Εν μέσω κρίσης η Ελευθερία, η Δημοκρατία και η Επιβίωση

Οι παρεμβάσεις γύρω από την κρίση γίνονται κατ’ εξαίρεση και εις βάρος πολλών άλλων υποχρεώσεων κυρίως έρευνας και συγγραφής κειμένων που επέρχονται και που τυγχάνουν επεξεργασίας από καιρό.

Τα επιστημολογικά και μεθοδολογικά ζητήματα όταν ένας ακαδημαϊκός σχοινοβατεί με παρεμβάσεις που αφορούν την ενδοκρατική και διακρατική πολιτική είναι πολλά και δεν μπορούν να αναλυθούν εκτενώς εδώ.

Σε απάντηση φίλων που θέτουν διάφορα ερωτήματα θα μπορούσαν να γίνουν οι εξής σύντομες επισημάνσεις γενικότερου χαρακτήρα.

1. Οι αναλύσεις, όσο είναι ανθρωπίνως εφικτό, είναι αυστηρά περιγραφικού και ερμηνευτικού χαρακτήρα. Με κανένα τρόπο δεν εμπλέκονται σε εσχατολογικές ιδεολογικές και στείρες «κομματικές» συζητήσεις.

2. Όπως έχει αναλυθεί σε αναρίθμητα κείμενά μας, εξάλλου, τα κόμματα και οι ιδεολογίες είναι παθολογίες της εποχής των δουλοπαροίκων οι οποίες –παθολογίες– λόγω κεκτημένης ταχύτητας συνεχίζουν φαινομενικά να υπάρχουν.

α) Πιο συγκεκριμένα, παρήλθαν ήδη τέσσερεις αιώνες μετά το τέλος του Μεσαίωνα και τα έθνη έχουν εξελιχθεί.

Η εποχή των δουλοπαροίκων οι οποίοι τον 18ο αιώνα εξεγέρθηκαν ζητώντας «δικαιώματα» τα οποία έκτοτε «τους τα δίνουν και τους τα παίρνουν και τους τα ξαναδίνουν με το σταγονόμετρο» (μαζί και την έμμεση αντιπροσώπευση που βαπτίστηκε «έμμεση δημοκρατία»), έχει παρέλθει.

β) Το ζητούμενο εδώ και καιρό είναι η δημοκρατική συγκρότηση. Δεν υπάρχει κοινή τυπολογία για όλα τα έθνη.

Κάθε έθνος συγκροτείται και εξελίσσεται σύμφωνα με τις ανθρωπολογικές του προϋποθέσεις και κυρίως τις θεμέλιες πολιτικές του παραδόσεις.

γ) Όσοι βέβαια είναι βυθισμένοι στα θεωρήματα και ιδεολογήματα του παρελθόντος αναζητώντας να «κατασκευάσουν πλανητικούς ανθρώπους» δεν θα συμφωνήσουν με αυτή την θεώρηση.

Οι θέσεις τους, υποστηρίζω, είναι το κύριο εμπόδιο δημοκρατικής ανάπτυξης των κοινωνιών.

3. Δημοκρατία έχουμε όταν ο πολίτης είναι εντολέας και η εξουσία εντολοδόχος. Τελεία και παύλα και οι ιδεολογικές κατασκευαστικές τυπολογίες είναι σοφιστείες οι οποίες βρίσκονται σε αναντιστοιχία με την εγγενή επιθυμία των πολιτών να είναι αυτεξούσιοι και εντολείς της εξουσίας.

α) Όσο περισσότερο αυτό ισχύει τόσο περισσότερη δημοκρατία έχουμε και το αντίστροφο.

β) Όσο περισσότερη δημοκρατία έχουμε τόσο περισσότερο κινούμαστε ή και φθάνουμε στην πολιτική ελευθερία.

γ) Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο για κάθε έθνος είναι η εθνική ανεξαρτησία.

δ) Μεγάλη σημασία ως προς αυτό έχει, πάντως, η φορά κίνησης των πραγμάτων.

