Ανάλυση-επεξήγηση: Μουσουλμανική Αδελφότητα, Ερντογάν, Γκιουλέν

Έχουν περάσει πάνω από 90 χρόνια όταν ο δάσκαλος και ιμάμης (μελετητής του Ισλάμ δηλαδή) Χασάν Αλ Μπάννα, ίδρυσε τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Ισμαϊλία, αιγυπτιακή πόλη στο κανάλι του Σουέζ.

Από τον ιδρυτή της η Αδελφότητα πίστευε σε μια αυθεντική ερμηνεία των κανόνων του Ισλάμ με βάση την κυριολεκτική σημασία του Κορανίου, του τρόπου ζωής του Μωάμεθ και των βοηθών του της εποχής καθώς και της δικής τους μόνο ερμηνείας.

Το 1928 αποτελούσαν ένα νέο ρεύμα στο Ισλάμ που με τον χρόνο αποδείχτηκε ένα συντηρητικό κίνημα.

Μέσα σε 10 χρόνια ο Αλ Μπάννα και οι 6 ανώνυμοι Αιγύπτιοι που τον έπεισαν να ιδρύσει έναν αρχικά φιλανθρωπικό οργανισμό, έφτιαξαν μια καταπληκτική οργάνωση με 500.000 μέλη και παραρτήματα σε όλες τις Αιγυπτιακές επαρχίες.

Η δομή ανάλογη των τεκτονικών στοών και με πλούσιο κοινωνικό έργο αποδείχτηκε όχι μόνο αποτελεσματικά αλλά και ανθεκτική στις διώξεις, απαγορεύσεις, δολοφονίες εναντίον των μελών της.

Γρήγορα η Μουσουλμανική Αδελφότητα επεκτάθηκε σε όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής, δημιούργησε και πολιτικά κόμματα και διεκδίκησε την εξουσία σε αρκετές χώρες.

Η Χαμάς στην Παλαιστίνη, το MSP στην Αλγερία, το JCP στην Λιβύη, το JDP στο Μαρόκο, το Enhada στην Τυνησία είναι τα πιο χτυπητά παραδείγματα.

Σε άλλες χώρες έχει απαγορευτεί και η Ρωσία (2003), Συρία και Αίγυπτος (2013), Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν και Εμιράτα (2014) την απαγόρευσαν ως τρομοκρατική οργάνωση.

O Ντέιβιντ Κάμερον στη Βρετανία ξεκίνησε έρευνα εναντίον της οργάνωσης το 2014, η Αδελφότητα τότε μετακίνησε τα γραφεία της στην Αυστρία, προσέφυγε δικαστικά και το δικαστήριο αναγνώρισε ότι ΔΕΝ αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση και ότι δεν πρέπει να παρθούν εναντίον της οποιαδήποτε μέτρα.

Στην Τουρκία ήταν ο Ερμπακάν το 1968 που της άνοιξε την πόρτα, θαυμάζοντας την οργανωτική της δομή και την σχετικά μετριοπαθή θέση της μέσα στο Ισλάμ.

Έτσι κι αλλιώς το παγκόσμιο δίκτυο της οργάνωσης προσέφερε διασυνδέσεις και στήριξη στο ισλαμικό κίνημα στην Τουρκία σε αντιδιαστολή με τον τουρκοκοσμικό χαρακτήρα του Κεμαλισμού.

Ο Ερντογάν ως θαυμαστής και συνεχιστής του Ερμπακάν, υιοθέτησε τις δομές και τις σχέσεις του με την Αδελφότητα.

Αλλά ο Ερντογάν υιοθέτησε και έναν άλλον ιμάμη από το Ερζουρούμ και την κοινωνική του οργάνωση, τον Φετουλάχ Γκιουλέν.

Ποιος είναι ο Φετουλάχ Γκιουλέν και η πανίσχυρη οργάνωσή του

Ο Γκιουλέν από τη δεκαετία του ’70 τουλάχιστον είχε οργανώσει την «Υπηρεσία» (Χιζμέτ στα τούρκικα) με στόχο την δημιουργία μιας άλλης τάσης στο Ισλάμ (μελετητής εξ Οξφόρδης την αποκαλεί τον Καλβινισμό του Ισλάμ) που βασίζεται σε μια ευελιξία ως προς την εφαρμογή των κανόνων του «εξωτερικά».

