Συνέντευξη Γ. Χρυσουλάκης: Δυναμική προβολή και διάδοση της ελληνικής γλώσσας στο εξωτερικό

Για τον ενισχυμένο ρόλο που έχει αναλάβει η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού σε ό,τι αφορά στην προβολή και διάδοση της ελληνικής γλώσσας, καθώς και στις δράσεις που υποστηρίζει η Γενική Γραμματεία με στόχο την δικτύωση των Ελλήνων της Διασποράς, αναφέρεται -μεταξύ άλλων- σε συνέντευξη του στο Orthodox Times, ο γενικός γραμματέας, Γιάννης Χρυσουλάκης.

Ο κ. Χρυσουλάκης μίλησε για την επιθυμία των απόδημων Ελλήνων να ψηφίζουν από τον τόπο κατοικίας τους, ενώ αναφέρθηκε και στους τρόπους με τους οποίους η Γενική Γραμματεία ανέδειξε το συμβολικό μήνυμα της Εθνικής Επετείου με την ευκαιρία συμπλήρωσης 200 ετών από την κήρυξη της Επανάστασης.

Ιδιαίτερα αναφέρεται στον αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο της εκκλησιαστικής διπλωματίας, τόσο προς όφελος της χώρας όσο και της Ορθοδοξίας.

Διαβάστε τη συνέντευξη του Γ. Χρυσουλάκη:

Ποιες δράσεις έχει αναπτύξει η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας για την προβολή και διάδοση της ελληνικής γλώσσας; Τι ακριβώς είναι η πλατφόρμα Staellinika.com; Πώς μπορεί να ενισχυθεί η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό;

Είμαστε πάντα ενεργοί στον τομέα της προβολής και διάδοσης της ελληνικής γλώσσας, συνεχίζοντας τις πάγιες δράσεις μας ή ανασχεδιάζοντας όσες έχουν ανασταλεί λόγω της πανδημίας.

Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζουμε να στηρίζουμε τις πανεπιστημιακές έδρες ελληνικών σπουδών στο εξωτερικό, τη χορήγηση υποτροφιών στους φοιτητές της ελληνικής γλώσσας, τον σχεδιασμό θερινών σχολείων γλώσσας και πολιτισμού στην Ελλάδα για τους νέους ομογενείς μας.

Εδώ αξίζει να αναφέρουμε την ιδιαίτερη συμβολή μας, στη μέγιστη προβολή της Διεθνούς Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας, προκειμένου να αναδειχθεί η παγκοσμιότητά της, καθώς και την προσπάθειά μας, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, για την προώθηση της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο εξωτερικό μέσω της καμπάνιας Study In Greece, η οποία αφορά την προβολή των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων των ελληνικών πανεπιστημίων, με στόχο την εξωστρέφεια της ανώτατης ελληνικής εκπαίδευσης και την προσέλκυση ξένων σπουδαστών.

Παράλληλα, συνεχίζουμε τις διμερείς πολιτιστικές συνεργασίες με άλλες χώρες με στόχο την μέγιστη δυνατή προβολή της Ελλάδας στο ξένο κοινό.

Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε την πρόσφατη συνεργασία μας με την ελληνική πολιτιστική οργάνωση Nostos Argentina και τη στήριξή μας στον 4ο Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό.

Βασικός στόχος, η ανάδειξη, διάδοση και διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και παιδείας και του ελληνικού πολιτισμού στην Αργεντινή και κατ’ επέκταση σε όλη την Λατινική Αμερική.

Ειδικότερα τώρα, όσον αφορά την πλατφόρμα Staellinika.com, πρόκειται για μια ψηφιακή μαθησιακή εφαρμογή που προέκυψε από τη συνεργασία μας με τη διεπιστημονική ομάδα υπό τη διεύθυνση μελών του Εργαστηρίου Νέων Μέσων στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Ιδρύματος «ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ» του Πανεπιστημίου Simon Fraser στον Καναδά.

Είναι μια καινοτόμος δράση για την υποστήριξη των ελληνικών σχολείων στο εξωτερικό και τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού σε όλο τον κόσμο, τόσο στους νέους ομογενείς μας όσο και σε όσους επιθυμούν να μάθουν την ελληνική γλώσσα και να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό.

Σήμερα, η εφαρμογή αυτή, στην ολοκληρωμένη της έκδοση, είναι προσβάσιμη σε tablets και smartphones, καθώς και σε λειτουργικά συστήματα Android και iOS, ενώ είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε έναν πολύ μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων.