ε) Ο προσανατολισμός μέσα στον οποίο κινούμαστε είναι προς την Ιθάκη της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και της Εθνικής Ανεξαρτησίας ή το αντίθετο;

4. Μια αξιολογικά ελεύθερη ανάλυση επιστημονικών αξιώσεων περιγράφει αυτή την κατάσταση στον τόπο και στον χρόνο.

Οι αναλύσεις, κυρίως στα πεδία της σύγχρονης πολιτικής σκέψης, εάν δεν είναι ασυνάρτητες και εσχατολογικές είναι συνήθως επιστημονικά μεταμφιεσμένες και υπηρετούν αξιώσεις ισχύος.

5. Δεν αποτελεί υπηρεσία σε οποιαδήποτε αξίωση ισχύος και δεν παραβιάζει την επιστημονική ουδετερότητα εάν μια ανάλυση εκφράζει θετικές κρίσεις για την Ελευθερία (ως προς τούτο δεν υπάρχει πάντοτε συμφωνία ακόμη και μεταξύ αναλυτών που επικαλούνται βάσιμα και ειλικρινά την αξιολογική ουδετερότητα – εμείς όμως επιμένουμε να θεωρούμε την Ελευθερία έσχατη λογική που δεν μπορεί να βρίσκεται υπό την αίρεση υποκειμενικών απόψεων).

6. Η διατύπωση θετικών κρίσεων για την συλλογική Ελευθερία (εθνική ανεξαρτησία) και την πολιτική ελευθερία (της Ιθάκης της δημοκρατικής συγκρότησης) δεν θεωρείται αξιολογική θέση γιατί υπερασπίζεται τα θέσφατα του πολιτικού πολιτισμού.

7. Κοσμοθεωρία όλων των εθνών (βασικά η μόνη που όλα τα έθνη ασπάζονται) είναι η εθνική ανεξαρτησία.

8. Η Ελευθερία των ατόμων και των εθνών συνίσταται στην απόλαυση της ανθρωπολογικής ετερότητάς τους.

-Κάτι τέτοιο εκπληρώνεται όταν κατακτηθεί η εθνική ανεξαρτησία και όταν η πολιτική κινείται με δημοκρατική φορά.

9. Δημοκρατία, ελευθερία και φιλοπατρία είναι αλληλένδετες έννοιες.

-Η φιλοπατρία και η αδιαπραγμάτευτη στήριξη της εθνικής ανεξαρτησίας είναι τα θεμέλια της Ελευθερίας και του πολιτικού πολιτισμού.

10. Η ανθρωπολογική εξομοίωση και πολιτική εξίσωση του πλανήτη είναι ανέφικτη παρά μόνο ηγεμονικά και γενοκτονικά.

α) Εξ ου και αντικειμενικά οι «μεγάλες» διεθνιστικές και κοσμοπολίτικες ιδεολογίες του 20 αιώνα αποτέλεσαν μεγάλες σαπουνόφουσκες παραμυθιάσματος υπέρ του εκάστοτε ισχυρού.

β) Ιστορικά οι ηγεμονικές δυνάμεις διαδίδουν οικουμενικίστικα δόγματα για να διεισδύουν και για να ηγεμονεύουν τις λιγότερο ισχυρές κοινωνίες. Αυτό είχαμε κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

11) Η Πολιτεία του κάθε έθνους είναι το μόνο που έχει και η ελευθερία των μελών κάθε έθνους μπορεί να εκπληρωθεί μόνο εάν διαθέτει ανεξάρτητο κράτος. Η ασφάλεια και η ευημερία μιας κοινωνίας είναι συνδεδεμένες με αυτές τις προϋποθέσεις.

Τα πράγματα που βλέπουμε κάθε μέρα και που βιώνουμε κάθε μέρα δεν χρειάζεται μεγάλες θεωρίες για να τα περιγράψουμε και ερμηνεύσουμε αντικειμενικά:

Το νεοελληνικό κράτος μετά την Ελληνική Επανάσταση είναι έξωθεν εξαρτημένο, δηλαδή μειωμένης εθνικής ανεξαρτησίας.

