Νίκος Δένδιας: Ο Αυτισμός «δεν πρόκειται για νοητική στέρηση» – «Πρόκειται για άτομα με ιδιαίτερα υψηλές νοητικές ικανότητες»

Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, παρέστη τη Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2024, στην ενημερωτική εκδήλωση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας για τον Αυτισμό, υπό τον τίτλο «Κάνοντας το αόρατο ορατό», η οποία πραγματοποιήθηκε με μέριμνα του Υφυπουργού Εθνικής Άμυνας Γιάννη Κεφαλογιάννη στο Αμφιθέατρο «Επισμηναγός (Ι) Δ. Καμπέρος».

Η εκδήλωση, στην οποία απηύθυναν χαιρετισμό ο κ. Δένδιας και ο κ. Κεφαλογιάννης, όπως επίσης ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Δημήτριος Χούπης, εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων του «Έτους Αλληλεγγύης για τις Ένοπλες Δυνάμεις», όπως έχει χαρακτηρισθεί το 2024.

Στην εκδήλωση παρέστησαν ακόμη ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Δημήτριος – Ελευθέριος Κατάρας ΠΝ και ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Δημοσθένης Γρηγοριάδης, καθώς και ανώτατοι και ανώτεροι αξιωματικοί.

Ομιλητές ήσαν ο προπονητής και πρώην διεθνής καλαθοσφαιριστής Δημήτρης Παπανικολάου, καθώς και η Ανχης (ΝΟΜ) Χριστίνα Υψηλάντου, οι οποίοι εξέφρασαν τις προσωπικές εμπειρίες τους και τον αγώνα που δίνουν καθημερινά για τα μέλη των οικογενειών τους αντίστοιχα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε η δημοσιογράφος Χριστίνα Βίδου.

Την εκδήλωση παρακολούθησαν επίσης περί τις τρεις χιλιάδες αξιωματικοί, υπαξιωματικοί, φοιτητές στρατιωτικών σχολών και οπλίτες, από τα αμφιθέατρα 17 Μεγάλων Σχηματισμών και Παραγωγικών Σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων, εξ αποστάσεως και σε απευθείας σύνδεση με το Αμφιθέατρο «Επισμηναγός (Ι) Δ. Καμπέρος».

Στην εκδήλωση παρόντες ήταν επίσης ο Γενικός Διευθυντής Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων του ΥΠΕΘΑ Υποστράτηγος Ιωάννης Μπούρας, ο Γενικός Διευθυντής Οικονομικού Σχεδιασμού και Υποστήριξης Υποναύαρχος (Ο) ε.α. Παναγιώτης Σταθόπουλος και ο Γενικός Διευθυντής Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων Πρέσβυς ε.τ. Μιχαήλ Σπινέλλης.

Στον χαιρετισμό που απηύθυνε ο κ. Δένδιας τόνισε:

«Κύριε Υφυπουργέ, κύριοι Αρχηγοί, αγαπητή οικογένεια του Δημήτρη Παπανικολάου, στρατιωτικό, πολιτικό προσωπικό, εκλεκτοί προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι,

»Είναι πολύ μεγάλη μου χαρά να παρευρίσκομαι σε αυτή την εκδήλωση των Ενόπλων Δυνάμεων που αφορά στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση για τον αυτισμό.

»Και θα ήθελα από την αρχή να ξεκαθαρίσω πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς, ως πολιτική ηγεσία, ως Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, τον αυτισμό.

»Δεν πιστεύουμε ότι είναι ένα πρόβλημα προς επίλυση.

»Πιστεύουμε ότι είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που χρειάζεται κατανόηση.

»Και, επίσης, θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν πρόκειται για νοητική στέρηση. Ακριβώς το αντίθετο.

»Πρόκειται για άτομα με ιδιαίτερα υψηλές νοητικές ικανότητες.

»Η Πολιτεία απέναντι σ’ αυτό, έχει υποχρέωση να συλλάβει πρώτα και υλοποιήσει μετά πολιτικές που συμβάλλουν στην ουσιαστική στήριξη των ατόμων με αυτισμό και των οικογενειών τους.

»Πολιτικές για την εκπαίδευση, για την ομαλή ένταξη στο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι.

