης, με παράλληλο «πάγωμα» των εκταμιεύσεων από τους εταίρους, έχουν προκαλέσει ασφυξία στο δημόσιο ταμείο, στις τράπεζες και την οικονομία γενικότερα. Ολοι ρωτούν πότε και πώς θα λήξει αυτή η κατάσταση…

Η διαπραγμάτευση θα λήξει όταν καταλήξουμε σε μια έντιμη συμφωνία η οποία δίνει στην ελληνική οικονομία την προοπτική της πραγματικής σταθεροποίησης και, περαιτέρω, της ουσιαστικής ανάπτυξης.

Η κυβέρνηση αγωνιά, όπως και οι πολίτες, για την ασφυξία που προκαλεί στις αγορές η πολιτική των δανειστών και γι’ αυτό πασχίζει να λήξουν οι διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατόν. Παράλληλα, όμως, δεν πρόκειται να καταδικάσουμε τη χώρα, όπως έκαναν οι προηγούμενες κυβερνήσεις, στη μακροπρόθεσμη ασφυξία αποδεχόμενοι σήμερα όρους και μέτρα που την εγγυώνται.

Εχετε την αίσθηση ότι οι «θεσμοί» μάς οδηγούν στην ασφυξία;

Είναι φανερό ότι η κυβέρνησή μας αντιμετωπίζεται, τουλάχιστον όσον αφορά το θέμα της ρευστότητας, με τρόπο που διαφέρει εντυπωσιακά από την αντιμετώπιση που είχε μια άλλη, νεοεκλεγείσα ελληνική κυβέρνηση σε συνθήκες όμοιες με τις σημερινές.

Αυτή η πολιτική «διακρίσεων» απειλεί την αρχή της μη παρέμβασης των «θεσμών» στην εσωτερική πολιτική σκηνή μιας χώρας-μέλους της Ευρωζώνης. Πέραν τούτου οι «θεσμοί», πρέπει να ξέρετε, είναι σύνθετοι οργανισμοί.

Δεν συνάδει πάντα η πρακτική τους με τη βούληση των ανώτατων αξιωματούχων τους, καθώς -όπως όλες οι γραφειοκρατίες- πολλές φορές μεσαία στελέχη αυτονομούνται και ακολουθούν δική τους ατζέντα.

Στο ασφυκτικό αυτό πλαίσιο, τι θα ζητήσετε από τους εταίρους στο επικείμενο Euroworking Group;

Το ερώτημα προδίδει έλλειψη πληροφόρησης για το πώς λειτουργεί το EWG. Σε αυτές τις συνεδριάσεις δεν υπάρχουν αιτήματα αλλά ανταλλαγές απόψεων όσον αφορά τεχνικά ζητήματα και διαδικασίες. Η διαπραγμάτευση λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του Eurogroup, αλλά και, πολλές φορές, στο περιθώριό του.

Υπάρχουν επίσημες και ανεπίσημες αναφορές από κυβερνητικά στελέχη για αναζήτηση χρημάτων από άλλες πηγές, πλην του μηχανισμού στήριξης. Συγκεκριμένα αναφέρουν ως πηγές την Κίνα και τη Ρωσία. Είναι εφικτό, χωρίς να διαταράξουμε τις σχέσεις με τους εταίρους;

Οπως έχω δηλώσει πολλές φορές, η λύση στην κρίση της ελληνικής κοινωνικής οικονομίας αφορά την ευρωπαϊκή οικογένεια, και πρέπει να βρεθεί εντός του πλαισίου της Ε.Ε. Η σύσφιγξη και καλλιέργεια σχέσεων με χώρες εκτός Ευρωζώνης και εκτός Ε.Ε., οι οποίες έχουν κοινά συμφέροντα με την Ελλάδα, και θέληση να τα προωθήσουν στη βάση της συνεργασίας και της αμοιβαιότητας, αποτελεί εντελώς διαφορετικό κεφάλαιο.

Καθημερινά βλέπουμε σενάρια σε έντυπα του εξωτερικού για χρεοκοπία Grexit, τα οποία προκαλούν ανησυχία στον κόσμο. Ως υπουργός Οικονομικών τι απαντάτε στους πολίτες που δικαιολογημένα ανησυχούν;
Οτι όποιος επεξεργάζεται τέτοια σχέδια ή συζητά καν την προοπτική τους προσφέρει κάκιστες υπηρεσίες στην Ευρώπη.