Οι λόγοι είναι πολλοί και όχι του παρόντος. Παραμένει ότι μετά τον εμφύλιο, τις αναταράξεις αρχές της δεκαετίας του 1960 και μετά την επταετή χούντα, το μεταπολιτευτικό σύστημα ήταν και συνεχίζει να είναι μέχρι και σήμερα μια από τα ίδια.

12) Εμφύλια διαιρεμένο (οι προαναφερθείσες παρωχημένες ιδεολογίες που οι εκάστοτε δυνάμεις χρησιμοποιούν εργαλειακά).

13) Ολιγαρχικά κυβερνημένο (με τους εγχώριους ολιγάρχες να μετατρέπονται σε πραιτοριανούς ξένων συμφερόντων όσα δε φρέσκα μήλα μπαίνουν μέσα στο πανέρι με σάπια μήλα σαπίζουν και αυτά).

14) Έμμεση αντιπροσώπευση αντί Εθνοσυνέλευση που είναι πιο συμβατή με τις δημοκρατικές πολιτικές παραδόσεις της Ελληνικότητας.

15) Δολοφονικό για των Ελλήνων τις Κοινότητες (1922, Έλληνες των Βαλκανίων, Βόρειος Ήπειρος, Κύπριοι και εγκαταλειμμένοι Έλληνες της διασποράς)

Κάτω από αυτό το ολιγαρχικό και ξενοκρατούμενο κράτος τα μέλη ενός από τα πλέον συγκροτημένα έθνη του πλανήτη προσπαθούν να ευημερήσουν (ερήμην του κράτους) και να επιβιώσουν των εκάστοτε εγχώριων ολιγαρχών, των μεταπρατικών πρακτικών τους και των συχνών ασυγχώρητων λαθών τους.

Βέβαια, όποτε και όταν χρειάστηκε να υπερασπιστούν με τις ζωές τους την Πολιτεία που τους έλαχε να έχουν ιστορικά, οι πολίτες το κάνουν.

Όπως ισχύει σε κάθε ολιγαρχικά εξουσιασμένο κράτος, αποτελεί ύβρι να αποδίδονται συλλογικές ευθύνες στα μέλη της κοινωνίας όταν ανακύπτουν προβλήματα δομικής μορφής όπως η παρούσα χρηματοοικονομική κρίση.

Τα προβλήματα ενός εθνοκράτους δεν μπορούν να επιρριφτούν στα μέλη της κοινωνίας.

Το πρόβλημα είναι το ολιγαρχικό σύστημα ως προς το οποίο ζητούμενο είναι η ριζική αλλαγή του και η κίνησή του με φορά δημοκρατική και με τρόπο που καθιστά τον πολίτη εντολέα της εξουσίας και κάτοχο του κράτους.

Μόνο με αυτό το πρίσμα μπορεί κανείς να δει την παρούσα κρίση η δε ιδεολογική και κομματική ταύτιση είναι αυτοκτονική.

Για τους πιο πάνω λόγους:

16. Η χρηματοοικονομική και ταυτόχρονα πολιτικοοικονομική κρίση της Ελλάδας την δεκαετία του 2010, όπως καθημερινά καταμαρτυρείται, ήταν αναπόφευκτη.

17. Μείζονα προβλήματα μετά το 1974 διαπιστώνεται ότι ήταν και συνεχίζουν να είναι:

α) Η δημιουργία Βουλής «Αντιπροσώπων» αντί Εθνοσυνέλευσης,

β) η ελλειμματική αποκέντρωση,

γ) η παράλειψη επιδίωξης αγροτικής επάρκειας,

δ) η παράλειψη ανάπτυξης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας,

ε) τα δόγματα «ανήκουμε στην Δύση» ή «ανήκουμε στην Ευρώπη» (είναι πολύ διαφοροποιημένα τοπία για να ανήκει κανείς το δε δόγμα ακόμη και των δυτικών κρατών μπορεί να είναι «δεν ανήκουμε σε κανένα», «επιλέγουμε την δοσολογία των συμμαχιών μας σύμφωνα με τα συτμφέροντά μας» και θεωρούμε θέσφατο την εθνική μας ανεξαρτησία»)

