Όταν η Δημοκρατία καταρρέει

Όταν η «Δημοκρατική» Δύση ηγεμονεύεται από ηγέτες γραφικούς (Τραμπ, Τζόνσον), χλωμούς (Μπάιντεν, Σολτς), συγκυριακούς (Μακρόν) ή «υπηρεσιακούς (Ντράγκι) τότε είναι εμφανές ότι: «something is rotten in the state of Danmark».

Αυτά είναι μερικά μόνον παραδείγματα της πορείας υποβάθμισης των θεσμών εκπροσώπησης και ευτελισμού των «εκλεκτών του λαού».

Επειδή το φαινόμενο ούτε μεμονωμένο είναι ούτε συγκυριακό μπορεί να θεωρηθεί, είναι φανερό ότι οι αιτίες είναι βαθύτερες και αν δεν αντιμετωπιστούν θα οδηγήσουν, με βεβαιότητα, σε καταστάσεις που θα ξεφεύγουν από την, έστω και τυπική, δημοκρατική νομιμοποίηση.

Με άλλα λόγια αν δεν αντιμετωπιστούν οι αιτίες που οδηγούν στην προϊούσα αποσύνθεση της Δημοκρατίας αυτή θα πάψει να υφίσταται.

Ωστόσο το ηχηρότερο μήνυμα που στέλνουν οι πολίτες δεν είναι οι επιλογές τους στις κάλπες αλλά αντίθετα η αποχή τους από την άσκηση του δημοκρατικού τους καθήκοντος.

Όταν η αποχή ξεπερνά το 50%, όταν δηλαδή ούτε ένας στους δύο πολίτες δεν καταθέτει θετική ή αρνητική ψήφο, ψήφο εμπιστοσύνης ή αποδοκιμασίας -ιδεολογιών, κομμάτων και προσώπων- τότε αυτό σηματοδοτεί, έστω και ασυνείδητη, απόρριψη του όλου συστήματος.

Με άλλα λόγια απόρριψη της «Δημοκρατίας» όπως την έχουμε καταντήσει.

Για την ακρίβεια όπως την έχει καταντήσει το «σύστημα» της οικονομικής-επικοινωνιακής επικυριαρχίας επί των δημοκρατικών θεσμών.

Στις Γαλλικές εκλογές του 2019 η αποχή είχε φτάσει στο 57% γεγονός που το χαρακτήρισα «κακό μαντάτο για τη Δημοκρατία» (Η «απεργία της Δημοκρατίας», 19-06-2017).

Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η αποχή αποτελούσε απόδειξη ότι, ενώ το εκλογικό σώμα ήταν απογοητευμένο από τα παλιά πολιτικά πρόσωπα και κόμματα, η πλειοψηφία δεν ήλπιζε: «σε κάτι καλύτερο από τον νέο ένοικο του Μεγάρου των Ηλυσίων».

Οι επιλογές, καθώς και η εκκωφαντική αποχή, των πολιτών στις πρόσφατες Γαλλικές εκλογές επιβεβαιώνει την εκτίμηση που είχα κάνει τότε ότι αφού:

«Ο ”καθοδικός κύκλος” της ευμάρειας και του βιοτικού επιπέδου, σε μια ανεπιστρεπτί παγκοσμιοποιημένη και άκρως ανταγωνιστική οικονομία, θα εξακολουθεί να υφίσταται για τις χώρες του παλαιού ”Δυτικού Κόσμου” […] η λάμψη του φαινομένου Μακρόν δεν πρόκειται να μακροημερεύσει». Με άλλα λόγια, ίσως δεν υφίσταται το ενδεχόμενο να εμφανιστούν «Μεσσίες» σε χρεωκοπημένες «πολιτικές θρησκείες».

Ενώ οι πολίτες γυρίζουν την πλάτη στην πολιτική, αποποιούμενοι το δικαίωμα τους στην «εξουσία του λαού», οι πολιτικοί συνεχίζουν απτόητοι την ίδια πορεία.

Παρουσιάζονται ανίκανοι να ανακόψουν την πορεία αποσύνθεσης της Δημοκρατίας.

Γιατί η ουσία της Δημοκρατίας δεν είναι κυρίως το θεσμικό της πλαίσιο αλλά η συμμετοχή των πολιτών.

Η Δημοκρατία έχει νόημα όταν λειτουργεί ως «Κοινωνία των Πολιτών» και όχι ως κοινωνία πολιτών.

Ούτε η ευθύνη γι’ αυτήν την άρνηση των πολιτών μπορεί να επιρριφθεί στους ίδιους.

Βεβαίως το μήνυμα θα ήταν πιο εκκωφαντικό αν αντί της αρνητικής ψήφου και της αποχής επιλεγόταν το γενικό μαύρο.

Αν στις εκλογές τα άκυρα ψηφοδέλτια αγγίξουν ή ξεπεράσουν το 50% κανένας δεν θα μπορεί να παρερμηνεύσει το μήνυμα της γενικής αποδοκιμασίας.

Δεν θα υφίσταται πλέον το άλλοθι της αδιαφορίας και του «όλοι ίδιοι είναι».

Αλλά, αν οι «κοινωνίες των πολιτών» στην Δημοκρατική Δύση είναι μια φενάκη, τότε το αγωνιώδες ερώτημα που είχε απευθύνει πριν από 60 χρόνια ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι όσο ποτέ επίκαιρο.

Μόνο που αντί να αναρωτηθούμε «ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;» πρέπει να ρωτήσουμε: «ποίοι κυβερνούν αυτόν τον κόσμο»;

Όχι ποιοι κυβερνούν στα αυταρχικά καθεστώτα της Κίνας, της Ρωσίας, του Ιράν -αυτό μας επαναλαμβάνεται τόσο συχνά που το έχουμε εμπεδώσει- αλλά ποια συστήματα εξουσίας αποφασίζουν για τις τύχες μας στην Δημοκρατική Δύση και γιατί οι πολίτες είτε απέχουν είτε οδηγούνται σε εμφανώς ακατάλληλες επιλογές.

Μία και μόνη εξήγηση μπορεί να υπάρχει για την γενικευμένη εκδήλωση ενός φαινομένου το οποίο έχει χαρακτηριστεί, δικαιολογημένα, ως το «Λυκόφως των πολιτικών ηγεσιών».

Αν οι εκπρόσωποι είναι «μπροστινοί» του πραγματικού συστήματος εξουσίας τότε εξηγείται και η προϊούσα «έκπτωση» των πολιτικών ηγεσιών.

Γιατί ένα πραγματικό και παντοδύναμο σύστημα εξουσίας, που υποκαθιστά την φαινομενική εξουσία του λαού, δεν θα ανεχόταν σε καμία περίπτωση ηγεσίες που θα προσπαθούσαν να αμφισβητήσουν την κυριαρχία του.

Αλλά πρέπει να τηρούνται τα προσχήματα, να μην αμφισβητείται η «εξουσία» του «κυρίαρχου λαού».

Στο μυαλό μου είναι, 50 χρόνια τώρα, μια φράση από το «Μεγάλο μας Τσίρκο» του Καμπανέλη.

Συζητούν οι ηγέτες της Ιεράς Συμμαχίας για το πώς θα αντιμετωπίσουν το, ανεπιθύμητο, αίτημα των επαναστατημένων Ελλήνων για ανεξαρτησία ώσπου η λύση βρίσκεται:

«Αν τους ”δώσουμε” (ανεξαρτησία) χωρίς να τους δώσουμε; Αν ”έχουν” (ανεξαρτησία) χωρίς να έχουν;».

Εκεί λοιπόν βρίσκεται η λύση. Αν οι πολίτες «έχουν» την εξουσία χωρίς να την έχουν.

Αν η «εξουσία» των πολιτικών ηγεσιών δεν εδράζεται στην λαϊκή βούληση αλλά στο άδηλο σύστημα εξουσίας όλα εξηγούνται.

Σύμφωνα με την Naomi Klein (Δόγμα του Σοκ) δύο χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι αυτού που ονομάζει «κορπορατικό κράτος» -οι οποίοι εναλλάσσονταν σε κορυφαίους κυβερνητικούς και επιχειρηματικούς ρόλους- ήταν ο Ντόναλντ Ράμσφελντ και Ντικ Τσέινι.

Για τέσσερις δεκαετίες ήταν βασικοί δρώντες στο πολιτικό προσκήνιο και κατά περιόδους στελέχη επιχειρήσεων -Gilead Sciead, Halliburton- οι οποίες απεκόμισαν τεράστια κέρδη από κυβερνητικές αποφάσεις.

Για να λειτουργήσει η φενάκη της «κυρίαρχης λαϊκής βούλησης», για να προληφθούν οι «εξεγέρσεις» απαιτείται η δημιουργία και η προβολή μιας εικονικής πραγματικότητας που θα αποπροσανατολίζει και θα διαστρέφει.

Για να κατασταλούν οι «εξεγέρσεις», όταν εκδηλώνονται, πρέπει να διαβληθούν οι ανεπιθύμητοι θεσμοί συλλογικής εκπροσώπησης.

Αν η πολιτική ηγεσία είναι ελεγχόμενη από το σύστημα μόνο αυτή θα καθαγιάζεται. Όλες οι άλλες στο «πυρ το εξώτερο».

Οι ανεξάρτητες φωνές οφείλουν να αφανιστούν από το πολιτικό προσκήνιο.

Να εξαφανιστούν στο σκοτάδι ή να καλυφθούν με λάσπη. Ο στόχος έχει επιτευχθεί:

«Η, σχεδόν απόλυτη, κυριαρχία των ηλεκτρονικών -και η ως εκ τούτου περιθωριοποίηση των έντυπων- Μ.Μ.Ε., σε συνδυασμό με τον έλεγχό τους από το κεφάλαιο έχει μετατρέψει τον Τύπο από καθοριστικό πυλώνα της εύρυθμης λειτουργίας της Δημοκρατίας σε Δούρειο Ίππο που την υπονομεύει» (Ο Τραμπ ως «ατύχημα» της ιστορίας!, 7/1/2020). Οι «κοινωνίες των πολιτών» έχουν εκπέσει σε χειραγωγούμενες κοινωνίες πολιτών που υφίστανται τις επιπτώσεις και αντιδρούν είτε στρεφόμενες στα άκρα είτε διολισθαίνοντας στην παθητικότητα και την παραίτηση.

Το αδιανόητο ύψος της αποχής είναι ένα απεγνωσμένο σήμα κινδύνου. Αν η εξουσία δεν επανέλθει στους πολίτες η Δημοκρατία είναι καταδικασμένη.