Ο Ράμα θέλει κάτι σαν «Βατικανό» των Μπεκτασήδων στην Αλβανία – Αντιδράσεις από Τουρκία

Ο χριστιανός ρωμαιοκαθολικός, πρώην ορθόδοξος χριστιανός, πρώην Έλληνας και πρώην ζωγράφος πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, υποσχέθηκε να οικοδομήσει έναν κυρίαρχο θύλακα στα Τίρανα για την ισλαμική θρησκευτική αδελφότητα [σ.σ. μουσουλμανική αίρεση για πολλούς] των Μπεκτασήδων, σύμφωνα με το πρότυπο του Βατικανού, όπως γράφουν οι New York Times.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, το κράτος αυτό θα είναι περίπου τέσσερις φορές μικρότερο από το Βατικανό, καλύπτοντας έκταση περίπου 110 στρεμμάτων.

Στην περιοχή αυτή θα επιτρέπεται η κατανάλωση αλκοόλ και οι γυναίκες θα έχουν την ελευθερία να ντύνονται όπως επιθυμούν, χωρίς περιορισμούς στον τρόπο ζωής.

Η Αλβανία σκοπεύει να δώσει στο νέο κράτος δική του διοίκηση, διαβατήρια και σύνορα.

Ο Ράμα έχει ανακοινώσει ότι θα παρουσιάσει σύντομα τα σχέδιά του για το νέο αυτό κυρίαρχο κράτος, το οποίο θα ονομάζεται «Αυτόνομο Κράτος του Τάγματος των Μπεκτασήδων».

Η πρωτεύουσα του νέου αυτού κράτους θα βρίσκεται στα Τίρανα και κύριος σκοπός του θα είναι η προώθηση της θρησκευτικής ανεκτικότητας.

Ένα νομικό επιτελείο, στο οποίο συμμετέχουν και διεθνείς νομικοί, επεξεργάζεται το σχέδιο νόμου για τον καθορισμό της κυριαρχίας του νέου κράτους, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από το κοινοβούλιο.

Ωστόσο, δεν είναι σαφές ποιές χώρες, αν υπάρχουν, θα αναγνωρίσουν το νέο κράτος.

Ο Ράμα, που δηλώνει μη θρησκευόμενος καθολικός, ανέφερε ότι μόνο λίγοι κοντινοί του συνεργάτες γνωρίζουν για το σχέδιο αυτό, ενώ δεν έχει ενημερώσει ακόμη συμμάχους όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Χαλαρή ερμηνεία του Κορανίου και μυστικισμός

Συνδυάζοντας μια χαλαρή ερμηνεία του Κορανίου με τον μυστικισμό, στοιχεία της προϊσλαμικής Τουρκίας και την αφοσίωση στους νεκρούς σοφούς, γνωστούς ως δερβίσηδες, οι Μπεκτασίδες μετέφεραν την έδρα τους στα Τίρανα από την Τουρκία πριν από σχεδόν έναν αιώνα, όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής της Τουρκικής Δημοκρατίας, απαγόρευσε τις δραστηριότητές τους.

Ποιοι ήταν οι Μπεκτασίδες

Θεωρούμενοι ως αιρετικοί από πολλούς συντηρητικούς σιίτες και σουνίτες και υποκείμενοι σε αιώνες διώξεων στις μουσουλμανικές χώρες, οι Μπεκτασί έχουν δύναμη στην Αλβανία και σε γειτονικές χώρες όπως το Κοσσυφοπέδιο και η Βόρεια Μακεδονία από την κατάκτηση των Βαλκανίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 14ο και 15ο αιώνα.

Κατά της τουρκικής κυριαρχίας

Τα μέλη της αίρεσης διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο στην εθνικιστική αφύπνιση της Αλβανίας κατά της τουρκικής κυριαρχίας, προωθώντας μια χαλαρή εκδοχή του Ισλάμ που βοήθησε στη συσπείρωση των μεγάλων μουσουλμανικών και χριστιανικών κοινοτήτων της χώρας για την υπόθεση της ανεξαρτησίας.

