Ρωσική Εκκλησία: Η πανδημία έδειξε ότι ο «βασιλιάς είναι γυμνός»

Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα φράση, μάλλον λαϊκή σοφία θα έλεγα, που ο γράφων ακούει να προφέρει συχνά ο καλός Έλληνας φίλος: «όλα εδώ πληρώνονται».

Ο συντάκτης αυτών των γραμμών ομολογεί ότι πάντα διαφωνούσε με το νόημα αυτής της ουσιαστικά απειλητικής εκφράσεως, εφόσον αν «όλα εδώ πληρώνονται», τότε τί θα απομείνει να «πληρώσουμε» στην άλλη, την μετά το θάνατο ζωή;

Όμως, παρά τις υπαρξιακές αντιρρήσεις του, ο γράφων οφείλει να παραδεχτεί ότι τελικά ο θυμόσοφος λαός είχε απόλυτα δίκαιο!

Και το δίκαιο αυτής της λαϊκής σοφίας απέκτησε μια ιδιαίτερη σαφήνεια εξ αιτίας, τί άλλο, της γνωστής πανδημίας.

Βεβαίως γνωρίζεις ευρυμαθέστατε αναγνώστη της ΚΑΘΕΔΡΑΣ, ότι η Εκκλησία της Ρωσίας έχει προ πολλού προσδιορίσει τις κοινωνικές της επιλογές, δηλαδή με ποιο κομμάτι του σύγχρονου πολιτικού και κοινωνικού κατεστημένου προτιμάει να συν-εργάζεται.

Με τη σειρά του αυτό το κατεστημένο, έχοντας απωλέσει την ιδεολογική βεβαιότητα που του προσέφερε ο, ούτως ειπείν, «υπαρκτός σοσιαλισμός» και αναζητώντας εκείνο το «ιδεολόγημα» που θα αντικαθιστούσε το παλαιό, ανακάλυψε ότι η Εκκλησία με τα συγκεκριμένα ηγετικά της στελέχη, έχοντας και αυτή χάσει την σταθερότητα που της παρείχαν οι σχέσεις της με το κράτος, ήταν ανοικτή στην πρόταση μιας στενής αλλά ποιοτικά διαφορετικής συνεργασίας.

Η Εκκλησία δια στόματος του μακαριστού Αλεξίου Β΄ εξέφρασε την… «προθυμία» της στο περιτύλιγμα μιας ιστορικά παρωχημένης αντιλήψεως περί μιας «συμφωνίας Κράτους και Εκκλησίας» κατά τα «βυζαντινά πρότυπα», όπως αυτάρεσκα τόνιζε προς όλες τις κατευθύνσεις, προτείνοντας ταυτόχρονα ως το κερασάκι στην τούρτα και το ιδεολογικό (και νυν χρεωκοπημένο) φληνάφημα του «ρωσικού κόσμου».

Από την πλευρά της η πολιτική ελίτ χορήγησε στην Εκκλησία προνόμια (π.χ. πλήθος σωματοφυλάκων και θωρακισμένες λιμουζίνες για να προφυλάσσουν τον προκαθήμενό της από τις ακραίες εκφράσεις αγάπης των πιστών) και διευκολύνσεις σε πολλούς τομείς του κοινωνικού βίου, της επέστρεψε κάποια από τα περιουσιακά της στοιχεία, έκλεισε τα μάτια στις «βίαιες» επιστροφές κάποιων άλλων, τηρώντας όμως ευλαβικά τις αποστάσεις που προβλέπει ένα λαϊκό κράτος.

Όμως, όπως σίγουρα θα υποψιάστηκες φίλε αναγνώστη της ΤΡΙΜΠΟΥΝΑΣ, κανένα κράτος δεν συνηθίζει να παρέχει «επιδόματα» απλόχερα και, πάνω από όλα, δωρεάν: ένας οποιοσδήποτε φοροτεχνικός θα μας πει ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις φορολογούνται και τα «επιδόματα».

