Η γεωπολιτική απληστία της ρωσικής Εκκλησίας

«Ch’hai di nuovo, buffon?
Che dell’usato
Più noioso voi siete.»
G. Verdi, RIGOLETTO, ATTO PRIMO

Διαβάζοντας στην ιστοσελίδα του Τμήματος Εξωτερικών κλπ. του Πατριαρχείου Μόσχας την συνέντευξη του μητροπολίτου Τσερκάσι και Κάνεφ Θεοδοσίου της επαρχίας της Εκκλησίας της Ρωσίας στην Ουκρανία (περισσότερο γνωστής ως «Ορθόδοξη Εκκλησία Ουκρανίας – Πατριαρχείο Μόσχας»), την οποία παραχώρησε στην γνωστή ιστοσελίδα ΡΟΜΦΑΙΑ, ακόμα και ο πλέον ανίδεος σχετικά με το ουκρανικό εκκλησιαστικό πρόβλημα, αλλά σχετικά λογικός αναγνώστης της ΤΡΙΜΠΟΥΝΑΣ, θα εκφράσει την εύλογη απορία για το αν όχι μόνο ο υπεύθυνος της ελληνικής ιστοσελίδας, αλλά και οι επαΐοντες του υπό τον Βολοκολάμσκ Αντώνιο Τμήματος Εξωτερικών κλπ. του Πατριαρχείου Μόσχας κατανοούν ότι, με αυτή τη συνέντευξη ο Θεοδόσιος ουσιαστικά αναιρεί όλα όσα προσπαθεί επίμονα να αποδείξει η Εκκλησία του στην κυβέρνηση της Ουκρανίας, ότι δηλαδή πλέον δεν έχει καμία σχέση με τη Μόσχα.

Σε αυτή τη συνέντευξη ο Θεοδόσιος εκφράζει την ελπίδα ότι:

«Μόνον μετά τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, μετά την απελευθέρωση της ημετέρας Εκκλησίας από τον ζυγό της κρατικής καταστολής, η ιεραρχία, ο ευαγής κλήρος και οι μονάζοντες της Ουκρανίας θα μπορέσουν ελευθέρως να εκφέρουν τη γνώμη τους και να τοποθετηθούν σχετικά με τα ιεροκανονικά ζητήματα της υπάρξεως της Εκκλησίας στην Ουκρανία» (Βλ. εδώ στη μετάφραση του Πατριαρχείου Μόσχας).

«Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικιά μας θα΄ναι», φαίνεται να ελπίζει ο Θεοδόσιος, εκφράζοντας σαφέστατα αυτή την… «γεωπολιτική απληστία», η οποία χαρακτηρίζει τις σχέσεις του εκκλησιαστικού βραχίονα της «γ΄ Ρώμης» με τον υπόλοιπο ορθόδοξο κόσμο, ιδιαιτέρως μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο σεβασμιώτατος επαναλαμβάνει τα όσα ανέφερε στην μακροσκελέστατη συνέντευξη που παρεχώρησε αρχές Δεκεμβρίου ο Ρώσος ΥΠΕΞ Λαβρώφ στον γνωστό Αμερικανό δημοσιογράφο Tucker Carlson.

Συγκεκριμένα ο Λαβρώφ τόνισε ότι, «η Ρωσία δεν μπορεί να ανεχτεί την κατάσταση που δημιουργεί η ισχύουσα ουκρανική νομοθεσία, η οποία απαγορεύει τη ρωσική γλώσσα, τα ρωσικά μέσα ενημερώσεως, τη ρωσική κουλτούρα και την Ορθόδοξη Εκκλησία Ουκρανίας» (Βλ. εδώ).

Όμως ας υπενθυμίζουμε στον αναγνώστη της ΚΑΘΕΔΡΑΣ ότι, στις 27 Μαΐου 2022 συνεδρίασε στο Κίεβο η Τοπική Σύνοδος της υπό τον Ονούφριο Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία αν και αποφάσισε να αφαιρέσει από το Καταστατικό της οποιαδήποτε αναφορά στην Εκκλησία της Ρωσίας, εντούτοις δεν υπήρξε κάποια σαφής δήλωση ότι αποχωρούν και από τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας (Σχετικά με την «απόσχιση» βλ. εδώ.).

Είναι φανερό ότι ο Θεοδόσιος θεωρεί πως η Τοπική Σύνοδος δεν αποφάσισε ελεύθερα, αλλά υπό την πίεση του «ζυγού των κρατικών διώξεων», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε άλλο σημείο της συνεντεύξεως:

«Επίσης, ολέθριο σφάλμα ήταν η απόπειρα της απόσχισης από ιεροκανονικής απόψεως του πνευματικού σώματος της Εκκλησίας, που ανάγεται με τις καταβολές της στο Βάπτισμα του Αγίου Πρίγκιπα Βλαδιμήρου, δηλαδή της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, αίροντας τυπικά την ισχύ ενός εγγράφου με ιστορία 300 ετών».

Στη συνέντευξη του μητροπολίτου Τσερκάσι και Κάνεφ ο καλόβουλος αναγνώστης της ΚΑΘΕΔΡΑΣ δεν πρόκειται να ανακαλύψει κάτι διαφορετικό από τις απόψεις άλλων μητροπολιτών της επαρχίας του Πατριαρχείου Μόσχας στην Ουκρανία, τις οποίες από καιρού εις καιρόν δημοσιεύει ο συγκεκριμένος ιστότοπος.

Ο Θεοδόσιος, όπως, π.χ., και ο Ζαπορόζιε Λουκάς, απλά επιβεβαιώνουν, αυτό που ανέφερε ο προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας Ουκρανίας Επιφάνιος στην ομιλία του στη διάσκεψη της CEC (Conference of European Churches), η οποία πραγματοποιήθηκε από 9-11 Δεκεμβρίου στη Βαρσοβία.

Συγκεκριμένα ο Μητροπολίτης Επιφάνιος υπογράμμισε ότι:

«Μέχρι τις αρχές του 2014, όσο ζούσε ο μακαριστός Μητροπολίτης Βλαδίμηρος, προωθούσε και ενθάρρυνε τον διάλογο όσο το δυνατόν περισσότερο.

»Ο Μητροπολίτης Ονούφριος σταμάτησε αμέσως κάθε απόπειρα συνέχισης του διαλόγου – όχι μόνο επίσημου και δημόσιου, αλλά ακόμη και σε ιδιωτικό ή ανεπίσημο επίπεδο.

»Κατά τη διάρκεια αυτών των 10 ετών, ο Μητροπολίτης Ονούφριος δεν έχει δώσει καμία εποικοδομητική απάντηση σε καμία από τις πολλές εκκλήσεις μας, οι οποίες αποστέλλονται τακτικά στον ίδιο και στη δικαιοδοσία της οποίας ηγείται.

»Αυτό ισχύει και για την έκκλησή μου για την έναρξη διαλόγου χωρίς προϋποθέσεις, την οποία έκανα στις 15 Αυγούστου του τρέχοντος έτους – και αυτή, όπως και όλες οι προηγούμενες έμεινε αναπάντητη.

»Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει καθόλου διάλογος και αλληλεπίδραση.

»Ο διάλογος συνεχίζεται στο επίπεδο των λαϊκών και στο επίπεδο των ιερέων.

»Καρπός του είναι η συνεχής διαδικασία των κοινοτήτων που εγκαταλείπουν τη δικαιοδοσία της ρωσικής εκκλησίας και ενώνονται με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.

»Περισσότερες από 2 χιλιάδες κοινότητες έχουν ήδη ολοκληρώσει αυτή τη διαδικασία» (Βλ. εδώ).

Ο Ονούφριος, ο Θεοδόσιος και οι λοιποί, επιμένουν σε μια αδιέξοδη και υπερφίαλη τακτική σε ότι αφορά στις σχέσεις με την κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία Ουκρανίας, θέτοντας όρους που θυμίζουν τους όρους που κάποτε έθετε η «Ιερά Εξέταση» λίγο πριν οδηγήσει τους παραβάτες στην πυρά: δήλωση μετανοίας ενώπιον του Ονουφρίου (στους όρους δεν αναφέρεται αν οι μετανοούντες θα πρέπει να προσέλθουν γονυπετής, αλλά μάλλον αυτό είναι αυτονόητο…) και εκ νέου χειροτονία.

Σε αυτό το σημείο, ο συντάκτης του παρόντος σημειώματος θα ήθελε να υπενθυμίσει στους «εραστές» των λεπτομερειών αναγνώστες της ΚΑΘΕΔΡΑΣ ότι, όταν η Υπερόρια Ρωσική Εκκλησία, την οποία το Πατριαρχείο Μόσχας χρόνια αναθεμάτιζε και δεν αναγνώριζε ούτε τους κληρικούς, ούτε και τα μυστήρια που τελούσαν, ενώθηκε με την Εκκλησία της Ρωσίας, ουδεμία δήλωση μετανοίας απαιτήθηκε από τους αρχιερείς, όπως επίσης ουδείς εξ αυτών χειροτονήθηκε εκ νέου.

Βεβαίως, θα σχολιάσει ο ιστοριοδίφης αναγνώστης της φιλόξενης ιστοσελίδας, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι αυτή ήταν η θέληση του Προέδρου Βλαδιμήρου, συνεπώς η εκκλησιαστική ηγεσία της «αγίας Ρωσίας» απλά εκπλήρωσε την επιθυμία του άνακτα.

Δυστυχώς το μόνο που καταφέρνει αυτή η αλαζονική και εν πολλοίς αντιχριστιανική πολιτική του Ονουφρίου και των συν αυτώ, είναι να τιμωρεί τους πιστούς της εκκλησιαστικής του οργανώσεως, οι οποίοι, ας μην λησμονούμε, θυσιάζονται στα πεδία των μαχών όπως και οι πιστοί που έχουν επιλέξει της κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία Ουκρανίας.

Αντί λοιπόν οι κοινές θυσίες να αποτελέσουν το κίνητρο για την αποκατάσταση της εκκλησιαστικής ενότητας, ο Θεοδόσιος ονειρεύεται ότι «πάλι με χρόνια με καιρούς…» όλα θα επανέλθουν στην παλαιά τους κατάσταση και θα μπορεί να κρεμάσει ελεύθερα το πορτρέτο του αγιωτάτου προκαθημένου του στο γραφείο.

Όμως πλανάται πλάνην οικτράν, εφόσον από ότι φαίνεται το πρόβλημα «Εκκλησία Ουκρανίας – Πατριαρχείο Μόσχας» δεν περιλαμβάνεται στους σχεδιασμούς των εμπλεκομένων στη σύγκρουση πλευρών, όπως άλλωστε έδειξε και η πλήρης αδιαφορία των δυο γεωπολιτικών πόλων ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού για την τύχη του Πατριαρχείου Αντιοχείας.

Είναι λοιπόν «ηλίου φαεινότερο» ότι η πεισματική και, ως ένα σημείο, σχιζοφρενική πολιτική του Ονουφρίου να επιμένει σε έναν διάλογο, ο οποίος είναι εκ προοιμίου καταδικασμένος σε αποτυχία, είναι ίσως η σημαντικότερη αιτία του εκκλησιαστικού αδιεξόδου στην Ουκρανία.

Ανεξαρτήτως από τις εθνικιστικές διαθέσεις, οι οποίες σήμερα υπερτερούν στους κόλπους της κανονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας Ουκρανίας, δημιουργώντας μια αρνητική εικόνα όχι μόνο για την Εκκλησία αλλά και για τον Προκαθήμενό της, η έναρξη ενός διαλόγου χωρίς όρους και πλήρως αποδεσμευμένου από τις διαθέσεις και τις υποδείξεις της «γ΄ Ρώμης», θα απομόνωνε τους ακραίους κύκλους, εφόσον ο διάλογος θα αποδείκνυε αυτό που ζητάει ο νομοθέτης από την εκκλησιαστική δομή του Ονουφρίου, ότι δηλαδή έχει αποκοπεί πλήρως από την Εκκλησία της Ρωσίας.