στ) η απροετοίμαστη, άσκοπη και αυτοκαταστροφική ένταξη στην ΟΝΕ που μας σύνθλιψε οικονομικά

ζ) η ελλειμματική διαπραγμάτευση στην ΕΕ και άλλους διεθνείς θεσμούς

η) τα πέντε τελευταία χρόνια η άκριτη υποταγή στην τεχνόσφαιρα που κυριαρχεί πλέον στις Βρυξέλλες.

18. Τονίζουμε και υπογραμμίζουμε ότι αυτές και άλλες συναφείς θέσεις δεν συνιστούν ιδεολογική ή άλλη τοποθέτηση αλλά επιχειρούν να προσφέρουν μια όσο το δυνατό καλύτερη αντικειμενική περιγραφή και ερμηνεία.

α) Το δε «πρέπει», θα προσέξει κανείς, αφορά μόνο την Δημοκρατία – Ελευθερία και το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί για κάθε άλλο κράτος.

β) Σε ένα κράτος αυτές οι διακρίσεις είναι καίριας σημασίας και συμβολίζουν το κατά πόσο τα μέλη είναι προσκολλημένα στα έσχατα και στα θέσφατα της επιβίωσης και της ελευθερίας.

19. Το μεταπολιτευτικό σύστημα ναυάγησε. Αυτό είναι επίσης μια αντικειμενική περιγραφή και οι προεκτάσεις είναι βαθύτατες:

-Εξαρχής τον Ιανουάριο του 2015 αλλά και πιο πριν τονίζαμε με έμφαση τον όρο «ειρηνική πολιτική επανάσταση» που θα αλλάξει εκ βάθρων το πολιτικό μας σύστημα προς την κατεύθυνση περισσότερης δημοκρατίας (αντί «το νόμιμο είναι και ηθικό» των πολιτικών συμμοριών» και το βόλεμα κάτω από «έμμεση αντιπροσώπευση που έθρεψε συμμορίες) και αδιαπραγμάτευτης στήριξης της εθνικής ανεξαρτησίας (αντί παρωχημένους διεθνισμούς, κοσμοπολιτισμούς και ασυνάρτητες «παγκοσμιοποιήσεις»)

20. Με βάση τα πιο πάνω η «αλλαγή» τον Ιανουάριο 2015 ήταν ένα μικρό θετικό βήμα μιας εξ ορισμού μεταβατικής περιόδου:

α) Όπως μερικοί λέγαμε τα Υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών βρέθηκαν σε στιβαρά χέρια δημοκρατικών προσωπικοτήτων και ως εκ τούτου μέχρι στιγμής διασφαλίσαμε τα ελάχιστα και ουσιώδη της διπλωματίας και της ασφάλειας.

β) Στο μέτωπο του χρέους και των μνημονίων για πρώτη φορά εγέρθηκαν αξιώσεις και έγιναν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις σε πολιτικό μάλιστα επίπεδο.

§ Όποιος το αμφισβητήσει είναι κακόπιστος, ιδιαίτερα όσοι όλη την ζωή τους ειδικεύονταν στις υποτελείς αδιαμαρτύρητες υπογραφές που υποθηκεύουν την Εθνική Ανεξαρτησία πλην παράδοξα τους τελευταίους μήνες για να δικαιολογήσουν τον μίζερο πολιτικό τους εαυτό μιλούσαν … υποχωρήσεις για να καταλήξουν να λένε μεγαλόφωνα ΝΑΙ στις υποχωρήσεις στο δημοψήφισμα.

γ) Οι κραυγές για λάθη –λάθη είχαμε πολλά αλλά όχι αυτά για τα οποία κάποιοι κραυγάζουν– επισκιάζουν μια αλήθεια:

-Όταν δεν κάνεις οτιδήποτε και υπογράφεις καθημερινά την καταδίκη της εθνικής ανεξαρτησίας είναι το μεγαλύτερο όλων των λαθών ενώ όταν κάνεις λάθη υπερασπιζόμενος την εθνική ανεξαρτησία τα ζητήματα που τίθενται είναι άλλης τάξης και συζητήσιμα.