Έτσι λοιπόν ήλθε η ώρα που η «τρίτη Ρώμη» κλήθηκε να ανταποδώσει «τα του καίσαρος» στον αγαπητό της «καίσαρα», «payer la douloureuse» όπως θα έλεγε και ένας… sans-culotte, δηλαδή να πληρώσει τη «λυπητερή», το λογαριασμό για τα τελευταία 30 χρόνια αυτής της σκανδαλώδους προνομιακής μεταχειρίσεως.

Κι ο λογαριασμός ήλθε την πλέον ακατάλληλη στιγμή!

Την Κυριακή των Βαΐων, στην αρχή της Μ. Εβδομάδας όταν το 3% των εκκλησιαζόμενων της «αγίας Ρωσίας» ετοιμαζόταν να επισκεφτεί τις εκκλησίες, η τόσο προσφιλής για το Πατριαρχείο Μόσχας κοσμική εξουσία αποφάσισε τη λήψη μέτρων για να περιορίσει την εξάπλωση του κορωνοϊού, στα οποία συμπεριέλαβε και την απαγόρευση των κάθε είδους θρησκευτικών συναθροίσεων.

Παρακολουθώντας τις, πράγματι, ενδιαφέρουσες εξελίξεις ο συντάκτης του παρόντος πονήματος θυμήθηκε μια επιγραφή που είχε δει πριν από πολλά χρόνια στο μπακάλικο ενός χωριού κάπου στην ορεινή Αρκαδία, η οποία προειδοποιούσε τους πελάτες ότι: «Ο βερεσές απέθανε».

Το ότι ο «βερεσές» πράγματι απέθανε αποτέλεσε μια άκρως δυσάρεστη έκπληξη για τους ταγούς του Πατριαρχείου Μόσχας.

Ο κακομοίρης Legoyda δήλωνε στις 5 Απριλίου στα ΜΜΕ, μια εβδομάδα πριν την Μ. Εβδομάδα, ότι «ακόμα και σε περιόδους επιδημιών, πολέμου και άλλων τραγικών γεγονότων εορτάζαμε το Πάσχα, θα το εορτάσουμε και τώρα».

Όμως οι παλικαρισμοί του Legoyda αποδείχθηκαν «κύμβαλον αλαλάζον».

Στις 11 Απριλίου ο πρώτος βοηθός επίσκοπος της Μόσχας μητροπολίτης Βοσκρεσένσκ Διονύσιος υπογραμμίζει σε εγκύκλιό του προς όλους τους κληρικούς του νομού της Μόσχας ότι πρέπει να ακολουθήσουν κατά γράμμα τις υποδείξεις του αρχίατρου της Μόσχας και να μην επιτρέψουν την διεξαγωγή μαζικών εκδηλώσεων μέχρι νεωτέρας.

Το ίδιο περίπου επανέλαβε και ο πατριάρχης Κύριλλος στο κήρυγμά του στις 13 Απριλίου την Κυριακή των Βαΐων.

Είναι αλήθεια ότι λόγω της ευφορίας που δημιουργούσε η «συμφωνία μεταξύ Καίσαρος και Εκκλησίας», στο Πατριαρχείο Μόσχας δεν περίμεναν πως στα μέτρα για την αντιμετώπιση της επιδημίας θα συμπεριλαμβάνονταν και οι ακολουθίες της Μ. Εβδομάδας, θεωρώντας εντελώς δικαιολογημένα ότι έχουν το «απυρόβλητο».

Αυτή η «έκπληξη» δημιούργησε έντονες αντιδράσεις μεταξύ του κλήρου, με κάποιους κληρικούς να ασκούν δριμύτατη κριτική στον μουσικολογιώτατο πρόεδρο του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας μητροπολίτη Ιλαρίωνα, τονίζοντας ότι ενώ ο πατριάρχης Κύριλλος απλά παρότρυνε τον κλήρο να ακολουθήσει τις οδηγίες των Αρχών, εκείνος, δηλ. ο μουζικάντης πρόεδρος, θεώρησε ότι πρόκειται για εντολή του Πατριάρχου, στην οποία οι κληρικοί οφείλουν να υπακούσουν χωρίς αντιρρήσεις.

Όπως όμως φάνηκε στη συνέχεια, εκείνοι οι εκκλησιαστικοί ταγοί που με ζήλο νεαρού σταυροφόρου θέλησαν να αποδείξουν ότι δεν τους πιάνει κανένα μικρόβιο, όπως π.χ. ο ηγούμενος της Λαύρας των Σπηλαίων στο Κίεβο, πλήρωσαν βαρύ το τίμημα της ξεροκεφαλιάς τους – όλοι σχεδόν οι μοναχοί της Μονής αρρώστησαν και δυστυχώς κάποιοι από αυτούς κατέληξαν.

Έτσι στις 13 Απριλίου οι Αρχές της Ουκρανίας έκλεισαν τη Μονή, η οποία παρέμεινε κλειστή μέχρι την 25η Μαΐου.

Φαίνεται ότι τελικώς η «λυπητερή» αποδείχθηκε δυσβάσταχτη για την Εκκλησία της Ρωσίας, η οποία είδε αυτή την περίφημη «συμφωνία» να «πηγαίνει περίπατο».

Όταν η ψευδαίσθηση του μεγαλείου σκάει απότομα σαν σαπουνόφουσκα συνήθως το επόμενο πρωί προκαλεί τρομερό πονοκέφαλο. Και τί πονοκέφαλο!

Δυστυχώς για το ρωσικό κατεστημένο, η πανδημία ανέδειξε όλες τις αδυναμίες ενός διεφθαρμένου συστήματος, όταν το Κέντρο τροφοδοτεί με πακτωλό χρημάτων την περιφέρεια και εκείνη είτε είναι ανίκανη να τα απορροφήσει, είτε αυτά χάνονται στα γρανάζια μιας εξωφρενικά βραδυκίνητης γραφειοκρατίας.

Η πανδημία ανέδειξε επίσης τις καταστροφικές για το Πατριαρχείο Μόσχας συνέπειες της περιβόητης «συνεργίας» με το Κράτος.

Η τυφλή υποστήριξη της πολιτικής του Κρεμλίνου, επιλογή απολύτως θεμιτή για κάποιον κοσμικό οργανισμό αλλά ανεπίτρεπτη για την Εκκλησία, όσο και αν αυτή δεν μπορεί να κρύψει την προτίμησή της για την «δεξιά του Κυρίου», από τη μια πλευρά, και η προκλητική επίδειξη πλούτου με τις δεκάδες σωματοφυλάκων, κρατικών Mercedes, ιδιωτικών αεροπλάνων και θαλαμηγών, από την άλλη, απομάκρυναν από την Εκκλησία ένα μεγάλο μέρος της διανοήσεως καθώς και το μεγαλύτερο ποσοστό της νεολαίας.

Όσο και αν ακούγεται τετριμμένο όμως η πανδημία έδειξε ότι ο «βασιλιάς είναι γυμνός».

Ο πατριάρχης Κύριλλος υπέστη μια ανεπανόρθωτη επικοινωνιακή ήττα, αποδειχθείς ανεπαρκής και για το πλήρωμα της υπ’ αυτόν Εκκλησίας, αλλά και για την κοινωνία, συμπεριλαμβανομένου βεβαίως του πολιτικού κατεστημένου.

Εντούτοις είναι αφελές να αναμένουμε ότι η επικοινωνιακή ήττα του Ρώσου Προκαθημένου θα επιφέρει κάποιες εντυπωσιακές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του Πατριαρχείου Μόσχας ή θα το αναγκάσει να επανεξετάσει τις σχέσεις του με την κοσμική εξουσία.

Όμως σήμερα κατέστη περισσότερο από σαφές ότι, η αδυναμία που επέδειξε ο πατριάρχης Κύριλλος στη διαχείριση της σοβαρότερης δοκιμασίας που κλήθηκε να αντιμετωπίσει στη διάρκεια της πατριαρχίας του, θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερες απώλειες το, ούτως ή άλλως, τραυματισμένο κύρος του Πατριαρχείου Μόσχας.

Η «douloureuse» αποδείχθηκε πραγματικά «λυπητερή», όμως όπως όλοι γνωρίζουμε η πληρωμή του λογαριασμού είναι αναπόφευκτη.

Ο γράφων θα πρότεινε, εξ ιδίας πείρας, στους ταγούς της Εκκλησίας της Ρωσίας το PONSTAN ως το καλύτερο φάρμακο για το hangover…