Ο Γκιουλέν κηρύσσει ότι η πίστη είναι μια εσωτερική διαδικασία και ότι ο καλός μουσουλμάνος πρέπει να αρνείται μέσα του τα υλικά αγαθά και να εργάζεται αέναα για το κοινό καλό.

Αυτό όμως δεν αναιρεί εξωτερικά ότι μπορεί να ακολουθεί τις κοινωνικές νόρμες και τρόπο ζωής.

Ο Γκιουλέν ως διακηρύσσοντας ότι το κίνημα του δεν χρειαζόταν ΠΟΤΕ πολιτική έκφραση και με βάση τις αντιλήψεις του ότι ο τουρκικός εθνικισμός εξυπηρετείται από το Ισλάμ καλύτερα, δεχόταν ότι αν και ένα θρησκευτικό κράτος είναι επιθυμητό, ένα ανεξίθρησκο κράτος που σέβεται όλες τις θρησκείες και δόγματα και βοηθά το θρησκευτικό αίσθημα των πολιτών είναι ανεκτό.

Ο Γκιουλέν είναι εθνικιστής που πιστεύει σε ένα ισλαμικό κόσμο με κέντρο την Τουρκία και φανατικός υποστηρικτής του παν-τουρκισμού.

Ο Ερντογάν αντίθετα πίστευε ότι η Τουρκία είναι το ισχυρότερο μέλος του Ισλάμ και πρέπει να αποτελέσει το κέντρο αναφοράς.

Υιοθέτησε όμως αρχικά τον Γκιουλέν αφού με το ισχυρό δίκτυο του μπορούσε να προσφέρει εκλογική, επιχειρηματική και πολιτική στήριξη στο κόμμα του το AKP.

Η σύγκρουση Ερντογάν – Γκιουλέν

Το τουρκο-κεντρικό Ισλάμ του Γκιουλέν ήταν θέμα χρόνου να συγκρουστεί με την ισλαμο-κεντρική Τουρκία του Ερντογάν.

Το καλοκαίρι του 2013 η Μουσουλμανική Αδελφότητα που κυβερνούσε την Αίγυπτο μέσω του Προέδρου Μόρσι, έχασε την εξουσία από το ένοπλο κίνημα της 30ης Ιουνίου και την καθαίρεση του Μόρσι στις 3 Ιουλίου.

Ο Ερντογάν με δάκρυα στα μάτια είδε την επίθεση των δυνάμεων ασφαλείας στην πλατεία της Ραμπάγια στο Κάιρο και βία που ακολούθησε και έσπευσε να φιλοξενήσει τα εξόριστα μέλη της Αδελφότητας στην Κων/πολη.

Από τον Οκτώβριο του 2013 η Αδελφότητα εγκαθίδρυσε το διεθνές κέντρο της στην Τουρκία.

Τώρα είναι σύμπτωση ότι ο Ερντογάν και ο Γκιουλέν συγκρούστηκαν 2 μήνες μετά για το σκάνδαλο «πετρέλαιο για χρυσό» που ενέπλεκε τους γιους του Ερντογάν;

Είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν κατηγόρησε αμέσως το 2013 τον Γκιουλέν ως υποκινητή της δικαστικής διερεύνησης της υπόθεσης;

Ή μήπως ο Ερντογάν πιστεύοντας ότι η Αδελφότητα θα του εξασφάλιζε την εξόντωση του πανίσχυρου κοινωνικά Γκιουλέν και την επικράτηση της δικής του άποψης για την Ισλαμική Τουρκία;

Το τι έγινε από τις 15 Ιουλίου 2016 και μετά (αποτυχημένο πραξικόπημα, μαζικές συλλήψεις «αντι-φρονούντων», αλλαγή ηγεσίας στο Τουρκικό στρατό και εισβολή στην Συρία) εξηγεί τις προθέσεις του Ερντογάν και το δικό του όραμα για την Τουρκία.

Μια Τουρκία ενεργό μέλος του Ισλάμ με ηγετικό ρόλο, αναβίωση της «ιδέας» μιας Οθωμανικής αυτοκρατορίας που να ταυτίζεται και με την μουσουλμανική Ούμα (της ενιαίας παγκόσμιας κοινωνίας όλων των μουσουλμάνων).