Με αφορμή την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021

Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης αποτέλεσε ελληνική πρωτοβουλία καθώς ήταν η σχετική πρόταση της Μελίνας Μερκούρη, τότε Υπουργού Πολιτισμού της Ελλάδας, που υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούνιο του 1985.

Από τότε ο θεσμός στοχεύει με επιτυχία στην ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου, της πολυμορφίας και των κοινών πολιτιστικών στοιχείων της Ευρώπης με σκοπό να συμβάλει, μέσω του Πολιστισμού, στην προσέγγιση των ευρωπαϊκών λαών και στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πόλεων.

Αν κρίνει κανείς από την αντοχή του θεσμού στο χρόνο, την εξάπλωση του σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλα και το αμείωτο ενδιαφέρον των πόλεων για αυτόν, μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί μια από τις σημαντικότερες, αν όχι τη σημαντικότερη συμβολή της Ελλάδας στο κοινό Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα.

Πριν λίγες ημέρες το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την προκήρυξη υποβολής αιτήσεων των ελληνικών πόλεων που ενδιαφέρονται να γίνουν η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021, χρονιά που με απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο θεσμός θα διοργανωθεί από την Ελλάδα.

Έτσι άνοιξε και επίσημα η κούρσα της διεκδίκησης.

Στο παρελθόν ο τίτλος έχει δοθεί σε τρεις ελληνικές πόλεις: η Αθήνα το 1985, που ήταν η πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, η Θεσσαλονίκη το 1997 και η Πάτρα το 2006 φιλοξένησαν το θεσμό.

Όμως αυτή τη φορά τίποτα δεν θυμίζει το παρελθόν.

Τις τρεις προηγούμενες φορές τα πράγματα ήταν πολύ πιο εύκολα: η Αθήνα είχε το συντριπτικό πλεονέκτημα του ιδρυτή και πρώτου διοργανωτή, η Θεσσαλονίκη έγινε Πολιτιστική Πρωτεύουσα σε χρόνια οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας, ενώ η Πάτρα στα χρόνια του ολυμπιακού θριάμβου όταν κανείς δε φανταζόταν τη σφοδρή οικονομική κρίση που θα ερχόταν λίγο μετά.

Σήμερα, η απόφαση είναι πολύ μεγάλη και σοβαρή λόγω του οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η διοργάνωση για μια πόλη. Και μόνο η κατάρτιση πλήρους φακέλου διεκδίκησης απαιτεί ένα διόλου ευκαταφρόνητο κονδύλι.

Τώρα τα πράγματα είναι δύσκολα.

Και πιθανότατα θα είναι δύσκολα και τα επόμενα χρόνια ως το 2021.

Τα χρήματα είναι λίγα και οι απαιτήσεις πολλές, ενώ ο Πολιτισμός, για μια διόλου ευκαταφρόνητη μερίδα του κόσμου θεωρείται πολυτελής και περιττή δαπάνη.

Έτσι, η πόλη που θα επιλεγεί όχι μόνο θα πρέπει να βρει τα χρήματα, αλλά θα πρέπει να βρει και τη ρητορική να πείσει για τη χρησιμότητα της επένδυσής τους στη διοργάνωση. Καθόλου εύκολοι στόχοι δηλαδή.

Από την άλλη όμως τα οφέλη είναι πολλά, καθώς η εμπειρία των 30 χρόνων του θεσμού έχει αποδείξει ότι το μεγάλο αυτό γεγονός πανευρωπαϊκής εμβέλειας αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για μια πόλη πραγματικά να αναγεννηθεί.

Να ανανεώσει την πολιτιστική της ζωή, να βελτιώσει τις υποδομές και τις υπηρεσίες της, να ενίσχυσει την εικόνα της σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και κυρίως να αποκτήσει διεθνές προφίλ και να δώσει μεγάλη ώθηση στον τουρισμό της.

Δεδομένου ότι η εικόνα της χώρας μας έχει συνολικά τσαλακωθεί, και, ας μη γελιόμαστε, θα πάρει χρόνο, κόπο και πολυεπίπεδες ενέργειες για να αποκατασταθεί, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021, ανεξάρτητα από το ποια πόλη θα επιλεγεί να τη φιλοξενήσει, αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία προς αυτή την κατεύθυνση.

Όχι μόνο σε επίπεδο πόλεων αλλά και σε επίπεδο εθνικό. Στο χέρι μας είναι αν θα την εκμεταλλευτούμε σωστά ή αν θα την αφήσουμε να χαθεί.