Κίνδυνος εμφυλίου στην Ουκρανία

Η Ευρώπη ποτέ δεν είχε συγκεκριμένη πολιτική προς Ανατολάς. Μας το απέδειξε δεκάδες φορές που αμφιταλαντεύεται με την Τουρκία. Το επιβεβαίωσε και τώρα με την Ουκρανία.

“Εμείς πρέπει να μπούμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από την Τουρκία. Είμαστε χριστιανοί, κομμάτι της ευρωπαϊκής ιστορίας, ενώ εκείνοι είναι μουσουλμάνοι, κομμάτι της Ασίας” μου είχε πει, πριν από δέκα χρόνια στις Βρυξέλλες, ένας σύμβουλος του τότε υπουργού εξωτερικών της Ουκρανίας.

Σε αυτό το δίλημμα η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει απάντηση, γιατί ποτέ δεν είχε ξεκάθαρη άποψη για τις δημοκρατίες που προέκυψαν από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Ακόμη και τώρα, που εσπευσμένα υπέγραψε τη συμφωνία σύνδεσης με την Ουκρανία, η ΕΕ απέδειξε ότι όταν η ΕΕ κοιτά την Μόσχα, έχει το αυτί της στημένο στις επιλογές των ΗΠΑ, ενώ οι χώρες-μέλη επιδίδονται στους γνωστούς διαγκωνισμούς.

Για μια ακόμη φορά Παρίσι, Λονδίνο και Βερολίνο υπέστησαν σε επίπεδο πρόβλεψης κρίσεων μια στρατηγική έκπληξη, ανάλογη με εκείνην που υπέστησαν από το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης, το οποίο δεν είχαν προβλέψει.

Το Λονδίνο αντέδρασε πολύ καθυστερημένα, δείχνοντας την ανικανότητα Κάμερον σε κρίσιμες καταστάσεις.

Το Παρίσι εφάρμοσε ακόμη μια φορά την ξεπερασμένη τακτική Ντε Γκολ, των ίσων αποστάσεων.

Το Βερολίνο νόμισε ότι του δόθηκε η ευκαιρία να επιβληθεί εντός ΕΕ και στην εξωτερική πολιτική, αλλά αναδιπλώθηκε πάραυτα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέδειξε για μια ακόμη φορά ότι εξωτερική πολιτική δεν διαθέτει. Έτσι επιβεβαιώθηκε η μόνιμη στάση του Λουξεμβούργου, της πιο βαρύνουσας χώρας-μέλους της Ε.Ε. σε διεθνή θέματα, ότι η Ευρώπη έχει να διανύσει μακρύ δρόμο μέχρι να αποκτήσει κοινή εξωτερική πολιτική.

Αυτή η κρίση της Ουκρανίας, όμως, ανέτρεψε οριστικά τα δεδομένα στα ανατολικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Απόλυτα κερδισμένος από την κρίση στην Ουκρανία είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν και σε προσωπικό επίπεδο και σε εθνικό. Η Ρωσία πήρε πίσω αυτό που έχασε από τις εθνικιστικές κουτοπονηριές του Νικήτα Χρουστσόφ επί ΕΣΣΔ, ενώ ο Πούτιν αποδείχθηκε στον ρυθμιστή του ρωσικού μέλλοντος στον 21ο αιώνα.

Χαμένος είναι ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, που αποδείχθηκε κατώτερος της κρίσης, όχι, όμως, ο Ομπάμα, που απέφυγε εμπλοκές τύπου Τζορτζ Μπους. Όσοι περίμεναν ότι θα μπαίναμε σε έναν νέο σκηνικό ψυχρού πολέμου διαψεύστηκαν. Αγνοούν ότι ο Μπαράκ Ομπάμα έχει επιδείξει την πιο συγκρατημένη πολιτική στα διεθνή θέματα σε σχέση με τους προηγούμενους προέδρους. Επιπλέον, ξεχνούν ότι ΗΠΑ και Ρωσία έχουν ήδη συνεργασία στην Κεντρική Ασία. Η Ρωσία έχει αφήσει προ πολλού τις ΗΠΑ να εγκαταστήσουν βάσεις στο Τατζικιστάν. Και βέβαια, παραβλέπουν ότι όταν οι ΗΠΑ έκοβαν την πρώην Γιουγκοσλαβία σε κομμάτια, η Ρωσία φέρθηκε όπως οι ΗΠΑ σήμερα: έσκουξε μόνο για το θεαθήναι.

Οι ΗΠΑ μακροπρόθεσμα δεν σκοπεύουν να έχουν κακές σχέσεις με την Ρωσία. Το είχε δηλώσει σε ανύποπτο χρόνο ο πρώην Ρεπουμπλικάνος υπουργός εξωτερικών Ντόναλντ Ράμσφελντ. Η Ρωσία στο μέλλον θα αποτελεί για τις ΗΠΑ αντίβαρο στην διαρκώς αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην διεθνή σκακιέρα.

Εντούτοις, τα προβλήματα στην Ουκρανία αρχίζουν τώρα και η ενωμένη Ευρώπη δεν είναι και πάλι έτοιμη να τα αντιμετωπίσει.

Στον Πούτιν δεν συμφέρει σε καμία περίπτωση σταθερότητα στην Ουκρανία. Θα πιέζει μέσω των ρωσόφωνων περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας. Και η πίεση θα είναι για τη δημιουργία μιας χαλαρής ομοσπονδίας, που σταδιακά θα οδηγήσει την Ουκρανία στην διάλυση. Και αν όχι στη διάλυση, σίγουρα όχι στην αγκαλιά της Ευρώπης. Ήδη οι ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας ετοιμάζονται να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Κριμαίας.

Από την άλλη η σημερινή ουκρανική κυβέρνηση είναι δέσμια των πιο ακραίων στοιχείων της δυτικής Ουκρανίας που μισούν την Ρωσία. Οι επερχόμενες εκλογές στην Ουκρανία ανοίγουν τους ασκούς του Αιόλου στα πιο επικίνδυνα και εξτρεμιστικά στοιχεία της χώρας, εκφραστές της πιο απίστευτης οικονομικής και κοινωνικής διαφθοράς. Τα λόγια και οι πράξεις τους, όπως της πάμπλουτης Γιούλια Τιμοσένκο, ρίχνουν λάδι στη φωτιά.

Κατά συνέπεια, ο κίνδυνος ξεσπάσματος ενός εμφυλίου στην Ουκρανία δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ένα τέτοιο σενάριο μόνο με εφιάλτη μοιάζει. Αρκεί να λάβει κανείς υπόψη ότι η Ουκρανία έχει ως κληρονομιά της Σοβιετικής Ένωσης αποθέματα πυρηνικών και προηγμένα δορυφορικά συστήματα.

Σε καμία περίπτωση οι ΗΠΑ δεν θα ήθελαν να εξελιχθούν τα πράγματα προς μια τέτοια κατεύθυνση. Άρα, στο επόμενο διάστημα, η αφανής συνεργασία ΗΠΑ – Ρωσίας για την αποφυγή των χειρότερων θα ενταθεί. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ακολουθεί σιωπηρά τις αποφάσεις των δύο ισχυρών. Αυτό αποτελεί ένα ιδιαίτερα αυστηρό μάθημα για την Άνγκελα Μέρκελ, που στο άκουσμα Πούτιν και Ρωσία επιμένει να αντιδρά θερμοκέφαλα, με τα αντανακλαστικά της πρώην Ανατολικογερμανίδας.