Τι δεν κατάλαβε η Ευρώπη από το πώς αντιμετώπισαν την κρίση οι ΗΠΑ

Η έκδοση ενός βιβλίου στις ΗΠΑ φέρνει την Ευρώπη προ των ευθυνών της. Αυτό συμβαίνει με το βιβλίο του Τίμοθι Γκάιτνερ (Timothy Geithner) Stress Test που εκδόθηκε λίγες μέρες πριν από τις ευρωεκλογές και αποκάλυψε άγνωστες πλευρές του παρασκηνίου του θρίλερ Greek exit.

Συγκρίνοντας τα δίδυμα Ομπάμα – Γκάιτνερ & Μέρκελ – Σόιμπλε

Το βιβλίο του Τίμοθι Γκάιτνερ επιβεβαίωσε ότι τη στιγμή που ξέσπασε η κρίση στην Ελλάδα η Ενωμένη Ευρώπη βρέθηκε για μια ακόμη φορά απέναντι σε μια έκπληξη. Η Ευρώπη δεν ανέλυσε τα αρνητικά μηνύματα που κατέφθαναν από τις οικονομίες των χωρών-μελών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, πριν από το ξέσπασμα της κρίσης. Και όταν ξέσπασε η κρίση, η Ευρώπη δεν διέθετε σχέδιο αντιμετώπισης κρίσεων εντός της ευρωζώνης. Ο γαλλογερμανικός άξονας, κινητήρια δύναμη της Ενωμένης Ευρώπης από γεννήσεώς της, ήταν σε καταστολή, καθώς ο τότε ισχνός Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, ήταν παντελώς απών από τις εξελίξεις. Χωρίς να αναζητηθούν συμβιβαστικές λύσεις προς όφελος όλων, η ευρωζώνη αφέθηκε στις οικονομικές επιλογές του διδύμου Μέρκελ – Σόιμπλε, οι οποίες μέχρι σήμερα δεν έχουν αναστρέψει την αρνητική οικονομική κατάσταση στην Ευρώπη.

Αντίθετα, στις ΗΠΑ το επιτυχημένο δίδυμο Ομπάμα – Γκάιτνερ εφάρμοσε μια οικονομική πολιτική της οποίας οι καρποί φαίνονται τώρα. Από τον περασμένο Φεβρουάριο μέχρι τώρα τον Μάιο, επί τέσσερις συνεχείς μήνες δηλαδή, στην αμερικανική οικονομία δημιουργούνται 200.000 νέες θέσεις εργασίας μηνιαίως.

O Τίμοθι Γκάιτνερ κατείχε την θέση του κεντρικού τραπεζίτη των ΗΠΑ, αντίστοιχος με τον δικό μας υπουργό οικονομικών από το 2009 μέχρι το 2013. Ήταν ο άνθρωπος που επέλεξε ο Μπαράκ Ομπάμα αναλαμβάνοντας την προεδρία των ΗΠΑ για να σώσει την χώρα του από τον οικονομικό όλεθρο. Ο Μπαράκ Ομπάμα παρέλαβε από τον Τζορτζ Μπους ένα τραπεζικό σύστημα υπό κατάρρευση. Θυμηθείτε την χρεωκοπία της Λίμαν Μπράδερ. Τοποθέτησε, λοιπόν, έναν οικονομολόγο που προερχόταν από τις τάξεις των Ρεπουμπλικάνων, ώστε να μην τους έχει απέναντι του και ρίχτηκαν από κοινού μαζί και έσωσαν την αμερικανική οικονομία με τρεις κινήσεις: αναχρηματοδότησαν τις τράπεζες, τύπωσαν δολλάρια για να στηρίξουν την κατανάλωση, έρριξαν κεφάλαια στην αγορά για να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας. Η αμερικανική οικονομία βγήκε από την κρίση, οι Ρεπουμπλικάνοι το βούλωσαν, ο Ομπάμα επανεξελέγη και ο Γκάιτνερ έφυγε από το υπουργείο οικονομικών δαφνοσκεπής.

Τα ευρωπαϊκά δίδυμα δεν μπορούν να προέρχονται μόνο από μια χώρα μέλος της ΕΕ

Συγκρίνοντας τα δίδυμα Γκάιτνερ – Ομπάμα και Μέρκελ – Σόιμπλε διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για δύο κόσμους σε πλήρη αντίθεση. Η άλλη πλευρά του Ατλαντικού να τολμά λύσεις που κοιτούν προς το μέλλον. Η από εδώ πλευρά να παραμένει άτολμη και χωρίς σχέδιο, με συνέπειες που αποτυπώθηκαν έντονα στις τελευταίες ευρωεκλογές και προκαλούν επικίνδυνους τριγμούς στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Πρώτη και κύρια η άνοδος των ακραίων κομμάτων στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Μπορεί να μην απειλεί άμεσα τον συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ των ισχυρών πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Φιλελεύθερους. Αλλά, κατεξοχήν, η πρωτιά της Μαρί Λεπέν στην Γαλλία προκάλεσε τεράστιο σοκ στον ήδη αδύναμο γαλλογερμανικό άξονα, πάνω στον οποίον βαδίζει μεταπολεμικά η Ενωμένη Ευρώπη.

