Κι αν η ουκρανική κρίση μεταδοθεί στη Βουλγαρία και στη Γεωργία;

Η προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία έστειλε πολύ ηχηρά μηνύματα σε όλον τον Εύξεινο Πόντο, με τα οποία μέχρι στιγμής στην Ελλάδα ουδείς ασχολήθηκε. Δύο είναι κατεξοχήν οι χώρες στις οποίες η ουκρανική κρίση έχει επιπτώσεις, η Βουλγαρία και η Γεωργία και μας αφορούν και οι δύο.

Στην Ρωσία βολεύει μια εξαγωγή της ουκρανικής κρίσης στην Βουλγαρία

Η Βουλγαρία, η μόνη χώρα με κυριλικό αλφάβητο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν μπορεί εύκολα να διαγράψει την παλιά μακρόχρονη φιλία της με την Ρωσία.

Παρά τις προσπάθειες που έχει καταβάλει μετά την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια, οικονομική και αμυντική, μέχρι σήμερα οι πολίτες της αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε ανατολή και δύση.

Οι Ρώσοι τουρίστες κάθε καλοκαίρι αφήνουν το περισσότερο συνάλλαγμα στα ξενοδοχεία των βουλγαρικών ακτών.

Το 85% του φυσικού αερίου της Βουλγαρίας προέρχεται από τη Ρωσία.

Η LUKOIL ελέγχει το μοναδικό διυλιστήριο πετρελαίου της Βουλγαρίας.

Το μοναδικό πυρηνικό εργοστάσιο της χώρας λειτουργεί με ρωσικό καύσιμο.

Η κοινή γνώμη της Βουλγαρίας δεν έπαψε ποτέ να αναπολεί την προστασία που της παρείχε διακαώς η τότε Σοβιετική Ένωση σε όλους τους τομείς από την άμυνα μέχρι την παιδεία.

Αντίθετα, οι αμερικανικές επενδύσεις που ανέμεναν μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου δεν έφτασαν ποτέ. Στην πραγματικότητα η Βουλγαρία εκπαιδεύτηκε στην ελεύθερη οικονομία και αναπτύχθηκε μέσα από τις ελληνικές επενδύσεις στη δεκαετία του ’90.

Έτσι, όχι μόνο η βουλγαρική κοινή γνώμη, αλλά και τα κόμματα εκείνα που έχουν κληρονομήσει ψηφοφόρους του άλλοτε κραταιού κομμουνιστικού κόμματος της Βουλγαρίας αντιμετώπισαν με δυσφορία την πρόσφατη επιβολή κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία για την προσάρτηση της Κριμαίας.

Μάλιστα το Κόμμα της Επίθεσης, στο οποίο στηρίζεται το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα, έχει διαμηνύσει ότι δεν θα ανεχθεί περαιτέρω κυρώσεις από τις Βρυξέλλες εναντίον της Μόσχας και θα πιέσει την βουλγαρική κυβέρνηση να ασκήσει βέτο στα ευρωπαϊκά όργανα αν οι κυρώσεις αυξηθούν.

Προς το παρόν, τα πνεύματα στη Σόφια έχουν καταλαγιάσει καθώς η κρίση στην Ουκρανία δείχνει να οδηγείται σε μονοπάτια που δύσκολα μπορεί να ερμηνεύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε νέες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας δεν διαγράφονται στον ορίζοντα.

Αν, όμως, οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας δυσχερανθούν λόγω της ουκρανικής κρίσης, δεν είναι καθόλου βέβαιο προς ποια πλευρά θα γείρει η πλάστιγγα στη Βουλγαρία. Το σίγουρο είναι ότι είτε ανατολή διαλέξει είτε δύση, η επιλογή αυτή δεν θα είναι ομόφωνη από τους Βουλγάρους.

Δηλαδή, το σενάριο εκτράχυνσης των σχέσεων Βρυξελλών – Μόσχας μπορεί να σημάνει την απαρχή έντονης εσωτερικής διαφωνίας στην γειτονική μας χώρα, η οποία μπορεί να προκαλέσει ευρύτερη πολιτική κρίση στη Βουλγαρία. Αν μάλιστα η Μόσχα αποφασίσει να αδράξει οφέλη από μια τέτοια ένταση στο εσωτερικό της Βουλγαρίας προκειμένου να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση προς την κατεύθυνση που θα επιθυμεί, τότε το παλιό φάντασμα των Βαλκανίων ως το μαλακό υπογάστριο της ευρωπαϊκής ηπείρου μπορεί να σηκωθεί από τον τάφο του.

Και τότε, οι συνέπειες για την Ελλάδα θα είναι βαρύνουσες, και πρώτα και κύρια για την ελληνική οικονομία. Στα χρόνια αυτά της δικής της βαθιάς κρίσης, η ελληνική οικονομία επιβιώνει σε μεγάλο βαθμό αντλώντας διαρκώς κεφάλαια από τις επενδύσεις της στην Βουλγαρία και κατά συνέπεια θα βρεθεί σε νέες στενωπούς.