Ήδη έχουμε 30.000 εγγεγραμμένους ημερήσιους μαθητές και σπουδαστές σε 118 χώρες, ενώ η πλατφόρμα έχει εισαχθεί σε όλα τα ελληνικά σχολεία της Βόρειας Αμερικής και σύντομα θα βρίσκεται στη διάθεση των σχολείων του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας.

Πρόσφατα εμπλουτίστηκε και με μαθήματα ελληνικής μυθολογίας, ενώ επίκειται και αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η έκδοσή της και σε άλλες γλώσσες με πρώτες τα ισπανικά και πορτογαλικά.

Δεν είναι λίγοι οι Έλληνες του εξωτερικού που διαπρέπουν σε διάφορους τομείς, ερευνητές, επιστήμονες, γιατροί, επιχειρηματίες κ.λ.π. Διοργανώσατε κάποιες δράσεις μέσα από τη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας με στόχο την δικτύωση των Ελλήνων της Διασποράς;

Είμαστε συνεχώς παρόντες σε τέτοιες δράσεις, τις οποίες στηρίζουμε με κάθε τρόπο.

Να σας θυμίσω ότι ήδη, ένα χρόνο πριν, οργανώσαμε με απόλυτη επιτυχία τη μεγάλη διεθνή τηλεδιάσκεψη με τη συμμετοχή 100 ομογενών ιατρών από 25 χώρες, η οποία αποτέλεσε ένα ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας δικτύου ομογενών ιατρών, και την οργάνωση πανομογενειακού ιατρικού συνεδρίου που εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα και ο σχεδιασμός του θα μας απασχολήσει ευθύς μόλις επιστρέψουμε στην κανονικότητα που μας στέρησε η πανδημία του κορωνοϊού.

Οι απόδημοι Έλληνες, όπου και αν βρίσκονται, έχουν κατακτήσει σημαντικότατους τίτλους αριστείας και αποτελούν σήμερα μια αναγνωρίσιμη αξία που τιμά τόσο τους ίδιους όσο και την χώρα από την οποία κατάγονται.

Για το λόγο αυτό, εμείς εδώ στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας, υπηρετώντας τον συνολικό κυβερνητικό στόχο να έρθει η Ομογένεια πιο κοντά στην Ελλάδα, εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση προκειμένου να πετύχουμε απτά αποτελέσματα και μελετάμε ήδη τις προϋποθέσεις μιας στρατηγικής συνεργασίας με το ομογενειακό επιστημονικό δυναμικό σε όλους τους τομείς.

Μιας συνεργασίας που θα περιλαμβάνει πολλές δράσεις στο μέλλον, με στόχο την προώθηση δικτύων που θα φέρνουν κοντά τους ελληνικής καταγωγής επαγγελματίες και επιστήμονες του εξωτερικού με τους συναδέλφους τους εντός Ελλάδος.

Παράλληλα, σχεδιάζουμε δίκτυα που θα αναδεικνύουν το επιστημονικό κεφάλαιο που διαθέτει η χώρα μας σε κάθε γωνιά του πλανήτη, θα πολλαπλασιάζουν τα οφέλη από την ανταλλαγή επαγγελματικής εμπειρίας, θα μεταλαμπαδεύουν γνώσεις στις νεότερες γενιές επιστημόνων, θα βραβεύουν την αριστεία και θα ενθαρρύνουν τους νέους επιστήμονες και επαγγελματίες όλων των κλάδων.

Ακόμη και κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού μας λόγω της πανδημίας, εμείς ως Γενική Γραμματείας δεν σταματήσαμε ούτε μια στιγμή τις δράσεις μας προς την κατεύθυνση της δικτύωσης της Ομογένειας με τη γενέτειρα.

Έτσι, προχωρήσαμε σε συζητήσεις για κοινές δράσεις με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για το σχεδιασμό συνεργειών με το Hellenic Diaspora Medical Forum του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ στον τομέα της ερευνητικής, εκπαιδευτικής και επαγγελματικής δικτύωσης των καθηγητών του Τμήματος με ομογενείς συναδέλφους τους, στον σχεδιασμό συνδιοργανώσεων μεγάλων επιστημονικών συνεδρίων σε συνεργασία με κορυφαία πνευματικά ιδρύματα της χώρας όπως η Ακαδημία Αθηνών, στη διερεύνηση δυνατοτήτων για την κατάρτιση μιας συνολικής Δεξαμενής που θα περιλαμβάνει όλους τους ελληνικής καταγωγής επιστήμονες παγκοσμίως.