Αντιδράσεις στην Τουρκία για το σχέδιο Ράμα περί ίδρυσης στην Αλβανία κράτους των μουσουλμάνων Μπεκτασήδων

Την αντίδραση εκπροσώπων της σέκτας των Μπεκτασήδων (ή Μπεκτασί) στην Τουρκία προκαλεί το σχέδιο του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα να ιδρύσει εντός της επικράτειας της χώρας του ένα κυρίαρχο κράτος της αίρεσης Μπεκτασήδων στο πρότυπο του Βατικανού.

Σύμφωνα με τους New York Times, το νέο κράτος θα φέρει την ονομασία «κυρίαρχο κράτος του τάγματος (της σέκτας) των Μπεκτασήδων».

Θα έχει ξεχωριστή κυβέρνηση, διαβατήρια και σύνορα.

Θα περιλαμβάνει 270 στρέμματα στην ανατολική πλευρά των Τιράνων και θα αποτελεί έτσι, κατά την αμερικανική εφημερίδα, το μικρότερο κράτος στον κόσμο.

Θα χαρακτηρίζεται από χαλαρότητα σε ό,τι αφορά τη χρήση του αλκοόλ από τους άνδρες και την ελευθερία ένδυσης από τις γυναίκες.

Επικεφαλής του μικροσκοπικού αυτού κράτους προορίζεται να είναι ο πνευματικός ηγέτης των Μπεκτασήδων της Αλβανίας, ο Εντμόντ Μπραχίμαϊ, γνωστός στην κοινότητά του ως Μπαμπά Μόντι.

Οι εκπρόσωποι των οργανώσεων των Αλεβιτών-Μπεκτασήδων από την Τουρκία, σε δηλώσεις τους που δημοσιεύονται στο αζερικής ιδιοκτησίας τουρκικό δίκτυο Haber Global, λένε ότι Μπεκτασισμός και «θρησκευτικό κράτος» είναι έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους.

Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Τουρκίας Ζεϊνέλ Αμπιντίν Κοτς δήλωσε:

«Ως Αλεβίτες που ζούμε στην Τουρκία, διατηρούμε τη θέση μας υπέρ της κοσμικότητας.

»Ο μπεκτασισμός είναι ένα σύστημα πίστης που προέρχεται από την Τουρκία.

»Ωστόσο και στην Αλβανία ζουν περίπου 115 χιλιάδες Μπεκτασήδες.

»Κι αυτό αντιπροσωπεύει το 5% του πληθυσμού της Αλβανίας.

»Δεν καταλαβαίνω ακριβώς γιατί υπάρχει ανάγκη για ένα τέτοιο κράτος.

»Εντάσσεται σε αυτό ο Μπεκτασισμός της Τουρκίας ή μήπως πρόκειται για μια υπόθεση της Αλβανίας;

»Εμείς σε καμία περίπτωση δεν εγκρίνουμε ένα κράτος που βασίζεται σε μια πίστη».

Αλλά και ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Μπεκτασήδων και συγγραφέας Αλί Μπακίζ θεωρεί ότι η πίστη των Μπεκτασήδων δεν μπορεί να δημιουργήσει ένα θρησκευτικό κράτος.

«Ο τρόπος των Αλεβιτών Μπεκτασήδων ζει σε αυτά τα χώματα εδώ και αιώνες.

»Αργότερα, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, εξαπλώθηκε στα Βαλκάνια, φτάνοντας μέχρι την Ουγγαρία.

»Και η Αλβανία είναι η πιο σημαντική χώρα από αυτές.

»Η φιλοσοφία των Αλεβιτών Μπεκτασήδων θεωρεί τα 72 έθνη ως ένα, συμβουλεύει να είναι καθείς κυρίαρχος των πράξεών του, των ερωτικών ορμών του και των λόγων του, και τάσσεται στο πλευρό των καταπιεσμένων.

»Ένα θρησκευτικό κράτος δεν είναι κάτι το σωστό.

