Διευθυντής επί θητεία…

Πρωτοσέλιδη (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 29/11) αναγγελία για την επιλογή 14.000 διευθυντών σχολικών μονάδων και 800 συμβούλων εκπαίδευσης, με την οποία, σύμφωνα με την εφημερίδα, «κλείνει ο κύκλος των μεταρρυθμίσεων στην διοικητική δομή της εκπαίδευσης».

Πρόκειται, βέβαια, όχι για το τέλος του κύκλου αλλά για μια ακόμα στροφή του ατέρμονα στο «άπειρο» των ατελέσφορων «διοικητικών μεταρρυθμίσεων» που εγκαινίασε ( το 1986) ο νόμος 1566 υλοποιώντας την πολιτική του ΠΑΣΟΚ επί του θέματος.

Ο «Διευθυντής επί θητεία» υποκατέστησε την μόνιμη ιεραρχία αντικαθιστώντας την –ελλειμματική έστω- αξιοκρατία με αδιαβάθμητα και «αδασμολόγητα» κριτήρια του «δημοκρατικού ήθους», της «κοινωνικής προσφοράς», της «επιστημονικής επάρκειας» τα οποία εφάρμοζαν οι συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ καθιστάμενοι γρανάζια της πελατειακού μηχανισμού ελέγχου της εκπαίδευσης.

Η πολιτική αυτή, που δεν αφορούσε μόνο την εκπαίδευση και είχε εγκαινιαστεί το 1981 με την κατάργηση των ανώτερων βαθμίδων της ιεραρχίας (Γενικοί Διευθυντές, κ.λπ.) είχε καταλυτικές συνέπειες στην διαπαιδαγώγηση της Δημόσιας Διοίκησης, του Εκπαιδευτικού δυναμικού και της κοινωνίας γενικότερα.

Η υποβάθμιση του νοήματος των θεσμών και η υπαγωγή της λειτουργίας της πολιτείας, σε όλους τους τομείς, στην κομματική –προσχηματικά πολιτική- σκοπιμότητα είχε αρνητικές επιπτώσεις στην αξιοπιστία και το κύρος του κράτους.

Η υποβάθμιση της λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος είναι απλά ένα ακόμα σύμπτωμα της γενικότερης «αρρώστιας».

Το 1992, ο Γ. Σουφλιάς επεχείρησε να επαναφέρει την μονιμότητα της ιεραρχίας, προσπάθεια που έμμενε ημιτελής λόγω της επανόδου του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1993.

Με την εισαγωγή και αντικειμενικών κριτηρίων η αυθαιρεσία των επιλογών ήταν λιγότερο απροκάλυπτη αλλά το αποτέλεσμα παρέμεινε το ίδιο.

Πριν από ένα μήνα απασχόλησε την ειδησεογραφία η παραίτηση-καταγγελία ενός καθηγητή ο οποίος αρνήθηκε να αποδεχθεί τον ρόλο της μαριονέτας στο «σχολικό θέατρο» της αυθαιρεσίας και της αταξίας.

Θεωρώντας, δικαίως, ότι στη Δημοκρατία κάθε κοινωνικό σύνολο οφείλει να λειτουργεί με βάση τις αρχές και τους κανόνες που θεσπίζονται από την Πολιτεία και αρνούμενος να αφήσει τους μαθητές να εθίζονται στο «δίκαιο» της αυθαιρεσίας, του θράσους και του «τσαμπουκά», αφού διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ελπίδα επανόδου την ουσιαστική σχολική Δημοκρατική Κανονικότητα, έκανε το μόνο που του επέτρεπε η αξιοπρέπεια και το ήθος του.

Παραιτήθηκε καταγγέλλοντας τα κακώς κείμενα. Φυσικά τα φαινόμενα που κατήγγειλε δεν συνιστούν, στην ακρότητά τους, γενικευμένη κατάσταση.

Ωστόσο ούτε μεμονωμένα περιστατικά συνιστούν πέραν του ότι, έστω και σε ηπιότερη μορφή, τα φαινόμενα αυθαιρεσίας και αταξίας στις σχολικές μονάδες ενδημούν.

Προφανώς κανένας δεν ισχυρίζεται ότι η μοναδική αιτία για το «ξέσπασμα της αυθαιρεσίας και της βίας» στα σχολεία είναι ο θεσμός –ή ο εθισμός αν προτιμάτε- του «Διευθυντή επί θητεία».

Όπως ήδη έχει αναφερθεί η σχολική αυθαιρεσία και αταξία αποτελεί απλώς ένα ακόμα σύμπτωμα μιας γενικευμένης κοινωνικής νόσου.

Όμως οι κοινωνίες διαπαιδαγωγούνται και εθίζονται. Διαπαιδαγωγούνται από την οικογένεια, από το σχολείο, από την θεσμική και αξιοκρατική λειτουργία της Πολιτείας. Οι θεσμοί και όσοι τους εκπροσωπούν πρέπει να διαθέτουν κύρος και οι κανόνες να επιβάλλονται.

Η Δημοκρατία οφείλει να θωρακίσει τον εαυτό της βάζοντας τέλος στο ατέρμονα κύκλο των «μεταρρυθμίσεων».

Η αποκατάσταση της μόνιμης ιεραρχίας ίσως είναι ένα πρώτο αναγκαίο βήμα.