Το Φρικτό Δίλημμα: Με Ευρώ Χωρίς Συντάξεις ή Με Δραχμή και Συντάξεις

Λίγο πριν μπούμε στο ευρώ άρχισαν να χτυπάνε καμπανάκια ότι το ασφαλιστικό μας σύστημα δεν είναι βιώσιμο και ότι σε λίγα χρόνια θα καταρρεύσει.

Το σενάριο φούντωσε και πάλι με τον ερχομό των Θεσμών στη χώρα, και σήμερα έχει γίνει ένα από τα πρώτα θέματα των διαβουλεύσεων της Κυβέρνησης με τους Θεσμούς.

Πριν λίγες ημέρες ο Guardian, 21 Μαΐου 2015, είχε άρθρο για το ασφαλιστικό με τον τίτλο “Greek pension myths / Fight to save the Greek pension takes centre stage in Brussels and Athens”, όπου περιγράφει την επιμονή της Τρόικα να περικόψει και άλλο τις κύριες και επικουρικές συντάξεις, με επιχείρημα ότι η Ελλάδα δαπανά το 18% του ΑΕΠ στο ασφαλιστικό της σύστημα, περισσότερο από κάθε άλλο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στέκεται στην προσπάθεια της Κυβέρνησης να αμυνθεί σε αυτές τις επιταγές, αλλά εκφράζει την αμφιβολία του κατά πόσο η Κυβέρνηση θα μπορέσει τελικά αυτό να το καταφέρει, αφού δεν μπορεί να ασκήσει αναπτυξιακή πολιτική, εφ όσον η Ελλάδα παραμένει στην Ευρωζώνη.

Το πρόβλημα ξεκίνησε, επίσης τονίζει το άρθρο, τη δεκαετία του 1990, όταν οι πολιτικοί πέραν πάσης προϋπολογιστικής πειθαρχίας χρηματοδοτούσαν το ασφαλιστικό σύστημα.

Εδώ βεβαία ο αρθογράφος γράφει μια μεγάλη νεοφιλελεύθερη αρλούμπα, γιατί ξεχνά ότι η χώρα τότε ήταν επικυρίαρχη, είχε το δικό της νόμισμα. Κατά συνέπεια, δεν είχε κανένα πρόβλημα να χρηματοδοτεί τις συντάξεις όσο θα ήθελε, χωρίς κανένα, μα κανένα περιορισμό, με αποφάσεις φυσικά πολιτικές και καλά έκανε.

Αλλά πέρα από αυτά, ας πάμε στον Eurostat. Ίσως βρούμε ορισμένες αλήθειες πέρα από την δαπάνη του 18% του ΑΕΠ στο ασφαλιστικό.

Αν δούμε την αναλογία των ανθρώπων από τον συνολικό πληθυσμό που λαμβάνουν μια μόνο σύνταξη το 2012 στην Ευρώπη των 28, θα παρατηρήσουμε ότι η Ελλάδα δεν ανήκει στο υψηλότερο γκρουπ που ανήκει ας πούμε η Γερμανία.

Ναι, η Ελλάδα δαπανούσε το 2012 το 18% του ΑΕΠ, αλλά περίπου το ίδιο δαπανούσαν η Δανία, Ιταλία, η Πορτογαλία, η Αυστρία και η Γαλλία.

Αν όμως θέλουμε να δούμε τη δαπάνη ανά συνταξιούχο, θα παρατηρήσουμε και πάλι ότι η Ελλάδα δεν αμείβει με υπερβολική σύνταξη τους δικαιούχους της ακόμα και το 2012.

Ανήκει δηλαδή στη μέση των 28 της Ευρώπης, έστω και αν συνταξιοδοτούνται οι πιο πολλοί στα 62,5 χρόνια τους, ενώ στη Γερμανία στην ηλικία των 63,5.

Προς τι λοιπόν όλη αυτή η πρεμούρα για το ασφαλιστικό της Ελλάδος που απ’ ότι φαίνεται αγκαλιάζει και όλη την Ευρωζώνη.

Το πρόβλημα τίθεται ως εξής. Υποθέτουν ότι μετά από 30 χρόνια οι εργαζόμενοι θα είναι λιγότεροι ενώ οι συνταξιούχοι περισσότεροι.

Τότε τα ασφαλιστικά ταμεία θα καταρρεύσουν. Αυτό το επονομάζουν και πρόβλημα των γενεών (intergenerational).

Κατά συνέπεια θα πρέπει από τώρα να μαζέψουμε αρκετά χρήματα έτσι ώστε οι συνταξιούχοι να μπορούν να αγοράζουν τότε αγαθά και υπηρεσίες για να ζουν, όσο καλά μπορούν να ζουν.

Με άλλα λόγια λένε ότι, με λιγότερους εργαζόμενους και περισσότερους συνταξιούχους, το ασφαλιστικό πρόβλημα λύνεται ικανοποιητικά, αν στους συνταξιούχους εξασφαλίσουμε στοιχειωδώς επαρκή κεφάλαια για την διαβίωση τους.

Φαίνεται λογικό. Ας χρησιμοποιήσουμε όμως ένα μυθιστορηματικό επιχείρημα για να δούμε την λογικότητα του επιχειρήματος.

