Η ιστορία και ο δύσκολος τοκετός του 2019

Δεν ξέρω εάν ο μεγάλος Κάρολος Μαρξ είχε σταθμίσει τον ρόλο των «προσώπων» και της «στιγμής» (διάβαζε της «τύχης») στην Ιστορία, όμως –για όσους δεν χώνουν το κεφάλι στην άμμο- είναι σαφές πως σε κάθε σπουδαίο ιστορικό γεγονός υπάρχει μια κρίσιμη αμφίρροπη στιγμή, όπου όλα παίζονται και τότε τα πρόσωπα, κάποια πρόσωπα, καθίστανται μοιραία για την έκβαση των πραγμάτων.

Για τη σημασία της στιγμής στην ιστορία μπορεί κανείς να διαβάσει τα ιστορικά επεισόδια που καταγράφει ο Στέφαν Τσβάιχ στις «Μεγάλες Ώρες της Ανθρωπότητας».

Για τη σημασία των μοιραίων προσώπων φθάνει να αναλογιστεί κανείς το ρόλο του Ζακ Σιράκ στην καταψήφιση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος το 2005 που ανέκοψε την πορεία προς την ευρωπαϊκή πολιτική ολοκλήρωση ή τον αυτοκτονικό Ντέιβιντ Κάμερον που οδήγησε τη Βρετανία στον γκρεμό του Brexit.

Οι συνέπειες από τις πράξεις των μοιραίων προσώπων της ιστορίας είναι και άμεσες και μεσομακροπρόθεσμες.

Η αιφνίδια απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από τη Συρία και η απειλή της αποχώρησης και από το Αφγανιστάν προκάλεσαν πολιτική θύελλα εντός και εκτός Αμερικής, διότι οι συνέπειες αυτής της απόφασης δεν είναι απλώς ανατρεπτικές, αλλά χαοτικές.

Αν σε αυτή την εξέλιξη προστεθούν το «δίλημμα» που έθεσε ο Τραμπ στο Κογκρέσο «δώστε μου το τείχος για να ανοίξει το δημόσιο», η αντιπαροχή Patriot για τους SS-400 στην Τουρκία, η απόπειρα συμβιβασμού του Εμανουέλ Μακρόν με τα «κίτρινα γιλέκα», η συνθηκολόγηση Ιταλίας-Κομισιόν για τον προϋπολογισμό, η πολιτική αβεβαιότητα στη Γερμανία και η προοπτική ενός άτακτου Brexit μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο τοκετός του καινούργιου χρόνου του 2019 θα είναι δύσκολος και μάλλον επικίνδυνος.

Ο κλονισμός των συμμάχων των ΗΠΑ από την ακραία συμπεριφορά του Τραμπ μπορεί να πυροδοτήσει απρόβλεπτες φυγόκεντρες δυνάμεις, εκτός εάν πρόκειται για ένα κόλπο για να βάλει τους συμμάχους να πληρώσουν, όπως για παράδειγμα στο Κουρδικό που να φαίνεται να φορτώνεται στους Γάλλους, αν και οι Γάλλοι άρχισαν τα pourquoi.

Μένει λοιπόν να δούμε η τραμπική εσωστρέφεια τι επιπτώσεις θα έχει και ποια είναι τα όριά της.

Παράλληλα, ο συμβιβασμός της Κομισιόν με τους προϋπολογισμούς της Ιταλίας και της Γαλλίας – να δούμε τι θα γίνει και με τον προϋπολογισμό του Βελγίου του παραιτηθέντος πρωθυπουργού Σαρλ Μισέλ – τι εσωστρέφεια θα πυροδοτήσει τέσσερις μήνες πριν τις κρίσιμες ευρωεκλογές.

Θα έλεγε κανείς πως οι αστάθμητοι παράγοντες της ιστορίας έχουν βγει στο προσκήνιο και οι τυχοδιώκτες καραδοκούν σε κάθε γωνιά της.

Μα αυτό συνέβαινε πάντα, θα μπορούσε να αντιτάξει κάποιος ψύχραιμος ορθολογιστής.

Φυσικά, αλλά τώρα υπάρχουν τεράστιας σημασίας ποιοτικές αλλαγές στο πώς εξελίσσεται η ιστορία.

Πρώτον, η ιστορία τρέχει με ψηφιακή ταχύτητα και δεν αφήνει πολλά περιθώρια διόρθωσης της πορείας της. Δεύτερον, η ιστορία είναι απολύτως παγκόσμια και on line, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει.

Οι ηγετικές ελίτ της Δύσης τυφλωμένες από την αλαζονεία τους και εγκλωβισμένες στην εικονική πραγματικότητα που είχαν κατασκευάσει την εποχή της υπερ-μονεταριστικής ευμάρειας, αδυνατούν να αντιληφθούν τις κοινωνικές και γεωπολιτικές δυναμικές που έχουν πυροδοτηθεί.

Δεν είναι εύκολο να εκτιμήσει κανείς πού θα σκάσει κάποια ρωγμή στη Δύση, στην Αμερική ή στην Ευρώπη.

Εκείνο που μπορεί να δει κανείς είναι ότι στην ιστορία η πολιτική του κατευνασμού δεν λειτούργησε πάντα θετικά, ότι οι αξίες και οι ιδεολογίες έχουν καταρρεύσει, ότι πληθαίνουν οι αναλύσεις και οι κραυγές των ανησυχούντων και τέλος ότι οι κοινωνικές ανισότητες δεν μπορούν να διασκεδαστούν με ένα κατοστάρικο.

extrapolation