»Το κάθε κράτος έχει εξουσία, ενώ στην πίστη των Αλεβιτών Μπεκτασήδων υπάρχει η ελευθερία», δήλωσε ο Αλί Μπακίζ.

Από την πλευρά του, ο νυν πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Μπεκτασήδων στην Τουρκία Χουσεΐν Γκιουζέλγκιουλ φέρεται να δηλώνει μεν ότι βρίσκει γενικώς θετικά τα διάφορα βήματα που κάνουν τα κράτη όσον αφορά την αναγνώριση της πίστης των Αλεβιτών Μπεκτασήδων ανά τον κόσμο, υποστηρίζει όμως και αυτός την άποψη ότι η πίστη των Μπεκτασήδων και το θρησκευτικό κράτος δεν μπορούν να συμβαδίσουν.

«Δεν θεωρούμε σωστό ένα κράτος που βασίζεται στη θρησκεία. Δεν μπορεί να υπάρξει κάτι τέτοιο όπου υπάρχει ανεκτικότητα, ειρήνη και αγάπη», τόνισε ο Γκιουζέλγκιουλ.

Οι μπεκτασήδες παντρεύουν στοιχεία της Ορθόδοξης χριστιανικής πίστης με το Σιϊτισμό αλλά και το ορθόδοξο Ισλάμ (Σουνιτισμός).

Μαζί με τους Μεβλεβί και τους Νακσμπαντί θεωρούνται ως οι πλέον γνωστές κατευθύνσεις του σουφισμού την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατά την επικράτηση της τελευταίας στα Βαλκάνια και την Ανατολία.

Ενώ οι Μεβλεβί και Νακσμπαντί είχαν περισσότερη επιρροή σε αστικές τάξεις τεχνιτών, εμπόρων και ευγενών, οι Μπεκτασί είχαν περισσότερη απήχηση στα φτωχά κοινωνικά στρώματα χωριών και κοινοτήτων της Αυτοκρατορίας τα οποία αποτελούνταν από αγρότες και κτηνοτρόφους.

Ιστορία

Η μετακίνηση της ισλαμικής θρησκείας προς τη Δύση, με ή χωρίς τη μετακίνηση πληθυσμών από την Κεντρική Ασία, Περσία κτλ, έφερε και τη λατρεία πνευματικών ηγετών με τη μορφή «αγίων» της Ανατολής (τουρκικά: erenler).

Ο Χατζί Μπεκτάς, του οποίου η ζωή περιβάλλεται από μύθο, ήταν ένας τέτοιος δάσκαλος.

Ήταν ένας περιπλανώμενος δερβίσης, Τούρκος ή Πέρσης από το Χορασάν, μεταξύ του βορειοανατολικού Ιράν και δυτικού Αφγανιστάν απ’ όπου προήλθε και ο Ομάρ Καγιάμ πριν έναν αιώνα.

Ήταν οπαδός του σεΐχη Αχμέτ Γιεσεβί, που πέθανε το 1166, λίγο πριν ξεκινήσουν οι Σταυροφορίες από τη Δύση.

Σύμφωνα με την αγιογραφική παράδοση, με εντολή του δασκάλου του πέταξε από τη χώρα του με μορφή περιστεριού στο Ρουμ (στο Ρωμέικο, δηλαδή στην άλλοτε «βυζαντινή» Μικρά Ασία) το 1281, μετά την καταστροφή της επικράτειας των Σελτζούκων.

Σταμάτησε σε ένα χωριό κοντά στο Κιρσεχίρ της Καππαδοκίας – περιοχή που στη μέση βυζαντινή περίοδο ήταν κέντρο των Παυλικιανών, ετερόδοξων μυστικιστών χριστιανών από τους οποίους προήλθαν οι Βογόμιλοι και αργότερα το κίνημα των Καθαρών.