§ Αυτά όλα καταμαρτυρούν ότι ο δημόσιος διάλογος έχει πολύ παρακμάσει, γεγονός που αναπόδραστα μπερδεύει τους πολίτες.

δ) Οι παρεμβάσεις στο εσωτερικό πολιτικό σύστημα της Ελλάδας από τα μέλη της τεχνόσφαιρας που πέταξαν τελείως όλα τα προσωπεία θέτει σοβαρά ζητήματα για το μέλλον τόσο της ΕΕ όσο και των στάσεων που πρέπει να τηρούν τα λιγότερο ισχυρά μέλη.

Καταληκτικά λοιπόν λέμε ότι μέσα σε μια συγκεχυμένη και μπερδεμένη δημόσια σφαίρα προγραμματικά δημοκρατικά ελλειμματική και τα τελευταία χρόνια ολοκληρωτικά δημοκρατικά μηδενισμένη, ο κυκεώνας θέσεων και απόψεων εν μέσω χειμάρρων προπαγάνδας είναι αναμενόμενος.

Ούτε βέβαια αναμένουμε μια σταθερή και αδιατάραχτη τυπολογία συμπεριφοράς των πολιτών όσον αφορά μια μπερδεμένη κατάσταση για την οποία για την οποία ο κανόνας είναι η προπαγάνδα και η αντικειμενική περιγραφή η εξαίρεση.

Ούτε επιπλέον υπάρχει κάποιος Δήμος της Δημοκρατίας μέσα στον οποίο ο πολίτης θα μπορούσε να διαμορφώσει απρόσκοπτα πολιτική θέση και να την διατυπώσει ελεύθερα.

Τα μέσα μαζικής παραπληροφόρησης συνδεδεμένα με κάθε είδους εσωτερικά και εξωτερικά συμφέροντα, επιπλέον, είναι από καιρό το μεγαλύτερο πρόβλημα της Δημοκρατίας και της Δημοκρατίας.

Ο κάθε άνθρωπος, επιπλέον, είναι αστάθμητος και απρόβλεπτος.

Αυτή είναι η ανθρώπινη φύση και έτσι είναι ζωή.

Το ζήτημα είναι εάν η ετερότητα κάθε πολίτη θα είναι προσαρμοσμένη στον κοινό βίο με φυσιολογικό τρόπο και αυτό απαιτεί δημοκρατία.

Οι θέσεις και απόψεις, εξάλλου, πάνε και έρχονται ανάλογα με τις κατά περίπτωση βαθμίδες ιδιωτείας, την γενναιότητα ή δειλία του καθενός, την πολιτική του παιδεία, την πολιτική του ευαισθησία, την εξυπνάδα και νοημοσύνη του και τις βαθμίδες προσκόλλησής του στην πατρίδα και στις πολιτικές της παραδόσεις.

Το ζήτημα δεν είναι αναλύσεις όπως οι παρούσες να διολισθήσουν μέσα στην δίνη των χειμάρρων της πολιτικής πολεμικής αλλά να πασχίσουν να κρατήσουν υψηλές βαθμίδες περιγραφής και ερμηνείας συνάμα εμμένοντας στον αμάχητο χαρακτήρα των έσχατων λογικών της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο υποκειμενικών κρίσεων παρά μόνο εάν δεχτούμε να αναιρεθεί η Ελευθερία μας.

Η αξιολογικά ελεύθερη ανάλυση, επιπλέον, έστω και εάν όπως είναι φυσικό θίγει εκατέρωθεν απόψεις της πολιτικής διαπάλης, σκοπός της είναι να υπογραμμίζει τον προσανατολισμό. Δεν προσδιορίζει την κάθε στιγμή αλλά φωτίζει τις προϋποθέσεις.