Στις επόμενες εθνικές εκλογές, ένα μεγάλο ποσοστό των ξενιτεμένων συμπατριωτών μας θα μπορεί να ψηφίσει από τον τόπο κατοικίας του. Έρχεστε σε επαφή με τους Ομογενείς καθημερινά. Θέλουν οι ομογενείς να συμμετέχουν στα κοινά της Ελλάδας;

Η ψήφος των Αποδήμων ήταν πάγιο αίτημα και διακαής επιθυμία της Ομογένειας, που η σημερινή ελληνική κυβέρνηση έρχεται να ικανοποιήσει, τιμώντας το προεκλογικό της πρόγραμμα και υλοποιώντας μια συνταγματική επιταγή που επί σειρά ετών παρέμενε ανενεργή.

Βέβαια, όχι με τον τρόπο που αρχικά επιθυμούσε, στο μέτρο που η ρύθμιση ενός τόσο μεγάλου και σοβαρού θέματος απαιτεί την ευρύτερη πολιτική συναίνεση στο Κοινοβούλιο.

Φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης. Με ποιους τρόπους ανέδειξε το συμβολικό μήνυμα της Εθνικής Επετείου η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας;

Ως Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας έχουμε συντονίσει, όπως έχουμε θέσει και υπό την αιγίδα μας, δεκάδες δράσεις μέχρι σήμερα, ενώ ισάριθμες περιμένουν τη συμβολή, συμμετοχή και στήριξή μας.

Ας αναφέρω ενδεικτικά την για πρώτη φορά φωταγώγηση εμβληματικών κτηρίων στις πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις του κόσμου, τα συγχαρητήρια μηνύματα αρχηγών κρατών και λοιπών ξένων προσωπικοτήτων ή τις ευχές μέσω της δημόσιας τηλεόρασης προβεβλημένων ομογενών μας από όλο τον κόσμο.

Πέραν αυτών, έχουμε ξεκινήσει τη διάθεση προς τον Απόδημο Ελληνισμό μιας σειράς από ψηφιοποιημένα τεκμήρια, μαρτυρίες και αρχειακό υλικό άμεσα αξιοποιήσιμο που εξασφαλίσαμε από την Τράπεζα Πειραιώς σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, την Εθνική Λυρική Σκηνή και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Η διάθεση τέτοιων προϊόντων θα συνεχιστεί σε όλη τη διάρκεια του επετειακού έτους και θα εμπλουτιστεί και με άλλο ψηφιοποιημένο υλικό σε συνεργασία με τη Σχολή Ευελπίδων, το Πολεμικό Μουσείο, το Μέγαρο Μουσικής και άλλα ιδρύματα.

Όπως μεριμνούμε για τη διατήρηση της γέφυρας μεταξύ των απανταχού ομογενών και του μητροπολιτικού κέντρου ιδιαίτερα σε θέματα γλώσσας, πολιτισμού και παιδείας, έτσι φροντίζουμε και για τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση να δικτυώσουμε τους Έλληνες όπου γης μεταξύ τους και με την μητέρα πατρίδα, ούτως ώστε όλοι, όσο μακριά κι αν βρίσκονται, να αισθάνονται ότι είναι ένα.

Ποια θεωρείτε ότι είναι τα σημαντικότερα προβλήματα των Ομογενών σήμερα και ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που καλείστε να διαχειριστείτε;

Θα μπορούσα να αναφέρω τη γραφειοκρατία όσον αφορά την παροχή προξενικών υπηρεσιών.

Όμως ήδη ο ψηφιακός μετασχηματισμός των προξενικών υπηρεσιών έχει ξεκινήσει μέσω του προγράμματος myConsulLive, μιας πλατφόρμας που σχεδιάστηκε από την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης.

Με το πρόγραμμα αυτό οι απόδημοι Έλληνες αποκτούν τη δυνατότητα να διεκπεραιώνουν τις συναλλαγές τους με τις Αρχές του Υπουργείου Εξωτερικών χωρίς φυσική παρουσία μέσω προγραμματισμένης βιντεοκλήσης με τον αρμόδιο υπάλληλο.

