Δημογραφικό πρόβλημα: Η λύση είναι …οικονομική

Το δημογραφικό πρόβλημα εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σε μια από τις μεγαλύτερες απειλές για την οικονομική ανάκαμψη, αλλά ακόμα και για την ίδια τη βιωσιμότητα της Ελλάδας.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΛΣΤΑΤ, το διάστημα 2011 – 2017 ο πληθυσμός της χώρας μειώθηκε κατά 355.000 ανθρώπους, εξαιτίας της μείωσης των γεννήσεων, της αύξησης των θανάτων και της δημιουργίας ενός ισχυρού μεταναστευτικού ρεύματος Ελλήνων προς το εξωτερικό.

Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης, όπως είναι η ανεργία, η επισφαλής απασχόληση, η μείωση του οικογενειακού εισοδήματος και οι περικοπές στο κράτος πρόνοιας, σαφώς ευθύνονται για την επιτάχυνση της δημογραφικής κατάρρευσης στη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, όλο και λιγότεροι άνθρωποι αποφασίζουν να προχωρήσουν στη δημιουργία οικογένειας, ενώ όσοι διαθέτουν προσόντα και φιλοδοξίες, επιλέγουν τη λύση της μετανάστευσης. Αυτοί οι παράγοντες οδηγούν και στη μεταβολή της ηλικιακής σύστασης της χώρας, με τον πληθυσμό άνω των 65 ετών να τριπλασιάζεται, από 7% το 1960 σε 20% το 2015.

Έχοντας έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, η Ελλάδα δύσκολα θα μπορέσει να ανακάμψει από την οικονομική κρίση και να παράγει πλούτο για τους πολίτες της στις επόμενες δεκαετίες.

Όπως προκύπτει από μελέτη της PwC, μια αύξηση των ατόμων άνω των 65 ετών κατά 50.000, η οποία θα αυξήσει αντίστοιχα τις ανάγκες στήριξης και πρόνοιας, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας κατά περίπου 15%.

Ενώ, αντίθετα, μια αύξηση του πληθυσμού κατά περίπου 100.000 άτομα, θα οδηγούσε σε άνοδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 3%.

Οι συνέπειες, ωστόσο, δεν είναι μόνο οικονομικές. Εάν το δημογραφικό δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2050 θα αγγίζει μετά βίας τα 10 εκατομμύρια, ενώ σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Eurostat, το 2080 θα φθάνει στα 7,2 εκατομμύρια, καθιστώντας τη χώρα μας το πλέον αδύναμο πληθυσμιακά μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι δημογραφικοί δείκτες εξελίσσονται με αργούς ρυθμούς απαιτούνται δεκαετίες για να βελτιωθούν.

Αυτό, ωστόσο, καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για λήψη άμεσων μέτρων.

Τα μέτρα αυτά, μπορούν κατ’ αρχήν να επικεντρώνουν στην οικονομική ενίσχυση της οικογένειας, με φορολογικές ελαφρύνσεις, με στοχευμένη επιδότηση συγκεκριμένων υπηρεσιών, αλλά και ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας αυτών που παρέχονται από το κράτος, όπως είναι η υγεία και η παιδεία.

Επίσης, απαιτούνται μέτρα για την εναρμόνιση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, με αποτελεσματικότερη προστασία της μητρότητας και της πατρότητας, με τη δημιουργία επαρκών δομών φιλοξενίας και φύλαξης παιδιών προσχολικής ηλικίας κ.ά. Στην αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, θα βοηθούσε επίσης η εφαρμογή μιας συγκροτημένης εθνικής στρατηγικής για την ανάπτυξη, η οποία θα δημιουργούσε περισσότερες ευκαιρίες για τους νέους ανθρώπους και κίνητρα για την επιστροφή όσων έφυγαν.

Για να μπορέσει να διατηρήσει η Ελλάδα θετικές προοπτικές ανάπτυξης στο μέλλον, απαιτείται ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων, το οποίο θα ανακόψει τη συρρίκνωση και τη γήρανση του πληθυσμού της. Όσο καθυστερούμε, το πρόβλημα θα αποκτά εκρηκτικές διαστάσεις.