Το Κατάρ θέλει να συμφιλιώσει τους Άραβες με το Ιράν – Ποιο είναι το κίνητρό του;

Η πρόσκληση του υπουργού Εξωτερικών του Κατάρ, σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ Θάνι, για συνομιλίες μεταξύ των αραβικών κρατών του Κόλπου και του Ιράν προκαλεί ερωτήματα μεταξύ εμπειρογνωμόνων σχετικά με το σκεπτικό μιας τέτοιας έκκλησης, την ώρα που η Τεχεράνη συνεχίζει με ασκήσεις και παρελάσεις πυραύλων και δρόνων (ντρον) να απειλεί την ασφάλεια του Κόλπου και για τη λογική της Ντόχα, δηλαδή, που αποσκοπεί προσπαθώντας να επεκτείνει τον κύκλο συμφιλίωσης ώστε να συμπεριλάβει το Ιράν, γράφει σε ανάλυσή του το The Arab Weekly.

Ο υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ είπε την Τρίτη στο Bloomberg TV ότι «ελπίζει» αυτός ο διάλογος «θα συμβεί και εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι πρέπει να συμβεί».

Συνέχισε λέγοντας: «Αυτή είναι επίσης μια επιθυμία που μοιράζονται κι άλλες χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC)».

«Το Κατάρ θα διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις, εάν ζητηθεί από τους ενδιαφερόμενους, και θα υποστηρίξει όποιον επιλεγεί να το κάνει», πρόσθεσε ο Καταριανός υπουργός Εξωτερικών.

Οι δηλώσεις του Κατάρ έγιναν δύο εβδομάδες μετά από τη σύνοδο κορυφής συμφιλίωσης στον Κόλπο που έληξε τη μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ του Κατάρ και του αραβικού «κουαρτέτου» (Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και Μπαχρέιν) που ξεκίνησε πριν από τριάμισι χρόνια.

Ειδικοί αναλυτές στα ζητήματα του Κόλπου πιστεύουν ότι η νέα πρόσκληση του Κατάρ για συνομιλίες με το Ιράν δεν υποστηρίζεται από γεγονότα, ειδικά επειδή δεν έχουν υπάρξει δημόσιες δηλώσεις από τα αραβικά κράτη του Κόλπου που να εκφράζουν την επιθυμία να ξεκινήσουν διάλογο με το Ιράν, ιδίως από τη Σαουδική Αραβία, η οποία άμεσα ανησυχεί για το Ιράν.

Αντίθετα, οι αναλυτές βλέπουν μια έντονη αντίφαση μεταξύ αυτής της έκκλησης και των πρόσφατων εξελίξεων, που έρχονται καθώς το Ιράν απειλεί την ασφάλεια του Κόλπου και της διεθνούς ναυτιλίας και απειλεί τις εξαγωγές πετρελαίου μέσω μιας ατελείωτης επίδειξης δύναμης.

Τις τελευταίες ημέρες, το Ιράν πραγματοποίησε μια σειρά ασκήσεων για να επιδείξει την αποφασιστικότητά του της συνέχισης μιας ατελείωτης κούρσας εξοπλισμών και δεν έδειξε σχεδόν κανένα ενδιαφέρον για αποκλιμάκωση με τους Άραβες γείτονές του.

Την Τρίτη, χερσαίες δυνάμεις των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων ξεκίνησαν ασκήσεις στην ακτή του Μακράν, νοτιοανατολικά του Ιράν.

Το Σάββατο, η Τεχεράνη ανακοίνωσε τη δοκιμή βαλλιστικών πυραύλων μεγάλης εμβέλειας, με στόχο την επίθεση σε αερομεταφορές και πολεμικά πλοία.

Πριν από αυτό, πραγματοποίησε ασκήσεις με δρόνους (ντρον), αυξάνοντας τις εντάσεις και πυροδοτώντας νέα ανησυχία στον Κόλπο.

Η επίδειξη δύναμης με αυτές τις ασκήσεις δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως μήνυμα αποκλειστικά προς τη Σαουδική Αραβία, μια περιφερειακή δύναμη της οποίας τα συμφέροντα έρχονται σε αντίθεση με το Ιράν.

Αντίθετα, το μήνυμα φαίνεται να απευθύνεται σε ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που υπερασπίζονται το Ιράν και το πυρηνικό του πρόγραμμα, πιέζουν για διάλογο μαζί του και έχουν αντιταχθεί στην απόφαση του απερχόμενου Προέδρου των ΗΠΑ να ασκήσει πίεση στο Ιράν μέσω κυρώσεων.