»Και θα ήθελα να πω ότι αυτό δεν συνιστά μέτρο κοινωνικής πολιτικής με τη στενή έννοια, ακριβώς επειδή πρόκειται για άτομα με ιδιαίτερες ικανότητες.

»Συνιστά “όπλο” της Πολιτείας να μπορεί να χρησιμοποιηθούν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου αυτές οι ικανότητες.

»Προς όφελος των ατόμων και του κοινωνικού συνόλου.

»Είναι ένα πολύ σημαντικό ανθρώπινο κεφάλαιο.

»Έχω αναφερθεί στο πρόσφατο παρελθόν, μάλιστα πριν σχεδιαστεί η σημερινή μας εκδήλωση από τον Υφυπουργό κ. Γιάννη Κεφαλογιάννη, τον οποίο θέλω να συγχαρώ, στη δέσμευσή του Υπουργείου για τη δημιουργία Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για τα παιδιά ΑμεΑ.

»Αυτό γίνεται στην ανάγκη του Υπουργείου να απαντήσει στην αγωνία του στρατιωτικού και του πολιτικού προσωπικού που έχουν ένα μέλος στην οικογένεια που χρειάζεται στήριξη, έχουν ένα παιδί με αυτισμό.

»Ο στόχος μας είναι η δημιουργία συνθηκών διά βίου στήριξης, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα όλης της οικογένειας να ζει κανονικά.

»Ιδιαίτερα, όμως θέλω να πω, ότι θέλουμε να αφουγκραστούμε μια μεγάλη ευαισθησία των γονιών: την ευθύνη της φροντίδας του παιδιού όταν οι γονείς δεν θα είναι πια στη ζωή.

»Στο απώτατο βέβαια μέλλον, αλλά κάποια στιγμή δεν θα είναι πια στη ζωή.

»Γιατί ξέρουμε ότι αυτό είναι μια πολύ μεγάλη αγωνία γι’ αυτές τις οικογένειες.

»Και θέλουμε τα στελέχη μας, το πολιτικό μας προσωπικό, τελικά διά του παραδείγματος όλη η κοινωνία, να οδηγηθούμε σε ένα σημείο που οι οικογένειες αυτές να νιώθουν ότι είμαστε δίπλα, δίπλα στα δύσκολα.

»Επειδή είναι πάρα πολύ ωραίο πράγμα η δήλωση καλών προθέσεων και πάντοτε λέω ότι ουδείς έχει το μονοπώλιο της καρδιάς –δεν το είπα εγώ πρώτη φορά, το είπε ο Ζισκάρ Ντ’ Εστέν στον Φρανσουά Μιτεράν και είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα τοποθέτηση– όμως εμείς εδώ προσπαθούμε πέραν από τις ευγενικές προθέσεις, να είμαστε πρακτικοί, να έχουμε χρονοδιαγράμματα, να τα εκπληρώνουμε και να κρινόμαστε επί τη βάσει των χρονοδιαγραμμάτων και των action plan τα οποία παραδίδουμε και ανακοινώνουμε.

»Κατ’ αρχήν, θα αναβαθμίσουμε το Κέντρο Ειδικής Φροντίδας Παιδιών, το οποίο λειτουργεί ήδη με εξειδικευμένα προγράμματα και δράσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες των παιδιών με αυτισμό.

»Αλλά θέλουμε να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα.

»Εκτός από την αυτονόητη μέριμνα για τα παιδιά αυτά, στην παιδική ηλικία, θέλουμε να μελετηθεί και να καταλήξουμε σε ένα χρονοδιάγραμμα και σε ένα σχέδιο αξιοποίησης των αποδεδειγμένα ειδικών ικανοτήτων αυτών των παιδιών από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μετά την ενηλικίωσή τους.

»Να έχουμε, δηλαδή, τη δυνατότητα να έχουν δουλειά. Να έχουν κανονική επαγγελματική ενασχόληση.

»Προσπαθούμε να έχουμε συνθήκες τέτοιες μέσα στο πλαίσιο των εργασιών των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

»Αυτό θα διασφαλίσει την αξιοπρεπή τους διαβίωση, θα διασφαλίζει την ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία, και εμείς με τη σειρά μας θα παρέχουμε κάθε αναγκαίο μέσο για τη διά βίου στήριξή τους.