Ήταν ένας από εκείνους που βοήθησαν στη σύνθεση των ισλαμικών και προϊσλαμικών θρησκευτικών και σαμανιστικών στοιχείων που επικρατούν ακόμα στις τουρκικές παραδόσεις, με αποτέλεσμα να κερδίσει την αντιπάθεια του ορθόδοξου πουριτανικού Ισλάμ.

Η επιρροή των μπαμπά ήταν τεράστια και συναγωνίστηκε την επιρροή που ασκούσαν οι στρατιωτικοί ηγέτες, όπως και το γόητρο των κυβερνητών των Σελτζούκων, που είχαν υιοθετήσει αρκετές πτυχές του ιρανικού πολιτισμού.

Όπως πολλοί δερβίσηδες από την Ανατολή, ο Χατζί Μπεκτάς ήταν μια φωνή για τις κοινωνικές διαμαρτυρίες των τουρκικών πληθυσμών ενάντια στην άρχουσα τάξη των Σελτζούκων.

Λέγεται μάλιστα πως ο Χατζί Μπεκτάς παρείχε την προστασία και την ευλογία του στο τάγμα των Γενιτσάρων πριν πεθάνει (738 έτος Εγίρας/1337 μ.Χ.).

Ο ισλαμισμός από νωρίς αναπτύχθηκε σε δύο κατευθύνσεις.

Αφ’ενός παρήγαγε μια άκαμπτη θεολογία με έναν εξίσου άκαμπτο θρησκευτικό νόμο.

Από την άλλη αναπτύχθηκε μια μυστικιστική προσέγγιση στην άμεση γνώση του Θεού, μέσω ετερόδοξων σεκτών.

Όμως οι ορθόδοξοι κανονικοί και οι επαγγελματίες θεολόγοι αντιτέθηκαν σε αυτή την τάση «να αναζητηθεί η συνείδηση», γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγούσε αναμφίβολα στην αίρεση.

Ωστόσο οι οργανωμένες αδελφότητες άρχισαν να αναπτύσσονται, βασισμένες στη θεμελιώδη ιδέα πως «η ένθερμη πρακτική της λατρείας κοσμεί την ψυχή με χάρες (φαγαΐντ), ασήμαντες και καταληπτές πραγματικότητες.

Η επιστήμη της καρδιάς (ιλμ αλ κουλούμπ) θα προμηθεύσει την ψυχή με μια πειραματική σοφία (μα ριφά)».

Αν και το λήμμα ταρικά στην Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ γράφει ότι «ο αριθμός των μελών τέτοιων αδελφοτήτων μαζί με εκείνον των συμπαθούντων σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη μουσουλμανική χώρα δεν είναι πάνω από τρία τοις εκατό του πληθυσμού», είναι σχεδόν σίγουρο ότι στην Τουρκία και την Αλβανία τουλάχιστον, το ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο.

Όταν ο Άγγλος κλασικιστής Φρέντερικ Γ. Χάσλακ επισκέφθηκε την Τουρκία το 1913 είχε την εντύπωση πως η Τουρκία ήταν σουνιτική.

Προς μεγάλη του έκπληξη ανακάλυψε γρήγορα ότι όχι μόνο υπήρχαν πολλοί συνδεδεμένοι με αυτές τις αποκαλούμενες αιρετικές σέκτες, αλλά και ότι αρκετοί ιμάμηδες που λειτουργούσαν σε τζαμιά της επίσημης θρησκείας, τις άλλες μέρες ήταν σαΐκ (σεΐχηδες) σε τεκέδες των δερβίσηδων.

Κατά τη διάρκεια του Μουχαρέμ, του μήνα που γιορτάζεται η ενθύμηση του θανάτου του Χουσεΐν από τον Αλί και ο σφετερισμός του χαλιφάτου, ο συγγραφέας επισκέφτηκε διάφορους τεκέδες, στους οποίους είδε όλους τους δερβίσηδες να θρηνούν το θάνατο του Χασάν και του Χουσεΐν.