Ας υποθέσουμε ότι μετά 30 χρόνια 11 εκατ. Έλληνες είναι συνταξιούχοι και ‘ένας’ έχει απομείνει να δουλεύει για αυτούς τους 11 εκατ. συνταξιούχους. Το πρόβλημα όμως είναι λυμένο. Οι συνταξιούχοι έχουν να πληρώσουν αυτόν τον πολύτιμο ‘ένα’. Έχει υπάρξει μέριμνα και έχουν στην άκρη τα κεφάλαια τους.

Αλλά αλήθεια, στο Θεό που πιστεύουμε, αυτό είναι το πρόβλημα; Αν οι συνταξιούχοι έχουν τα χρήματα να πληρώνουν τον ‘έναν’; Είναι έτσι όπως το θέτουν οι ανόητοι νεοφιλελεύθεροι της ΕΕ, ΕΚΤ και του ΔΝΤ και τρέχουν από πίσω και οι δικοί μας ανόητοι με τις πανηλίθιες αναλογιστικές μελέτες;

Φυσικά το πρόβλημα δεν είναι αν οι συνταξιούχοι έχουν να πληρώσουν. Αν ο ‘ένας’ δεν μπορεί να παράγει, τα κεφάλαια σε μια μέρα θα εξατμιστούν σαν το νερό που βράζει.

Αλλά αν ο διαβόητος αυτός ‘ένας’ έχει όλη την γνώση και την τεχνολογική υποστήριξη να παράγει για τις ανάγκες των 11 εκατ. συνταξιούχων και για τις δικές του ανάγκες, τότε ερώτημα είναι άλλο.

Το ερώτημα είναι, στους συνταξιούχους τι επίπεδο ζωής θέλουμε να προσφέρουμε; Πόση υγεία; Πόσα τρόφιμα; Τι διασκέδαση; Να έχουν ένα αυτοκίνητο; Να πάνε διακοπές; Να έχουν φάρμακα; Να έχουν ένα σπίτι; Να υπάρχουν τα Καπή.

Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα που θα πρέπει να απαντηθεί. Πράγματι αυτά που θα προσφέρουμε στους συνταξιούχους είναι το πραγματικό κόστος μας ως κοινωνία και όχι πως αυτά θα πληρωθούν.

Σε μια κοινωνία ευνομούμενη που εκδίδει το νόμισμα της, και κινητοποιεί τους παραγωγικούς της συντελεστές, η πληρωμή των συντάξεων δεν αποτελεί για το κράτος, τίποτα άλλο, παρά μόνο πληκτρολόγηση χρημάτων στον λογαριασμός τους, να αγοράζουν ότι παράγει η οικονομία και να ζουν αξιοπρεπώς.

Ποτέ μια χώρα που εκδίδει το νόμισμα της δεν μπορεί στο τέλος του μήνα να μην πληρώσει μισθούς και συντάξεις και να αφήσει στο έλεος του Θεού τους συνταξιούχους της, τους μισθωτούς της ή την παιδεία της και την υγεία της.

Παρ όλα αυτά όμως, το πράγματα γίνονται χειρότερα, όταν οι Θεσμοί προσπαθούν να επιβάλουν την θέληση τους. Σήμερα το κράτος να σταματήσει τις δαπάνες του ή να αυξήσει την φορολογία, για να βάλει στην άκρη αυτά τα κεφάλαια.

Μα αν το κράτος σήμερα αρχίσει να αποταμιεύει κεφάλαια για τους μέλλοντες συνταξιούχους το μόνο που θα κάνει είναι να κάνει την ύφεση ακόμα χειρότερη, την ανεργία υψηλότερη και να θέσει και τις μελλοντικές γενιές σε κίνδυνο, αφού οι δαπάνες για την παιδεία και την υγεία θα μειωθούν και έτσι ακόμα πιο πολύ η ανάπτυξη θα υπονομευτεί.

Δυστυχώς οι Έλληνες έχουν κολλήσει με το ευρώ και δεν έχουν κατανοήσει ότι όσο η χώρα είναι στο ευρώ, η Ελληνική Κυβέρνηση ίσως θα μπορεί να βρίσκει κάποιο τρόπο πληρωμής συντάξεων, αλλά καμία Ελληνική Κυβέρνηση δεν θα μπορέσει, ποτέ μα ποτέ, να εγγυηθεί την ιδία ποιότητα ζωής στους συνταξιούχος με πραγματικούς όρους και σε βάθος χρόνου και ας κάνει όσες θέλει σοφές αναλογιστικές μελέτες.

Σήμερα, με το ευρώ, κάνουν μελέτες για το πόσο θα πρέπει να μειωθούν και άλλο οι συντάξεις, για να έχουμε πιο πολύ χρήμα στο μέλλον, με λιγότερες απολαβές, για πιο πολλούς συνταξιούχους, ενώ ταυτόχρονα λόγω των επιπρόσθετων φορολογιών και μείωσης των κρατικών δαπανών, το ΑΕΠ μειώνεται, η χώρα έχει αποαγροτοποιηθεί και αποβιομηχανοποιηθεί και τα έλλειμμα αυξάνονται.

Ας επιλέξουμε τι θέλουμε με σοβαρότητα.

Δραχμή και συντάξεις ή ευρώ χωρίς συντάξεις;