»Κυρίες και κύριοι,

»Στο αξιακό σύστημα της σημερινής φιλελεύθερης ανοικτής κοινωνίας, ο αυτισμός γίνεται αποδεκτός ως εμφανής –όχι αφανής– πραγματικότητα, με πολλές ικανότητες και ακόμη περισσότερες επιλογές.

»Όχι σαν ένα πρόβλημα που πρέπει να αποκρύψουμε κάτω από το τραπέζι ή πίσω από την πόρτα.

»Σήμερα θα ήθελα να δηλώσω, με την παρουσία μου εδώ, τη δέσμευση αυτού του Υπουργείου, ώστε να εξασφαλιστεί η διά βίου φροντίδα των ατόμων με αυτισμό, όλων των παιδιών των οικογενειών των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και του πολιτικού μας προσωπικού.

»Να διασφαλίσουμε, δηλαδή, διά βίου τα δικαιώματα τους στην υγεία, στην εκπαίδευση και στην εργασία.

»Τελικά, να διασφαλίσουμε το δικαίωμά τους στη ζωή.

»Σας ευχαριστώ».

Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη δυνατότητα επαγγελματικής απασχόλησης ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας ανέφερε:

«Κατ’ αρχάς, δεν έχω καμία ειδικότητα σε αυτό το θέμα.

»Άρα, η οποιαδήποτε απάντησή μου έχει να κάνει με την πληροφόρηση που έχω εξαιτίας της ενασχόλησης με τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος προστασίας των συγκεκριμένων παιδιών, των συγκεκριμένων δυνατοτήτων διά βίου.

»Δηλαδή, αξιοποίησή τους και μετά την ενηλικίωσή τους.

»Ξαναλέω, δεν ξέρω ούτε το ένα δέκατο απ’ ό,τι ξέρει ο Δημήτρης (Παπανικολάου) και η Αντσυνταγματάρχης.

»Αλλά υπάρχει ένα πολύ απλό και βασικό πανθομολογούμενο γεγονός.

»Τα άτομα αυτά έχουν ειδικές ικανότητες. Ικανότητες πολύ πέραν του μέσου ανθρώπου.

»Ο Δημήτρης ανέφερε κάποιες μεγαλοφυΐες.

»Υπάρχουν κι άλλες πολλές εν ζωή μεγαλοφυίες.

»Θρυλείται ότι ο Μπιλ Γκέιτς έχει σύνδρομο Asperger.

»Είναι πιθανότατο ότι ο Έλον Μασκ έχει Asperger. Το είπε δημόσια.

»Άνθρωποι οι οποίοι έχουν καταφέρει απίστευτα πράγματα.

»Μπορεί κάποιος να τους συμπαθεί, μπορεί να μην τους συμπαθεί.

»Αλλά οι άνθρωποι έχουν καταφέρει απίστευτα πράγματα.

»Ποιο είναι το ζήτημα λοιπόν; Να δημιουργήσουμε εμείς στις Ένοπλες Δυνάμεις ένα εργασιακό περιβάλλον στο οποίο να μπορούν οι Ένοπλες Δυνάμεις της Πατρίδας μας να δώσουν μια ευκαιρία απασχόλησης, όχι δίκην φιλανθρωπίας.

»Και πάλι σε αυτό θέλω να συμφωνήσω απολύτως με τον Δημήτρη.

»Όχι δίκην φιλανθρωπίας. Όχι με ποσοστώσεις, αλλά επειδή αυτά τα άτομα έχουν ικανότητες που οι Ένοπλες Δυνάμεις και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας χρειάζονται.

»Και ακριβώς στο σημερινό περιβάλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης, των Big Data, οι δυνατότητες που έχουν διάκρισης της λεπτομέρειας, της χρήσης των αριθμών και της δημιουργίας αλγορίθμων, είναι απαραίτητες. Αλλιώς δεν υπάρχει Τεχνητή Νοημοσύνη.

»Η Τεχνητή Νοημοσύνη βασίζεται στα πολλά δεδομένα, στα Big Data.

»Είχα πει λοιπόν, και αυτό να σας το πω, προκλήθηκε και αντίδραση.

»Είχα πει ότι έχουν ειδικές δυνατότητες αναγνώρισης φωτογραφιών.

»Και μάλιστα αυτό εξελήφθη, κάτι “περίεργα”, θέλω να σας δυσανάγνωστα σε εμένα πράγματα, ότι κάνω τα παιδιά “δολοφόνους”, κάτι τέτοια απίστευτα!