Η πολιτική πολεμική είναι ζήτημα άλλης τάξης και ανάλογα με τον πολιτικό ορθολογισμό ή πολιτικό ορθολογισμό που απορρέει τα κράτη παθαίνουν ή κερδίζουν αυτό που τους αξίζει.

Εντός λοιπόν του προσανατολισμού αξιώσεων που στηρίζουν την Εθνική Ανεξαρτησία φωτίζονται οι συντελεστικές προϋποθέσεις. Τον προσδιορισμό τους τον κάνουν τα μέλη της κοινωνίας.

Το κύριο ζήτημα είναι να συγκροτούνται και να συντηρούνται προϋποθέσεις ενός βιώσιμου ταξιδιού προσανατολισμένου προς την Ιθάκη της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και της εθνικής επιβίωσης (και όχι προς την αντίθετη κατεύθυνση).

Ακόμη και στις χειρότερες στιγμές χάους, μπερδέματος και σύγχυσης μέσα σε μια δημόσια σφαίρα και στις διακρατικές σχέσεις, αποστολή μιας επιστημονικά εκπορευμένης ανάλυσης, λοιπόν, δεν είναι να συμμετέχει στην πολιτική διαπάλη.

Αποστολή της είναι, λέμε ξανά, ο προσανατολισμός προς την Ιθάκη και οι προϋποθέσεις του ταξιδιού. Οι έσχατες επίσης και αδιαπραγμάτευτες λογικές και οι προϋποθέσεις της Οδύσσειας των κρατών και των πολιτών του.

Ακόμη και εάν δεν θα φτάσουμε ποτέ στην ιδεατή Ιθάκη –έσχατοι επίγειοι τόποι ποτέ δεν υπήρξαν και ποτέ δεν θα υπάρξουν– για να αντιμετωπίσουμε τους κύκλωπες, τους Ποσειδώνες, τις Σειρήνες και τους Λαιστρυγώνες πρέπει να έχουμε στο νου μας την πατρίδα Ιθάκη, την επιβίωσή της και την ασφάλειά της.

Ανένδοτα και αδιαπραγμάτευτα και με τρόπο που λελογισμένα πάνω στους δύο δίσκους της Ελευθερίας και του υλικού κόστους να βαραίνει ο πρώτος δίσκος.

Εάν λειτουργούμε ως Προμηθείς αντί ως Επιμηθείς ακόμη καλύτερα, πλην πρέπει να ξέρουμε ότι οι (ιδεολογικές σήμερα) εσχατολογίες δεν ωφελούν. Το ταξίδι δεν τελειώνει:

Σε κάθε καμπή, δύσκολη ή όχι, ο προσανατολισμός και οι προϋποθέσεις χαράσσονται και ξανά-χαράσσονται στο πλαίσιο του αέναου αθλήματος κρατικής επιβίωσης και εθνικής ανεξαρτησίας.

Έτσι, εκτιμώ, είναι που θα πρέπει να δούμε και την παρούσα καμπή, με Ομηρικούς δηλαδή όρους και με δεδομένη την αναπόδραστη Οδύσσεια των ανθρώπων, των κρατών και το κόσμου.

Αυτή την Ομηρική σοφία την συνοψίζει σε μερικούς στίχους ο ανυπέρβλητος Καβάφης αποδίδει αριστουργηματικά ο Αλέξανδρος Χατζής στο ποίημα και τον σύνδεσμο που παρατίθεται στο τέλος.

Υπάρχουν τέλος, και οι Θερμοπύλες. Άγνωστο πόσοι θέλουν και πόσοι μπορούν να στέκονται εκεί. Η επιστημονική ανάλυση, πάντως, πρέπει να στέκεται ακλόνητα και αταλάντευτα στις Θερμοπύλες της όσο καλύτερης περιγραφής και ερμηνείας του προσανατολισμού και των προϋποθέσεων του ταξιδιού των ανθρώπων, των κρατών και του κόσμου. Και εδώ, πάλι, Καβάφης και Αλέξανδρος Χατζής.

Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί ειν’ ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

Θερμοπύλες

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης