Τα διλήμματα της Εκκλησίας – Η πίστη σε lockdown

Δεν είναι πρώτη φορά που η Εκκλησία και η Επιστήμη έχουν διαφορετική, έως διαμετρικά αντίθετη, στάση απέναντι σε μια κατάσταση κρίσης.

Οι τεράστιες διαστάσεις και η υψηλή επικινδυνότητα της πρόσφατης πανδημίας έφερε την ελλαδική Εκκλησία σε δύσκολη θέση, ενώ το Κράτος φαίνεται να αποδέχεται τις επιταγές της Επιστήμης και των ειδικών και να προσαρμόζει, κατά το δυνατό, τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού στις ανάγκες της ορθολογικής αντιμετώπισης μιας ιδιότυπης και πρωτόγνωρης στη σύγχρονη ιστορία υγειονομικής απειλής.

Η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από την Εκκλησία φαίνεται ότι έχει δημιουργήσει σύγχυση στους πιστούς, με τη στάση της να είναι αδιευκρίνιστη, ασαφής και πολυκερματισμένη.

Αφενός, ορισμένοι ιεράρχες προτρέπουν το ποίμνιο να μην φοβηθεί, να μην διακόψει τον εκκλησιασμό και τα θρησκευτικά του καθήκοντα αλλά και να αναζητήσει τη σωτηρία μέσα από την πίστη και τη θεία κοινωνία και, αφετέρου, τα πολλά κρούσματα ανάμεσα στους προκαθήμενους της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας αλλά και στον κατώτερο κλήρο οδήγησαν σε αιχμηρές δηλώσεις ιεραρχών για επίδειξη από μέρος του κλήρου αλαζονικής και επικίνδυνης συμπεριφοράς, για «εγκληματικά κηρύγματα αλλοφροσύνης» κ.ά.

Μετά από πολλά χρόνια, η Εκκλησία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δίλημμα, αν θα πρέπει να θυσιάσει περισσότερο ή λιγότερο την πίστη στη θεία μετάληψη προς όφελος της δημόσιας υγείας.

Πρόκειται για ένα αδιέξοδο το οποίο καλείται να διαχειριστεί και να εκλογικεύσει προκειμένου να υπακούσει στις κρατικές εντολές και να διαφυλάξει το θρησκευτικό αίσθημα του ποιμνίου της.

Ένα μέρος του ποιμνίου αντιμετωπίζει πλέον την Εκκλησία με σκεπτικισμό, αφού η εξάπλωση της πανδημίας μεταξύ των πιστών είναι ανεξάρτητη από την πίστη, ενώ ενισχύεται η ανασφάλεια και η σύγχυση, παρά τις υψηλές κορώνες και τις διαβεβαιώσεις περί ασφάλειας.

Συλλογικές πρακτικές έκφρασης και εκδήλωσης της πίστης, όπως και αντίστοιχες της κοινωνικής αλληλόδρασης, βρίσκονται υπό αναγκαστικό περιορισμό.

Ένας αναστοχασμός, λοιπόν, και μια κίνηση προς την κατεύθυνση της εκσυγχρονιστικής μεταρρύθμισης είναι ενδεχομένως κάποιες απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να διατηρηθεί το γόητρο και η αξιοπιστία, να βελτιωθεί η εικόνα και να ενισχυθεί η κοινωνική εκτίμηση προς την δοκιμαζόμενη σε δύσκολες συνθήκες Εκκλησία, στο πλαίσιο των απαιτήσεων και των αναγκών μιας σύγχρονης κοινωνίας.

Απέναντι σε οποιεσδήποτε διαιρέσεις και διχοτομίες, η επιδίωξη αρμονίας μεταξύ των «πιστεύω» και των παραδοχών των μελών μιας κοινωνίας είναι ουσιαστική, ώστε να μην υπάρχει όξυνση και ακραίες αντιθέσεις, οι οποίες συμβάλλουν στη δημιουργία κοινωνιών διακινδύνευσης.

Η θέση της Εκκλησίας με την επανεξέταση κάποιων δογματικών και δύσκαμπτων χαρακτηριστικών της, όπως η περίπτωση της θείας κοινωνίας, οφείλει να μην δημιουργεί αδιέξοδα και διαμάχες.

Πέρα από το ιδεολογικό πεδίο, η λειτουργία και το τελετουργικό οφείλουν να υπακούουν στους νόμους σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου.

Σαφώς, την ίδια στάση θα πρέπει να επιδείξει και η πλευρά των συλλογικοτήτων και των πολιτών που δεν ασπάζονται τη θρησκεία.

Μπροστά στην πανδημία -και κυρίως την επόμενη μέρα- το Κράτος, με το σύνολο των θεσμών του, αλλά και η Εκκλησία θα πρέπει να αναλάβουν τον κοινωνικό και ανθρωπιστικό ρόλο τους και να μεριμνήσουν -ο καθένας στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων του- ώστε να επουλωθούν οι οικονομικές, κοινωνικές αλλά και ψυχικές πληγές που δημιούργησε η πανδημική κρίση προκειμένου να αποτραπεί η απειλή της διάρρηξης του υπό πίεση ευρισκόμενου κοινωνικού ιστού.