»Η δυνατότητα να χαρακτηρίσει φωτογραφικό υλικό και να το παραδώσει στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και των Ενόπλων Δυνάμεων είναι κάτι που έχουμε κάθε πρόθεση και δυνατότητα να το εκμεταλλευτούμε, διότι έχουμε ανάγκη γι’ αυτό.

»Και βεβαίως, το να υπηρετεί κανείς τις Ένοπλες Δυνάμεις της Πατρίδας του ή του Υπουργείου, αυτό έχει κάποιο στοιχείο αρνητισμού;

»Δηλαδή, πρέπει να το δούμε αρνητικά;

»Αντί να το δούμε ως μια ευκαιρία η Πατρίδα να κερδίσει από το αυτό το ταλέντο;.

»Θέλω να πω ότι θα δούμε ακριβώς λόγω της Τεχνητής Νοημοσύνης να ανοίγονται πάρα πολλές ευκαιρίες επαγγελματικής απασχόλησης για τα παιδιά που σήμερα έχουν αυτισμό και αύριο θα είναι ενήλικες και θα ψάχνουν δουλειά.

»Απλώς, πρέπει να έχουμε το ανοικτό μυαλό να το δούμε.

»Να δούμε την ικανότητα, να δούμε την πίστη σε κάτι καλύτερο που βγαίνει μέσα από αυτή την ικανότητα.

»Και αυτό θα είναι και μεγάλη ανακούφιση για τους γονείς.

»Ο Δημήτρης μπορεί να το πει καλύτερα και η Αντισυνταγματάρχης.

»Αφήνεις ένα παιδί το οποίο έχει μια στέρεη δουλειά, μια στέρεη επαγγελματική αποκατάσταση, ένα στέρεο μισθό, ένα στέρεο εργασιακό περιβάλλον και προσφέρει. Τι καλύτερο;

»Τι καλύτερο μπορούμε να προσφέρουμε εμείς για τα στελέχη μας;

»Και επειδή έχω και κάποιους αριθμούς σε ποσοστό του γενικού πληθυσμού, μην θεωρείτε ότι μιλάμε για ελάχιστες απομονωμένες περιπτώσεις.

»Μιλάμε για στατιστικά πολύ σημαντικό ποσοστό.

»Και είμαστε σήμερα σε ένα επίπεδο.

»Αύριο φαντάζομαι όταν η διαγνωστική δυνατότητα αυξηθεί, θα βρεθούν πολύ περισσότερες περιπτώσεις που σήμερα απλώς δεν έχουμε το εργαλείο για να τις διαγνώσουμε.

»Άρα, η δημιουργία επαγγελματικών δυνατοτήτων για αυτό το κομμάτι του πληθυσμού μας, είναι απίστευτα σημαντικό.

»Τουλάχιστον έτσι εγώ το αισθάνομαι».

Απαντώντας επίσης σε άλλη σχετική με το ίδιο θέμα ερώτηση, ο κ. Δένδιας ανέφερε:

«Νομίζω ότι ελέχθη και με ένα στοιχείο συναισθηματικής χροιάς.

»Η πραγματικότητα είναι πάντως ότι στο πλαίσιο της καινούργιας Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Πολέμου αυτή η πρόβλεψη θα υπάρχει γιατί υπάρχει μεγάλη ικανότητα και μεγάλο ανθρώπινο κεφάλαιο.

»Και όσο αναπτύσσεται η Τεχνητή Νοημοσύνη τόσοι οι ανάγκες θα μεγαλώνουν.

»Και βεβαίως, όλο αυτό, εντάσσεται στο πλαίσιο της λογικής στήριξης των οικογενειών των στελεχών μας, και ιδίως των ίδιων των στελεχών μας να νιώθουν ότι υπάρχει μια ομαλή συνέχεια, έστω και όταν αυτοί δεν θα είναι στη ζωή».

Κατά τον χαιρετισμό του ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας ανέδειξε τις δράσεις του Υπουργείου για τον εκσυγχρονισμό του ήδη υπάρχοντος Κέντρου Ειδικής Φροντίδας Παιδιών στο Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά, καθώς και το σχεδιασμό της δημιουργίας «Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης» για τους ενήλικες ΑμεΑ, τέκνα Στρατιωτικού και Πολιτικού προσωπικού.

