Αναπτυξιακή Τράπεζα: Απαραίτητο εργαλείο ανάπτυξης

Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, είναι η έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης για την πραγματοποίηση επενδύσεων, οι οποίες θα επιταχύνουν την ανάπτυξη και θα τονώσουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.

Μετά από μια δεκαετία σχεδόν, οι τραπεζικές πιστώσεις παραμένουν υποτονικές έως ανύπαρκτες, οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης από τις κεφαλαιαγορές βρίσκονται ακόμη σε πολύ χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις –που αποτελούν το 99% και πλέον του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων– εξακολουθούν να είναι αποκλεισμένες από την τραπεζική χρηματοδότηση.

Στην ύπαρξη χρηματοδοτικού κενού οφείλεται σε μεγάλο βαθμό το γεγονός ότι οι καθαρές επενδύσεις κεφαλαίου του ιδιωτικού τομέα παραμένουν αρνητικές τα τελευταία οκτώ χρόνια, με την Ελλάδα να κατατάσσεται στην τελευταία θέση της Ε.Ε. ως προς τη συμμετοχή των επενδύσεων στο ΑΕΠ.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, δεν μπορεί παρά να αποτελεί ευπρόσδεκτη εξέλιξη η πρόσφατη κατάθεση στη Βουλή του νομοσχεδίου για την ίδρυση Αναπτυξιακής Τράπεζας.

Η δημιουργία του συγκεκριμένου χρηματοπιστωτικού φορέα, που θα αναλάβει δραστηριότητα παραγωγικού δανεισμού, αποτελεί πάγιο αίτημα της αγοράς και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τα τελευταία χρόνια.

Πλέον, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, το εγχείρημα αυτό φαίνεται να παίρνει το δρόμο της υλοποίησης, μέσα από το μετασχηματισμό του Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης σε Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.

Η βασική διαφορά με το ΕΤΕΑΝ είναι ότι ο νέος φορέας δεν θα περιορίζεται στην παροχή εγγυήσεων, αλλά θα έχει ως αντικείμενο και τη χορήγηση δανείων προς τις επιχειρήσεις, μέσω του τραπεζικού συστήματος ή επενδυτικών κεφαλαίων.

Από τις μέχρι τώρα ανακοινώσεις, μπορεί να διακρίνει κανείς αρκετά θετικά στοιχεία.

Ένα από τα σημαντικότερα είναι η εστίαση στη χρηματοδότηση πολύ μικρών, μικρομεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση από τις ιδιωτικές τράπεζες.

Η Αναπτυξιακή Τράπεζα, πέρα από την έμμεση χορήγηση δανείων, θα μπορεί να συμμετέχει σε επενδυτικά σχήματα κεφαλαιοδότησης, παροχής εγγυήσεων υποστήριξης νέων καινοτόμων επιχειρήσεων και εξωστρεφών επιχειρήσεων, ενώ προβλέπεται και η παροχή υπηρεσιών συμβουλευτικής υποστήριξης.

Η ενίσχυση του εγχώριου οικοσυστήματος τεχνολογίας και καινοτομίας, ιδιαίτερα στο πλαίσιο σχημάτων συν-επένδυσης με υφιστάμενες επιχειρήσεις, αποτελεί βασική ανάγκη στην κάλυψη της οποίας μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά ο νέος φορέας.

Ωστόσο, μένει ακόμη να αποσαφηνιστούν μια σειρά από σημεία που αφορούν την κεφαλαιακή διάρθρωση, τη λειτουργία, τις πηγές χρηματοδότησης και τη δομή κόστους της Αναπτυξιακής Τράπεζας.

Η συμμετοχή του δημοσίου στη μετοχική σύνθεση της τράπεζας είναι απαραίτητη, καθώς είναι σημαντικό η τράπεζα να καλύψει ανάγκες χρηματοδότησης επενδύσεων οι οποίες θα συμβάλουν στο διαρθρωτικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, μέσα από την προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης, της καινοτομίας κ.ά., λαμβάνοντας υπόψη εκτός των χρηματοοικονομικών αποδόσεων και το θετικό αντίκτυπο στη βιώσιμη ανάπτυξη, στην αύξηση της απασχόλησης και των εισοδημάτων των πολιτών.

Είναι παρ’ όλα αυτά κρίσιμης σημασίας να μην εξελιχθεί η Αναπτυξιακή Τράπεζα σε μια ακόμη δημόσια δομή, με τη γραφειοκρατία και τις γνωστές παθογένειες που χαρακτηρίζουν το δημόσιο τομέα στην Ελλάδα.

Ο νέος φορέας χρειάζεται ανεξάρτητη, επαγγελματική διακυβέρνηση, επαρκή στελέχωση από έμπειρους τεχνοκράτες, αλλά και εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών λειτουργίας, στα πρότυπα αντίστοιχων επιτυχημένων χρηματοδοτικών φορέων, όπως η KFW και η AFD.

Επίσης, η γνώση των θεσμοθετημένων φορέων της επιχειρηματικότητας, όπως τα Επιμελητήρια, εφόσον αξιοποιηθεί συμβουλευτικά και με δομημένο τρόπο, μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της Αναπτυξιακής Τράπεζας, συμβάλλοντας στον εντοπισμό των πραγματικών κενών της αγοράς και την ανάληψη στοχευμένων δράσεων, για τη στήριξη των κλάδων και επιχειρήσεων με τις μεγαλύτερες προοπτικές για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας.

Το κλειδί για την επιτυχία του εγχειρήματος, είναι να διασφαλιστεί ότι ο νέος φορέας θα λειτουργεί με αυστηρές αρχές διαφάνειας, με ξεκάθαρους κανόνες χρηματοδότησης και σαφή κριτήρια αποτελεσματικότητας και όχι με σκοπό εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων ή άλλων σκοπιμοτήτων.

Για να επιτελέσει στην πράξη το ρόλο της, η Αναπτυξιακή Τράπεζα θα πρέπει να διατηρηθεί πραγματικά ανεξάρτητη από πρόσκαιρες πολιτικές πιέσεις και παρεμβάσεις, ώστε να εστιάσει στην κάλυψη των μακροπρόθεσμων αναγκών της ελληνικής οικονομίας.

Εφόσον διασφαλιστούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα μπορεί να εξελιχθεί σε αποτελεσματικό εργαλείο χρηματοδότησης της αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας, μέσα από την οικοδόμηση ενός νέου παραγωγικού μοντέλου.

Αναμένουμε, λοιπόν, τα επόμενα βήματα, ώστε ο νέος φορέας να τεθεί σε λειτουργία και να αποτυπωθούν το συντομότερο δυνατό οι ευεργετικές του επιδράσεις στην πραγματική οικονομία.