Μετά την Κριμαίας σειρά έχει η προσάρτηση της Αμπχαζίας

Η Αμπχαζία είναι μια στενή λωρίδα γης μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας, με σημαντικότερη πόλη το Σοχούμ. Βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το Σότσι των φετινών χειμερινών αγώνων. Κανονικά ανήκει στην Γεωργία, μόνο που οι Αμπχάζιοι ούτε να ακούσουν για Γεωργία. Επαναστάτησαν εναντίον τους μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, αλληλοσφάχτηκαν, τα ρωσικά στρατεύματα παρενέβησαν υπέρ των Αμπχαζίων και έκτοτε η Αμπχαζία ζει υπό την προστασία και με την βοήθεια της Ρωσίας.

Στον ταραγμένο πολυπολιτισμικό Καύκασο, οι Ρώσοι με τον μανδύα του Σοβιετικού επί σχεδόν ένα αιώνα έφερναν διαρκώς αντιμέτωπους τον έναν λαό εναντίον του άλλου, εφαρμόζοντας τέλεια το ‘διαίρει και βασίλευε’. Δυστυχώς, αυτό τους γύρισε μπούμεραγκ όταν μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ άρχισαν διάφορες εθνότητες να ζητούν απόσχιση από την Ρωσία, με φονικά τρομοκρατικά χτυπήματα ακόμη και την καρδιά της Μόσχας.

Οι Αμπχάζιοι, αντίθετα, πολύ θα ήθελαν να είχαν ενταχθεί εξαρχής στη Ρωσία. Ο Στάλιν, όμως, είχε άλλα σχέδια. Ήθελε να διώξει όλες τις μειονότητες που ζούσαν στην Αμπχαζία, προκειμένου να την παραδώσει στην Γεωργία, την πατρίδα του, πεντακάθαρη.

Έτσι ξερίζωσε στη δεκαετία του 1930 από την περιοχή του Σοχούμι όλες τις μειονότητες και μεταξύ αυτών και την ελληνική που ζούσε εκεί για αιώνες και στη συνέχεια την ενέταξε στη Γεωργία. Σκληροί λαοί και οι Αμπχάζιοι και οι Γεωργιανοί έχουν να διηγηθούν άπειρες ιστορίες μίσους και αλληλοσφαγών.

Στα χρόνια μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι Αμπχάζιοι, καθώς έβλεπαν δύσκολη την ένταξή τους στην Ρωσία, διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους. Σήκωσαν δική τους σημαία, συναλλάσσονται μόνο με ρωσικά ρούβλια, προσπαθούν να κερδίσουν αναγνώριση από άλλες χώρες, κάτι εξαιρετικά απίθανο, ζουν από τους Ρώσους τουρίστες, έχουν εμπορικές σχέσεις σχεδόν αποκλειστικά με την Ρωσία.

Η προσάρτηση της Κριμαίας λοιπόν, αρχίζει να φαντάζει ως το καλύτερο σενάριο για την Αμπχαζία. Μόνο που δεν είναι σίγουρο πότε και αν θα αποφασίσει να το εφαρμόσει η Ρωσία. Η Μόσχα ακολουθεί στον Εύξεινο Πόντο την ίδια απαράλλακτη πολιτική εδώ και αιώνες: περιμένει την κατάλληλη στιγμή για να κερδίσει οφέλη αποκλειστικά και μόνο για την ίδια, χωρίς να την ενδιαφέρει η μακροπρόθεσμη ειρήνευση στην περιοχή. Και στην περίπτωση της Αμπχαζίας η ρωσική αυτή προσέγγιση δεν φαίνεται να αλλάζει.

Η Αμπχαζία πιθανόν να μετατραπεί σε έναν μοχλό πίεσης της Ρωσίας προς την Γεωργία και ίσως κάποια στιγμή να παίξει και το ρόλο της Ιφιγένειας, να θυσιαστεί δηλαδή για τα ρωσικά συμφέροντα.

Σε κάθε περίπτωση η Αμπχαζία έχει πολύ μικρότερη στρατηγική σημασία από την Κριμαία για την Μόσχα.

Εντούτοις, η Ρωσία με το δημοψήφισμα για την προσάρτηση της Κριμαίας, έχει βρει ένα εξαιρετικό όπλο για να ασκεί πιέσεις στην Γεωργία, προς όποια κατεύθυνση επιθυμεί, είτε αυτή θα αφορά τις σχέσεις της με τις γειτονικές της χώρες, είτε θα αφορά τις σχέσεις της με τις αντιρωσικές εθνότητες στον Καύκασο. Με την διαρκή απειλή ενός δημοψηφίσματος για την προσάρτηση της Αμπχαζίας, αντίστοιχο με αυτό της Κριμαίας, η Τυφλίδα μπαίνει σταδιακά στην ομηρία της από την Μόσχα.

Και από δίπλα η Τουρκία

Και στις δύο περιπτώσεις, Βουλγαρία και Γεωργία, η χώρα που νιώθει πιο έντονη την αναπνοή της ρωσικής αρκούδας είναι η γειτονική μας Τουρκία.

Μια αναταραχή στην Βουλγαρία σημαίνει κινδύνους για την τουρκική μειονότητα εκεί, την οποία η Άγκυρα την έχει περί πολλού. Μια εμπλοκή στις σχέσεις Γεωργίας – Ρωσίας σημαίνει ότι ένας ακόμη καυγάς θα ανάψει περιμετρικά από τα σύνορά της.

Και τότε πια, δεν θα μιλάμε για το φάντασμα των ρωσοτουρκικών διενέξεων του 19ου αιώνα που βγήκε από τον τάφο του, αλλά για τον κόμη Δράκουλα που βγήκε από τον πύργο του.