Την Τετάρτη στείλατε στους «θεσμούς» ένα κείμενο εργασίας που περιλαμβάνει λίστα μεταρρυθμίσεων με σκοπό την άντληση εσόδων μεταξύ 4,7 δισεκατομμυρίων και 6,1 δισεκατομμυρίων ευρώ. Εχετε κάποια μηνύματα από τους εταίρους ως προς την αποδοχή της; Τους ικανοποιούν, ζητούν περισσότερα;

Το κείμενο εργασίας στο οποίο αναφέρεστε αποτελεί μια «φωτογραφία», σε μια χρονική στιγμή, των μεταρρυθμιστικών προτάσεων της ελληνικής κυβέρνησης προς το Brussels Group στο πλαίσιο μιας εξελισσόμενης διαπραγμάτευσης.

Το πραγματικό ερώτημα αφορά τι προτείνει η άλλη πλευρά. Η διαπραγμάτευση θα έρθει πιο κοντά στην κατάληξή της όταν υπάρξει απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

Πότε εκτιμάτε ότι θα λήξει η τρέχουσα διαπραγμάτευση;

Στο Eurogroup της 24ης Απριλίου θα πρέπει να υπάρξει μια κατ’ αρχήν κατάληξη, όπως προβλέπει η συμφωνία του Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου.

Με την ολοκλήρωση της τρέχουσας διαπραγμάτευσης ανοίγουν αμέσως δύο νέα κεφάλαια στις σχέσεις με τους εταίρους. Το πρώτο αφορά τη διευθέτηση του δημόσιου χρέους και το δεύτερο τη συζήτηση που έχει ανοίξει, εάν η Ελλάδα θα χρειαστεί νέο δάνειο. Σε ό,τι αφορά το δημόσιο χρέος, μετά το PSI και την επαναγορά ομολόγων το 2012 βρίσκεται στα 324 δισ. ευρώ ή στο 178% του ΑΕΠ. Είναι βιώσιμο;

Για να γίνει βιώσιμο το ελληνικό δημόσιο χρέος απαιτείται μια νέα συμφωνία με την Ευρώπη πέντε σημείων:

Λογικά επίπεδα πρωτογενών πλεονασμάτων (της τάξης του 1,5%, αντί για το άκρως υφεσιακό 4,5% που είχαν αποδεχθεί οι προηγούμενες κυβερνήσεις).

Μια λελογισμένη αναδιάρθρωση χρέους (χωρίς αναγκαστικά κούρεμα κάποιου μέρους της ονομαστικής αξίας) που να συνδέει τις αποπληρωμές με τον ρυθμό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ.

Επενδυτικό πακέτο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων αποκλειστικά για την Ελλάδα, το οποίο θα πρέπει να διατεθεί ως επί το πλείστον στον ιδιωτικό τομέα, με νέες μη γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Αποτελεσματική αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω της ίδρυσης Κακής Τράπεζας (Bad Bank) από τους εναπομείναντες πόρους του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που να δίνουν ανάσες στους δημιουργικούς πολίτες και τις επιχειρήσεις που παράγουν εμπορεύσιμα αγαθά και διαθέτουν εξαγωγική προοπτική.

Μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος επισημαίνει πως το PSI ήταν αναποτελεσματικό, καθώς διέγραψε χρέος ύψους 137,9 δισ. ευρώ, με το καθαρό όφελος να είναι μόλις 51,2 δισ. ευρώ. Τι θα μπορούσε να είχε γίνει αντί του PSI, με τα γνωστά αποτελέσματα και τι θα προτείνετε τώρα εσείς στους εταίρους, ώστε να καταστεί το χρέος βιώσιμο;

Το PSI θα μείνει στην οικονομική ιστορία ως ένα θλιβερό επεισόδιο, όπου μια χώρα προέβη σε τεράστιο κούρεμα αλλά, την ίδια στιγμή, το δημόσιο χρέος της παρέμεινε μη βιώσιμο. Αυτά όμως παθαίνουν όσοι ξορκίζουν μια χρεοκοπία (όπως συνέβη τον Μάιο του 2010) με τεράστια νέα δάνεια, την ώρα που αποδέχονται προγράμματα λιτότητας που συρρικνώνουν βάναυσα τα εισοδήματα από τα οποία πρέπει να πληρωθούν νέα και παλαιά δάνεια.