Συγκεκριμένα, ο κ. Κεφαλογιάννης ανέφερε μεταξύ άλλων:

«Με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, θα ήθελα να επισημάνω πως την κάθε είδους αναπηρία, ορατή ή αόρατη, το ΥΠΕΘΑ την αντιμετωπίζει ως κατάσταση που ενεργοποιεί αναδιαρθρώσεις και μέτρα αντιρρόπησης των όποιων δυσκολιών και περιορισμών αντιμετωπίζουν.

»Δρομολογήσαμε λοιπόν την ίδρυση οδοντιατρείου για άτομα με αναπηρία, την τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά στην απαλλαγή εκπλήρωσης της στρατιωτικής θητείας με σκοπό τη μείωση της ταλαιπωρίας των οικογενειών και των ίδιων των στρατευσίμων με βαριά σωματική ή ψυχική αναπηρία, την επανεξέταση συνολικά του πλαισίου των μέτρων μέριμνας για τους στρατιωτικούς που μέλη των οικογενειών τους έχουν αναπηρία, και που αφορούν π.χ σε σε ζητήματα στέγασης, παραθερισμού, προσαρμογής ωραρίου εργασίας, απαλλαγής από υπηρεσίες -ασκήσεις κτλ με σκοπό την αντιστάθμιση των σοβαρών δυσχερειών που αντιμετωπίζουν και την επίτευξη μιας αξιοπρεπούς κανονικότητας στην καθημερινή ζωή.

»Έχουμε δρομολογήσει επίσης δράσεις – έργα που αφορούν στην ανάπτυξη δομών και υπηρεσιών με στοχοθεσία την ολόπλευρη κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών και τη διασφάλιση της συνέχειας της φροντίδας στη διάρκεια της ζωής των αυτιστικών ατόμων.

»Πρόκειται για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του ήδη υπάρχοντος Κέντρου Ειδικής Φροντίδας Παιδιών (ΚΕΦΠ) στο Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά το οποίο λειτουργεί από το 2006 και προσφέρει στα παιδιά της μεγάλης οικογένειας των Ενόπλων Δυνάμεων, ποιοτικές υπηρεσίες αξιολόγησης, παρέμβασης και στήριξης με επίκεντρο τις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε παιδιού και τη συστημική υποστήριξη ολόκληρης της οικογένειας.

»Τέλος αποτελεί πλέον γεγονός η δυνατότητα ψηφιακής έκδοσης κάρτας αναπηρίας με την ψηφιοποίηση των γνωματεύσεων των Ανωτάτων Υγειονομικών Επιτροπών των Ενόπλων Δυνάμεων.

»Σχεδιάζουμε τη δημιουργία “Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης” (ΣΥΔ) για τους ενήλικες ΑμεΑ, τέκνα Στρατιωτικού και Πολιτικού προσωπικού, που λόγω της αναπηρίας και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν, χρήζουν συνεχόμενης υποστήριξης και φροντίδας προκειμένου να ενταχθούν ομαλά και να συμμετέχουν ενεργά σε κάθε έκφανση της ζωής.

»Σήμερα λοιπόν είμαστε εδώ, δηλώνοντας παρόντες για τα παιδιά και τους ενήλικες με αναπηρία, για τα αυτιστικά παιδιά και τους αυτιστικούς ενήλικες και για τις οικογένειές τους.

»Είμαστε εδώ για να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας στις σοβαρές προκλήσεις και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και να δηλώσουμε περίτρανα ότι η μέριμνα για το έμψυχο δυναμικό που διοικούμε αποτελεί τον κανονιστικό μίτο του συνόλου των αρχών και των ρυθμίσεων που αφορούν στο θεσμό, στη λειτουργία και στο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων.

»Διότι όταν οι γονείς στρατιωτικοί γνωρίζουν ότι τα παιδιά τους λαμβάνουν από την Πατρίδα την αναγκαία εκπαίδευση και περίθαλψη, ότι και ως ενήλικες αργότερα θα μπορούν να ζήσουν με αξιοπρέπεια πέρα και ανεξάρτητα από αυτούς, τότε θα είναι αυτοί που με ακόμη υψηλότερο ηθικό και σθένος θα συνεχίζουν να υπερασπίζονται την Πατρίδα ως ακοίμητοι φρουροί της εδαφικής ακεραιότητας και των συμφερόντων της».