Το ψηφιακό αυτό σύστημα, που από την πρώτη στιγμή προσέλκυσε το ενδιαφέρον του ίδιου του Πρωθυπουργού, εφαρμόζεται σήμερα πιλοτικά σε κάποιες Προξενικές Αρχές, ενώ σύντομα θα εξελιχθεί και θα επεκταθεί σε όλο τον κόσμο, άρα και στην Αυστραλία.

Παράλληλα, με την υπηρεσία Virtual Assistant, η οποία υλοποιήθηκε με την συμβολή της Κοινωνίας της Πληροφορίας ΑΕ και έχει τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή σε κάποια Προξενεία μας, ενώ σύντομα θα επεκταθεί στο σύνολο των Προξενικών Αρχών, δημιουργείται μια πρωτοποριακή σε διεθνές επίπεδο υπηρεσία εικονικής υποβοήθησης με χρήση τεχνητής νοημοσύνης (chatbot), η οποία διασυνδέεται με όλες τις υφιστάμενες και σχεδιαζόμενες ψηφιακές πλατφόρμες πληροφοριών – εξυπηρέτησης του Υπουργείου Εξωτερικών και παρέχει πρόσβαση στο σύνολο των πληροφοριών – αιτημάτων που υποβάλλονται στις Προξενικές Αρχές και καθοδήγηση ως προς τους τρόπους διεκπεραίωσής τους, επί του παρόντος στα ελληνικά και αγγλικά.

Η ψηφιοποίηση του συνόλου των παρεχόμενων προξενικών υπηρεσιών είναι η απάντηση σε όλα αυτά τα προβλήματα που ταλαιπωρούν τους ομογενείς μας.

Ίσως η ολοκλήρωση της διαδικασίας πάρει κάποιο χρόνο, όμως έχουμε ήδη ξεκινήσει και είμαστε αισιόδοξοι ότι στο τέλος όλοι οι Έλληνες που διαβιούν στο εξωτερικό θα μπορούν να επικοινωνούν με τις Προξενικές Αρχές και να εξυπηρετούνται όσο πιο γρήγορα γίνεται, χωρίς μακρές και πολυέξοδες μετακινήσεις.

Η βαθμιαία ψηφιοποίηση των υπηρεσιών και η απλοποίηση των διαδικασιών θα επιλύσουν τα χρόνια προβλήματα και θα αλλάξουν την εικόνα λειτουργίας του Ελληνικού Κράτους στους ομογενείς μας.

Οι Έλληνες της διασποράς έχουν/αποζητούν σχέση με την Εκκλησία στις χώρες στις οποίες βρίσκονται; Ποιος ο ρόλος της Εκκλησίας στη διατήρηση των δεσμών των απόδημων Ελλήνων με τη μητέρα πατρίδα;

Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία μαζί με την ελληνική γλώσσα αποτελούν τους δύο μεγάλους πυλώνες της διατήρησης της ελληνικής ταυτότητας των ομογενών μας.

Είναι από τα βασικά σημεία αναφοράς στη ζωή του Έλληνα μετανάστη, είτε πρόκειται για θέματα πίστης είτε για θέματα κοινωνικής οργάνωσης.

Η Εκκλησία ήταν πάντα παράγοντας αυτοπροσδιορισμού και ετεροπροσδιορισμού του Έλληνα απόδημου στη νέα του πατρίδα ανεξαρτήτως γενιάς.

Με το πλούσιο έργο και προσφορά της οργάνωσε τις κοινοτικές δομές και τα σχολεία των αποδήμων, στήριξε ηθικά και υλικά την ίδρυση πανεπιστημιακών τμημάτων ελληνικής γλώσσας, ενίσχυσε το ιεραποστολικό έργο και οργάνωσε προσκυνηματικές εκδρομές στην γενέτειρα με σκοπό την σύσφιξη των σχέσεων και το αναβάπτισμα Ομογενών μας στα νάματα της μητέρας πατρίδας.

Ανέδειξε κληρικούς με λαμπρή μόρφωση και σπουδαία ελληνομάθεια, με ιεραποστολικό ζήλο και υψηλό φρόνημα, που εργάστηκαν ακατάπαυστα για τη διατήρηση της εθνικής ικμάδας των ομογενών μας και ιδιαίτερα των νέων ομογενών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο εξωτερικό χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να επισκέπτονται την πατρίδα των γονέων και των προγόνων τους.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της εκκλησιαστικής διπλωματίας για τη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας;

Σας ευχαριστώ για την ερώτηση γιατί μου δίνετε την ευκαιρία να αναφερθώ στην αγαστή συνεργασία και σχέση του Υπουργείου Εξωτερικών και, εν προκειμένω, της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας, τόσο με τα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία όσο και τα λοιπά Πατριαρχεία αλλά και τις κατά τόπους Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες.