Αυτό που σημείωσαν αναλυτές μετά την έναρξη της πρωτοβουλίας συμφιλίωσης στον Κόλπο είναι η επιμονή του Κατάρ να κάνει το Ιράν μέρος αυτής της συμφιλίωσης, παρά τις σαφείς προειδοποιήσεις που εξέδωσε ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ στη σύνοδο κορυφής της Αλ Ούλα σχετικά με την επικείμενη απειλή του Ιράν για την περιοχή.

Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας τόνισε στη σύνοδο κορυφής του Κόλπου την ανάγκη «ενοποίησης των προσπαθειών μας προκειμένου να προοδεύσουμε την περιοχή μας και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που μας περιβάλλουν, ιδίως τις απειλές που θέτει το πυρηνικό πρόγραμμα του ιρανικού καθεστώτος, το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων και τα καταστροφικά του σχέδια».

Τα κράτη του Κόλπου, ειδικά η Σαουδική Αραβία, έχουν απορρίψει πολλές προηγούμενες εκκλήσεις του ιρανικού καθεστώτος για διάλογο, χαρακτηρίζοντάς τις ως απλές ενδείξεις που δεν υποδηλώνουν καμία αλλαγή στις ιρανικές πολιτικές, οι οποίες από καιρό απειλούν τη σταθερότητα της περιοχής και την ασφάλεια των χωρών της.

Παρατηρητές αναρωτιούνται γιατί η Ντόχα έχει κίνητρο να προωθήσει μια πρωτοβουλία συμφιλίωσης με το Ιράν σε αυτήν τη συγκεκριμένη στιγμή, γνωρίζοντας ότι είναι απίθανο να αποφέρει αποτελέσματα, εκτός εάν ίσως αντανακλά την προθυμία του Κατάρ να προωθήσει την εικόνα ενός κράτους με διεθνείς πρωτοβουλίες και διπλωματική επιρροή.

Το Κατάρ δεν κρύβει την επιθυμία του να ανταμείψει χώρες, όπως το Ιράν και η Τουρκία, που το υποστήριξαν κατά τη διάρκεια του αραβικού μποϊκοτάζ, συμπεριλαμβάνοντας τις στη διαδικασία συμφιλίωσης και προσπαθώντας να τους προσφέρει οφέλη.

Η ανακοίνωση της θέσης του Κατάρ απέναντι στο Ιράν έγινε λίγες μέρες πριν περάσει ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν το κατώφλι του Λευκού Οίκου.

Ο Μπάιντεν έχει υποσχεθεί να αναζωογονήσει την πυρηνική συμφωνία του 2015 μεταξύ του Ιράν και των παγκόσμιων δυνάμεων και να απομακρυνθεί από την εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» που διεξήγαγε η Ουάσιγκτον εναντίον της Τεχεράνης με την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας.

Όσον αφορά τις πιθανές συνομιλίες μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν, ο υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ είπε:

«Θέλουμε το επίτευγμα. Θέλουμε να δούμε αυτήν τη συμφωνία και θα υποστηρίξουμε όποιον ηγείται αυτών των διαπραγματεύσεων».

Είναι σαφές ότι, μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, η Ντόχα προσφέρει τις υπηρεσίες της στη διοίκηση του Μπάιντεν ως παίκτης ικανός να ασκήσει περιφερειακή επιρροή.

Αυτό αντικατοπτρίζει το ρόλο του Κατάρ κατά τη διακυβέρνηση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, κατά τη διάρκεια της οποίας το Κατάρ έδειξε την επιρροή που ασκούσε στις μαχητικές ισλαμιστικές ομάδες, ειδικά στη Μουσουλμανική Αδελφότητα, εργαζόμενο να καθοδηγήσουν τους ισλαμιστές για να ηγηθούν της «αραβικής άνοιξης» σύμφωνα με τις πολιτικές των ΗΠΑ εκείνη την περίοδο.

Αλλά το πείραμα αργότερα απέτυχε, και η συμμαχία με τους ισλαμιστές προκάλεσε πολλά προβλήματα για το Κατάρ, ίσως το πιο σημαντικό να οδηγήσει στην απόφαση των γειτόνων του να το μποϊκοτάρουν για περισσότερα από τρία χρόνια.