Δεύτερη μεγάλη συνέπεια είναι η υπερίσχυση των εθνικών προτεραιοτήτων έναντι των κοινών ευρωπαϊκών. Και εκεί είναι και το πρόβλημα για την Ενωμένη Ευρώπη. Μετά την απόρριψη του σχεδίου για ένα ενιαίο ευρωπαϊκό σύνταγμα λόγω των δημοψηφισμάτων, που αρχικά η ΕΕ είχε εγκρίνει στη Σύνοδο της Χαλκιδικής το 2003, η Ευρωπαϊκή Ένωση αρνείται να κάνει αποφασιστικά βήματα προς τα εμπρός. Σημειωτέον ότι το 2004 στα δημοψηφίσματα που έγιναν σε Γαλλία και Ολλανδία το Σχέδιο Συντάγματος απορρίφθηκε από τις δύο αυτές χώρες και έκτοτε εγκαταλείφθηκε. Το προσωπικό μίσος του τότε Γάλλου προέδρου Ζακ Σιράκ εναντίον του Ζισκάρ ντ’ Εστέν, επικεφαλής του σχεδίου για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα έπαιξε καθοριστικό ρόλο τότε.

Έτσι σήμερα, Γαλλία και Γερμανία, οι κινητήριες χώρες της ευρωπαϊκής ενοποίησης, στέκουν απρόθυμες μπροστά στην πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το Βερολίνο αναπνέει μόνο γερμανικά. Στο Παρίσι η απουσία και πάλι ενός προέδρου με βαρύτητα αποπροσανατολίζει όλο και περισσότερο την Ευρώπη. Και τα προβλήματα που περιτριγυρίζουν την Ευρώπη είναι πολλά και γίνονται όλο και πιο περίπλοκα. Από την καταπολέμηση της διασυνοριακής φοροδιαφυγής εντός ΕΕ μέχρι την εξεύρεση λύσεων στην ουκρανική κρίση. Και δυστυχώς στο συγκεκριμένο δίδυμο άλλοι δεν χωρούν, δηλαδή το Λονδίνο. Μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδόν είκοσι χρόνια μετά και παραμένει πάντα με το ένα πόδι μέσα και το άλλο έξω.

Κατά συνέπεια, όσο ισχυρή κι αν νιώθει η Γερμανία δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την σύμπραξη της Γαλλίας. Και δίδυμα που προέρχονται μόνο από μια χώρα-μέλος της ΕΕ, όπως αυτό των Μέρκελ – Σόιμπλε, σε καμμία περίπτωση δεν μπορούν να πάρουν επιτυχημένες αποφάσεις για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι καταδικασμένα να αποτύχουν. Στην σφαίρα της ευρωπαϊκής λογικής δηλαδή, για να ήταν επιτυχημένο το ευρωπαϊκό δίδυμο που θα έπαιρνε αποφάσεις για τις τύχες της ευρωπαϊκής οικονομίας θα έπρεπε να είχε έναν που να εκφράζει την γαλλική πλευρά και έναν που να εκφράζει την γερμανική πλευρά.

Το δίδυμο των υποψηφίων για την προεδρία της Κομισιόν

Ο γαλλογερμανικός άξονας, λοιπόν, οφείλει να αποκτήσει ξανά την δυναμική του, προκειμένου να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά σε μια Ευρώπη βυθισμένη στην κρίση. Μέρκελ και Ολάντ είναι υποχρεωμένοι σε αμοιβαίες πρωτοβουλίες, υποχωρήσεις, συναινέσεις και συνεργασίες προκειμένου το ευρωπαϊκό τρένο να προχωρήσει μπροστά.

Η διαδικασία για την επιλογή του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ξεκίνησε αυτές τις μέρες είναι μια πρώτης τάξεως αφορμή για να καταγραφεί η δυναμική του γαλλογερμανικού άξονα στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται για πρώτη φορά και προβλέπεται στην Συνθήκη της Λισαβώνας. Ο πρόεδρος της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να εκλεγεί από τους υποψηφίους που θα προτείνουν οι πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το παιχνίδι επικεντρώνεται ανάμεσα στον υποψήφιο που θα προτείνουν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα.

Οι Ευρωπαίοι σοσιαλιστές κατεβαίνουν με τον Γερμανό ευρωβουλευτή και πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς. Στο ΕΛΚ διαγκωνίζονται δύο υποψήφιοι: ο γνωστός στην Ελλάδα Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου μέχρι τον Δεκέμβριο του 2013 και ο Μισέλ Μπαρνιέ, Γάλλος Επίτροπος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που απέρχεται.

Όποιο δίδυμο προκύψει, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ – Μάρτιν Σουλτς ή Μισέλ Μπαρνιέ – Μάρτιν Σουλτς, θα είναι η τέλεια απεικόνιση της ισορροπίας που εκφράζει κάθε φορά ο γαλλογερμανικός άξονας.

Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και Μισέλ Μπαρνιέ εκφράζουν περισσότερο τις γαλλικές προσεγγίσεις στα ευρωπαϊκά θέματα. Είναι, όμως, υποψήφιοι του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στο οποίο την μεγαλύτερη ισχύ αυτή την στιγμή έχει το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας και του οποίου αρχηγός είναι η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ.

Ο Μάρτιν Σουλτς, αντίστροφα, εκπροσωπεί περισσότερο τις γερμανικές προσεγγίσεις στα ευρωπαϊκά θέματα. Είναι, όμως, υποψήφιος της ομάδας των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, η οποία ως ένα από τα κυριότερα στηρίγματα της για τα επόμενα χρόνια θεωρεί τον αρχηγό του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος είναι ο πρόεδρος της Γαλλίας.

Στο σημείο αυτό βρίσκεται και η πεμπτουσία του μηνύματος του βιβλίου του Τίμοθι Γκάιτνερ. Ενωμένη Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Και η Ενωμένη Ευρώπη πρέπει για μια ακόμη φορά να βρεί τρόπους συναίνεσης, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις ΗΠΑ, προκειμένου να βγει από την παρατεταμένη οικονομική κρίση και τα φαντάσματα του παρελθόντος να επιστρέψουν στον τάφο τους.