Ο ρόλος της Ορθοδοξίας και των κατά τόπους εκπροσώπων της, έχει πρωτεύουσα σημασία παγκοσμίως καθώς πλείστες εκ των Εκκλησιών συμμετέχουν σε διορθόδοξες, διαχριστιανικές και κυρίως διαθρησκειακές συναντήσεις.

Όπως γνωρίζετε, από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της νεοτερικότητας και κυρίως της μετανεοτερικής εποχής που ζούμε, είναι η διαδραστικότητα. Η επαφή με τον διπλανό μας. Ο διάλογος.

Γεγονός που αβίαστα μας υπενθυμίζει μια βασική προϋπόθεση που δεν είναι άλλη από το σεβασμό στη διαφορετικότητα.

Η Ορθοδοξία με επικεφαλής τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο αλλά και τους λοιπούς Μακαριωτάτους Προκαθημένους έχει δώσει, και συνεχίζει να το πράττει, απτά παραδείγματα του πνεύματος που σας περιέγραψα.

Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας ενημερώνεται, παρακολουθεί και συνδράμει, μέσω και των κατά τόπους Αρχών της χώρας, τη δράση των θρησκευτικών ηγετών και τις σχέσεις μεταξύ τους.

Και αναφέρομαι στους θρησκευτικούς ηγέτες, γιατί όπως ήδη σας τόνισα, ο ρόλος του Υπουργείου Εξωτερικών δεν περιορίζεται μόνο στα περί Ορθοδοξίας θέματα.

Σας θυμίζω ότι από την 1η Απριλίου 2021 η χώρα μας έχει αναλάβει την Προεδρία της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος.

Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στη σημασία διατήρησης της μνήμης ως αποτρεπτικό στοιχείο της ανθρώπινης αγριότητας.

Ας μην ξεχνάμε ότι στη χώρα μας, πέραν της συντριπτικής πλειοψηφίας των ορθοδόξων χριστιανών, ζουν Έλληνες πολίτες άλλων δογμάτων και ομολογιών, όπως ρωμαιοκαθολικοί, διαμαρτυρόμενοι, εβραίοι, μουσουλμάνοι, των οποίων ως Πολιτεία, σεβόμαστε τη θρησκευτική παράδοση έχοντας άριστες σχέσεις με τους θρησκευτικούς εκπροσώπους τους.

Πώς σκοπεύει η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας να αξιοποιήσει τον αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο της εκκλησιαστικής διπλωματίας προς όφελος της χώρας και της Ορθοδοξίας;

Με την ερώτησή σας υπογραμμίζετε μια πραγματικότητα που δεν είναι άλλη από τον αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο της Ορθοδοξίας.

Ο ρόλος αυτός, όπως σας τόνισα και στην προηγούμενη απάντησή μου, είναι ουσιαστικός και ενεργός σε πολλά επίπεδα, πέραν των αμιγώς εκκλησιαστικών πραγμάτων.

Επιτρέψτε μου να αναφερθώ στο έργο της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, ένα όργανο που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Βουλής των Ελλήνων στο οποίο συμμετέχουν 21 χώρες καθώς και ομάδες ορθοδόξων βουλευτών από Αυστραλία, Η.Π.Α., Ασία και Αφρική.

Πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, ο οποίος είναι Έλληνας, ο βουλευτής κ. Μάξιμος Χαρακόπουλος και ο Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης του θεσμού, Ρώσος κ. Σεργκέι Γκαβρίλοφ, έγιναν δεκτοί από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, την οποία και ενημέρωσαν, μεταξύ άλλων, για την προετοιμασία της Γενικής Συνέλευσης που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο στην Κρήτη.

Επιπλέον θα ήθελα να τονίσω ότι ως Υπουργείο Εξωτερικών συμμετέχουμε είτε σε πολιτικό επίπεδο είτε σε υπηρεσιακό σε πλείστες όσες διεθνείς πρωτοβουλίες που έχουν ως κεντρικό άξονα τη θρησκευτική ανοχή, τον ειρηνικό ρόλο των θρησκειών και τον θρησκευτικό πλουραλισμό.