Συζητώντας το θέμα αργότερα με έναν από τους μεγάλους ακαδημαϊκούς της Τουρκίας, του εξέφρασε την εντύπωση ότι ενώ οι Τούρκοι ήταν φαινομενικά σουνίτες, υπό το κάλυμμα των αδελφοτήτων τους αρκετοί ήταν σιίτες, και βέβαια περισσότερο μυστικιστές παρά ορθόδοξοι μουσουλμάνοι.

Ο ακαδημαϊκός τού απάντησε ότι στην Κωνσταντινούπολη, όπου η αναλογία ήταν πιθανώς μικρότερη από το υπόλοιπο της χώρας, πιθανώς εξήντα τοις εκατό των πολιτών ανήκε άμεσα ή έμμεσα στις αδελφότητες των δερβίσηδων.

Επισήμανε ότι κάτι ανάλογο συνέβαινε και συμβαίνει στις χριστιανικές χώρες στη γεμάτη διώξεις ιστορία τους – Καθολικοί που σκότωναν Προτεστάντες κ.λπ.

Εκτιμώντας ότι στα μουσουλμανικά εδάφη η πρακτική της μη αφομοίωσης των αδελφοτήτων από την ορθόδοξη εκκλησία είχε παραγάγει έναν συνδυασμό ορθοδοξίας και μυστικισμού, υπογράμμισε μια πειραματική μάλλον παρά παραδοσιακή και επίσημη προσέγγιση στην πραγματικότητα.

Στην Τουρκία, επομένως, τούτη η τάση ομαδοποίησης σε μια αδελφότητα όσων επιδιώκουν μια άμεση γνώση Θεού πρέπει να αναγνωριστεί ως διαδεδομένο υπόγειο ρεύμα, που χαρακτηρίζει τη ζωή ολόκληρων κοινοτήτων.

Γενικά, η ιδεολογία τέτοιων ομάδων προέρχεται από τις αραβικές και περσικές πηγές, από δερβίσηδες ηγέτες που είναι ικανοί να διαβάσουν και να γράψουν σε αυτές τις γλώσσες.

Η σημαντικότερη πηγή ιδεών για όλους τους Τούρκους δερβίσηδες είναι το Μεσνεβί, ένα μεγάλο ποίημα που γράφτηκε στην περσική γλώσσα κατά το δέκατο τρίτο αιώνα από τον Μεβλανά Τζελαλεντίν Ρουμί, τον προστάτη άγιο του τάγματος των Μεβλεβήδων δερβίσηδων, και δύο αραβικά έργα, το Φουτουχάτι Μεκίγιε και το Φουσουσούλ Χικάμ, (1165-1240), στα οποία περιγράφεται η πρακτική των ανθρώπων με τα κληρονομημένα έθιμά τους από το ασιατικό παρελθόν.

Ορισμένα τάγματα, ανάμεσα στα οποία αυτό των Μεβλεβήδων, που είναι ένα σημαντικό παράδειγμα, αναπτύχθηκαν κυρίως στα αστικά κέντρα, ως αριστοκρατικές, διανοητικές αδελφότητες, προσελκύοντας τα μέλη τους από τις ανώτερες τάξεις.

Άλλες ομάδες, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν οι Μπεκτασήδες, ρίζωσαν και αναπτύχθηκαν κατευθείαν από τη ζωή του λαού.

Στην επιφάνεια σε αυτές τις τελευταίες ομάδες, βρίσκεται το Ισλάμ, που έγινε η αποδεκτή θρησκεία.

Στο βάθος κρύβονται όλα τα πραγματικά ρεύματα της οθωμανικής ιστορίας, τα ήθη και τα έθιμα που προήλθαν αρχικά από την εθνική ζωή των διάφορων λαών που ανακατεύτηκαν στις μετατοπίσεις των συνόρων του δέκατου τρίτου αιώνα.

Από τούτο το συνονθύλευμα αναπτύχθηκε μια φυσική λαϊκή θρησκεία με πραγματικό της στόχο την άμεση επαφή του ανθρώπου με τη γνώση του Θεού.

Διαβάστε περισσότερα…