Το τι έπρεπε να έχει γίνει είναι απλό: πρώτα έπρεπε να έχει γίνει το κούρεμα και να ακολουθήσει ο όποιος νέος δανεισμός, μαζί με πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Στην περίπτωση του 1ου μνημονίου η κυβέρνηση έκανε ακριβώς το αντίθετο. Κι όταν ήρθε η ώρα του 2ου μνημονίου, το κούρεμα (PSI) ήρθε πολύ αργά και σχεδιάστηκε με καταστροφικό τρόπο, π.χ. αφήνοντας τα ομόλογα που είχε αγοράσει η ΕΚΤ εκτός κουρέματος, κουρεύοντας τα ασφαλιστικά ταμεία, περνώντας τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στο δημόσιο χρέος, επιτρέποντας να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση χωρίς να ρυθμιστούν πρώτα τα «κόκκινα» δάνεια κ.λπ.

Πώς είναι οι σχέσεις σας με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε; Θα τον καλέσετε για μια επίσκεψη στην Αθήνα;

Οι συναντήσεις μας έγιναν όλες σε εξαιρετικό κλίμα και με την ευθύτητα που απαιτεί η συγκυρία. Οπως του έχω ομολογήσει, με τιμά ότι έχω γνωρίσει και έχω διαπραγματευτεί με έναν άνθρωπο που αποτελεί κεφάλαιο στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Θα ήθελα να πιστεύω ότι, σε αυτό το πλαίσιο, θα επισκεφτεί την Ελλάδα είτε πριν είτε μετά από μια έντιμη συμφωνία που θα αποκαταστήσει τη δυνατότητα των Ελλήνων να οραματίζονται την Ευρωζώνη ως πεδίο ευημερίας και δημοκρατίας, κοινό για όλους τους Ευρωπαίους.

Ποτέ δεν σκέφτηκα να παραιτηθώ

Υπό την πίεση που δέχεστε το τελευταίο διάστημα, είπατε κάποια στιγμή «δεν πάει άλλο»; Σκεφτήκατε ποτέ να υποβάλετε παραίτηση;

Ούτε μια στιγμή. Αλλωστε όταν αποδεχθήκαμε την κυβερνητική ευθύνη, όλοι οι συνάδελφοι και σύντροφοι γνωρίζαμε πως αναλαμβάναμε σε συνθήκες σχεδιασμένης ασφυξίας, που στόχο είχαν να ανατρέψουν την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς. Σε μια τέτοια συγκυρία ο ρόλος του υπουργού Οικονομικών είναι κάτι μεταξύ αλεξικέραυνου και ηλεκτρικής καρέκλας. Εχοντας λοιπόν αυτές τις προσδοκίες τίποτα δεν με ξένισε ή πτόησε.

Απόκλιση

Στον προϋπολογισμό του 2014, που υλοποίησε η προηγούμενη κυβέρνηση, υπάρχει μια αισθητή απόκλιση στον στόχο του πλεονάσματος. Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση που είχαμε από το υπ. Οικονομικών, το πλεόνασμα συρρικνώθηκε στο 0,3% του ΑΕΠ. Η αστοχία αυτή, του 2014, επηρεάζει την τρέχουσα διαπραγμάτευση, δηλαδή οι δανειστές σάς ζητούν μέτρα για την κάλυψη της απόκλισης;

Προφανώς και επηρεάζει τη διαπραγμάτευση το γεγονός ότι κληρονομήσαμε μια ακόμα «τρύπα» στον προϋπολογισμό του 2015. Ομως το υπουργείο Οικονομικών έχει μεριμνήσει σχεδιάζοντας ρυθμίσεις και μη υφεσιακά μέτρα που θα καλύψουν αυτό το κενό. Ηδη τα έσοδα του Μαρτίου ξεπέρασαν τις προσδοκίες του προϋπολογισμού και η ρύθμιση για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές συνεισέφερε σε λίγες μέρες υπερδιπλάσια έσοδα από εκείνα που είχε συνεισφέρει ο νόμος της προηγούμενης κυβέρνησης για τις 75 δόσεις σε πέντε μήνες.