FT: Η νομισματική κρίση της Τουρκίας είναι έργο του Ερντογάν

Οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο έχουν στραμμένη την προσοχή στους υψηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού που έχουν καταγραφεί εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια.

Τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού που προκύπτουν από την πανδημία, σε συνδυασμό με την απότομη αύξηση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας, έχουν ωθήσει τις τιμές έως και 6,2% στις ΗΠΑ, 4,2% στο Ηνωμένο Βασίλειο, 10,7% στη Βραζιλία και 4,5% στην Ινδία.

Οι κεντρικές τράπεζες αντέδρασαν είτε αυξάνοντας τα επιτόκια είτε δεσμευόμενες να τα αυξήσουν στο άμεσο μέλλον.

Είναι πολύ νωρίς για να πούμε εάν η νέα παραλλαγή του κορωνοϊού Όμικρον, θα βγάλει από την ατζέντα την αύξηση των επιτοκίων, γνωρίζουμε όμως σίγουρα ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν μέρος των σχεδίων της Τουρκίας.

Από τον Σεπτέμβριο, η Τουρκία μείωσε τα επιτόκια κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες, από 19% σε 15%, προκαλώντας ένα οικονομικό όλεθρο που την οδήγησε σε μια πολύ ασυνήθιστη νομισματική κρίση.

Η κατάρρευση της λίρας, χάνοντας περίπου το ένα πέμπτο της αξίας της τις τελευταίες δύο εβδομάδες, δεν προκλήθηκε από προβλήματα στα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη της χώρας, όπως στο παρελθόν.

Αντίθετα, όπως σχολιάζουν οι Financial Times, τα προβλήματα της τουρκικής λίρας αντικατοπτρίζουν σχεδόν εξ ολοκλήρου την ολοένα και πιο ακανόνιστη λήψη αποφάσεων ενός ανθρώπου και την επιρροή που ασκεί στην υποτιθέμενη ανεξάρτητη τουρκική κεντρική τράπεζα: του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ο Ερντογάν κατηγορεί τις εξωτερικές δυνάμεις για την κατρακύλα της λίρας.

Όμως τα τελευταία προβλήματα ξεκίνησαν τον φετινό Μάρτιο, όταν απέλυσε τον τότε διοικητή της κεντρικής τράπεζας- ο τρίτος στη σειρά που απομακρύνει.

Ο διορισμός του πιστού στον Ερντογάν Σαχάπ Καβτσιόγλου οδήγησε στην πτώση της λίρας κατά 15% λίγο αργότερα, πριν ανακάμψει κάπως.

Στη συνέχεια, η πτώση έγινε απότομη νωρίτερα αυτό το μήνα, αφού η κεντρική τράπεζα μείωσε τα επιτόκια για τρίτη φορά μέσα σε πολλούς μήνες.

Tα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών είχαν γενικά κακή απόδοση έναντι του δολαρίου φέτος.

Οι προσδοκίες ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα αρχίσει σύντομα να μειώνει το πρόγραμμα αγορών περιουσιακών στοιχείων της, που έχει σχεδιαστεί για να στηρίξει την οικονομία και τον χρηματοπιστωτικό τομέα μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, οδήγησαν σε ανατίμηση του δολαρίου.

Το αδύναμο κεφάλαιο που επεδίωκε υψηλότερο επιτόκιο στις αναπτυσσόμενες χώρες επιστρέφει τώρα στην πατρίδα του.

Σε αυτό το σκηνικό, οι συνωμοσιολογικές και αυταρχικές τάσεις του Ερντογάν αναδύονται ακόμη πιο άσχημα από ό,τι συνήθως, αναφέρουν οι FT.

Ενώ έχει εδώ και καιρό συσπειρωθεί ενάντια σε αυτό που αποκαλεί «λόμπι των επιτοκίων», υπήρξε επίσης πονηρός πραγματιστής, επιτρέποντας τελικά στην κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια κατά τη διάρκεια προηγούμενων περιτπώσεων αστάθειας του νομίσματος.

Αυτή τη φορά, φαίνεται αποφασισμένος να ακολουθήσει την ιδεολογική του δέσμευση για χαμηλά επιτόκια, λέγοντας στις αρχές της περασμένης εβδομάδας ότι η Τουρκία είχε εμπλακεί σε έναν «οικονομικό πόλεμο ανεξαρτησίας».

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι αισιόδοξα ότι ο Ερντογάν βρίσκεται στα τελευταία του χρόνια στην εξουσία και οι εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το 2023 θα φέρουν ένα τέλος στον φαύλο κύκλο. Η δημοτικότητα του Ερντογάν εξασθενεί καθώς οι υψηλότερες τιμές επηρεάζουν το βιοτικό επίπεδο.

Όταν εξελέγη για πρώτη φορά, το κόμμα του υποσχέθηκε μια εποχή ανάπτυξης και σταθερής αύξησης των εισοδημάτων.

Για πολλά χρόνια τα κατάφερε, εν μέρει χάρη σε ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ που κληρονόμησε η κυβέρνησή του και, αργότερα, μια κατασκευαστική έκρηξη που τώρα έχει ατονήσει.

Πράγματι, οι μνήμες εκείνης της εποχής της ανάπτυξης που τροφοδοτείται από χρέη μπορεί να κρύβονται πίσω από τη συνεχή υποστήριξη του προέδρου για φθηνό χρήμα.

Αυτό είναι μόνο ένα εργαλείο από τα πολλά που έχει στη διάθεσή του για να προσπαθήσει να παραμείνει στην εξουσία.

Η ιστορία μπορεί να έχει ακόμα πιο δυσάρεστο τέλος, προειδοποιούν οι FT.Ο πληθωρισμός τρέχει ήδη με ετήσιο ρυθμό 20%, που σημαίνει ότι τα πραγματικά επιτόκια είναι περίπου αρνητικά 5%.

Εάν ο πρόεδρος συνεχίσει να επιδιώκει ένα πρόγραμμα μείωσης των επιτοκίων, τότε η λίρα θα σημειώσει περαιτέρω πτώση και οι τιμές θα αυξηθούν αμείλικτα.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ο μόνος τρόπος για τους Τούρκους να υπερασπιστούν τις αποταμιεύσεις τους θα είναι να στραφούν σε ένα νόμισμα εκτός του ελέγχου του Ερντογάν.

Αν δεν αλλάξει ξαφνικά πορεία, το μόνο ερώτημα που αντιμετωπίζει η Τουρκία, μια χώρα με μεγάλες δυνατότητες, είναι πόσο ακόμη θα παραμείνει ο πρόεδρος – και πόση ζημιά μπορεί να κάνει πριν φύγει, καταλήγουν.