Ποια ήταν η πρώτη κινηματογραφική ταινία που γυρίστηκε στην Ελλάδα

Αν αναζητήσουμε την πρώτη μεγάλου μήκους ελληνική ταινία, θα πρέπει ν’ ανατρέξουμε πολλές δεκαετίες πίσω μέχρι το έτος 1914. Τη χρονιά εκείνη έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας “Γκόλφω” (“η πρώτη εκτύλιξις μεγάλης κινηματογραφικής ταινίας ελληνικής καθαρά παραγωγής” έγραφε η εφημερίδα ΣΚΡΙΠ στις 25.01.1915), που βασίστηκε στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Σπυρίδωνα Περεσιάδου με θέμα την τραγική εξέλιξη του έρωτα ανάμεσα στη Γκόλφω και τον Τάσο.

Το βουκολικό αυτό δράμα του Περεσιάδου αποτελούσε σταθερή αξία του ελληνικού θεάτρου από το 1893, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε, και για πολλές δεκαετίες ακόμη, ενώ μέχρι και σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς της ελληνικής δραματουργίας. Έτσι, λοιπόν, δεν θα πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι η συγκεκριμένη ιστορία αποτέλεσε τη βάση για την παραγωγή της πρώτης (βουβής) ελληνικής ταινίας μεγάλου μήκους.

Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν το καλοκαίρι του 1914. Στις 12 Ιουλίου (στις 7 το βράδυ) άνθρωποι των γραμμάτων και δημοσιογράφοι παρακολούθησαν μέρος των γυρισμάτων επί της οδού Γ΄ Σεπτεμβρίου. Στο φύλλο της επομένης, η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ ενημέρωνε τους αναγνώστες της ότι η προβολή της ταινίας θα γινόταν “εντός ολίγου”, όμως – για άγνωστους λόγους – το κοινό θα έπρεπε να περιμένει αρκετούς μήνες ακόμη. Στούντιο δεν υπήρχαν εκείνη την εποχή κι έτσι τα γυρίσματα έγιναν σε φυσικά τοπία, όπως στο Χελμό, στην Ελευσίνα, στο δάσος του Ευταξία στην Κόρινθο και στον πύργο της Βασιλίσσης (ΕΜΠΡΟΣ, 22.01.1915).

Η πρώτη προβολή της “Γκόλφως” έγινε στα τότε Ανάκτορα, γύρω στα μέσα Ιανουαρίου του 1915, με μοναδικό θεατή τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Όπως έγραψε η εφημερίδα ΣΚΡΙΠ (21.01.1915), “εις την Α. Μεγαλειότητα ήρεσε πολύ και μάλιστα εξέφρασε την επιθυμίαν Του, όπως κινηματογραφηθώσι και άλλα έργα” .

Στις 21 Ιανουαρίου 1915, την ίδια μέρα που στο Δημοτικό Θέατρο ο Σαμάρας παρουσίαζε τη νέα μουσική σύνθεσή του (“Η Πριγκίπισσα της Σασσών”), στην κομψή αίθουσα του κινηματογράφου ΠΑΝΘΕΟΝ, γινόταν η πρώτη προβολή της “Γκόλφως” για καλλιτέχνες και δημοσιογράφους, με την παρουσία του πρίγκιπα Νικόλαου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου. Παρών ήταν και ο Σπυρίδωνας Περεσιάδης, ο συγγραφέας της ιστορίας της Γκόλφως, “ο μόνος όστις δεν ηδύνατο να ίδη το επί της κινηματογραφικής ταινίας εκτελούμενο ποιητικόν του έργον” (ΣΚΡΙΠ, 25.01.1915), καθώς ήταν τυφλός.

Η “Γκόλφω” ήταν μια παραγωγή της εταιρίας “Αθήνη”, το κόστος της οποίας ανήλθε στις 25 χιλιάδες δραχμές (ΕΜΠΡΟΣ, 22.01.1915). Στον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιζε η ηθοποιός Βιργινία Διαμάντη, ενώ στο ρόλο του Τάσου ήταν ο ηθοποιός Βαρβέρης. Τους γονείς της Γκόλφως έπαιζαν η Κοντοπούλου και ο Πεταλάς, στο ρόλο της Σταυρούλας – η πλούσια αντίζηλος της Γκόλφως που αποπλάνησε τον Τάσο με την προίκα της – ήταν η ηθοποιός Βελισσαρίου, πατέρας της Σταυρούλας ήταν ο Παντελής Λαζαρίδης, ενώ στην ταινία συμμετείχαν και Άγγλοι περιηγητές, όπως αναφέρεται σχετικά στην εφημερίδα ΣΚΡΙΠ (22.01.1915).

Οι πρώτες κριτικές των εφημερίδων ήταν θετικές. Χωρίς να υποβαθμίζουν τα όποια τεχνικά προβλήματα (π.χ. ως προς την καθαρότητα της εικόνας λόγω του λάθος φωτισμού), τα λάθη δικαιολογήθηκαν ως αναμενόμενα, εφόσον επρόκειτο για την πρώτη ελληνική ταινία. Εξίσου ανεκτικές ήταν οι εφημερίδες και με το παίξιμο των ηθοποιών, οι οποίοι δεν είχαν ακόμα συνηθίσει τη διαφορετική τεχνική.

Η πρώτη προβολή της “Γκόλφως” στο ΠΑΝΘΕΟΝ έγινε μέχρι τις 28 Ιανουαρίου, οπότε αντικαταστάθηκε από την ταινία “Οι απάχηδες των Παρισίων”, ωστόσο επανήλθε τρεις μήνες αργότερα, τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου, για λίγες ακόμη προβολές. Να σημειωθεί, βέβαια, ότι συχνότατα (πριν, αλλά και μετά την ταινία) η θεατρική παράσταση ανέβαινε σε κάποιο από τα λίγα θέατρα της πρωτεύουσας σημειώνοντας πάντοτε επιτυχία. Απ’ όσα είναι γνωστά, δεν έχει σωθεί κάποια κόπια της ταινίας.