Η έναρξη ενταξιακών με Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία θα μπορούν να ανασταλούν ανά πάσα στιγμή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την Τετάρτη στα κράτη μέλη πρόταση για την αλλαγή επί το αυστηρότερο της διαδικασίας εισδοχής των υποψήφιων χωρών μελών της Ένωσης, διαδικασία η οποία θα είναι αναστρέψιμη βάσει ρύθμισης που θα επιτρέπει την επανέναρξη εξέτασης ήδη ολοκληρωμένων τμημάτων της διαπραγμάτευσης, αν η υποψήφια χώρα δεν τηρεί τις δεσμεύσεις της.

Σύμφωνα με το σχέδιο, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις θα μπορούν «να ανασταλούν σε ορισμένους τομείς, ή να διακοπούν τελείως, εάν τα προβλήματα που αναφύονται είναι σοβαρά».

Τα κεφάλαια που έχουν ήδη κλείσει μπορούν «να ξανανοίξουν» ή «να επανεκκινήσουν εξ αρχής».

Το σχέδιο σκοπεύει στην άρση των αντιρρήσεων της Γαλλίας, που έθεσε βέτο στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία, παρά το γεγονός ότι και οι δύο χώρες πληρούσαν τα ισχύοντα κριτήρια.

Εκτός της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας, τέσσερις χώρες των δυτικών Βαλκανίων ελπίζουν σε ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Είναι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, η Σερβία και το Κόσοβο.

Η πρόταση της Κομισιόν δεν τροποποιεί τους κανόνες ένταξης. Όμως, το κεντρικό σημείο του σχεδίου, που φέρει τον τίτλο «Ενίσχυση της διαδικασίας ένταξης: μία αξιόπιστη ευρωπαϊκή προοπτική για τα δυτικά Βαλκάνια» είναι μία ένταξη που βασίζεται στην αξία και υπόκειται σε όρους.

Μία υποψήφια χώρα θα πρέπει να αποδεικνύει ότι η υποψηφιότητά της «δεν μπαίνει στον αυτόματο πιλότο» και θα πρέπει να αντανακλά μία κοινωνική επιλογή εκ μέρους της για την «πλήρωση και τήρηση των υψηλότερων ευρωπαϊκών κανόνων και αξιών», αναφέρεται στο κείμενο.

Η δέσμευση των χωρών μελών να συμμερισθούν ένα κοινό μέλλον με τα δυτικά Βαλκάνια ως πλήρη μέλη της Ένωσης αποτελεί ένα «σημαντικό πολιτικό και όχι μόνο τεχνικό εγχείρημα», τονίζεται στο κείμενο.

Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει η διεύρυνση προς τις έξι βαλκανικές χώρες δήλωσε μετά την παρουσίαση του σχεδίου ο Ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για την Διεύρυνση Όλιβερ Βαρέλι, επιμένοντας στον «γεωστρατηγικό» χαρακτήρα της διεύρυνσης αυτής, σε μία αναφορά που σύμφωνα με το Reuters σημαίνει ότι «το ευρωπαϊκό μπλοκ δεν μπορεί να ανακόψει την φθίνουσα πορεία της παγκόσμιας επιρροής του χωρίς σταθερότητα στα Βαλκάνια».

Τις συστάσεις της για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων επανέλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρουσιάζοντας σειρά προτάσεων για μια «πιο αξιόπιστη, δυναμική και προβλέψιμη πολιτική διαδικασία προσχώρησης των Δ. Βαλκανίων στην ΕΕ, με ομαδοποιήσεις των κεφαλαίων και κλιμακωτά κίνητρα και αντικίνητρα».

Ένα πρώτο κίνητρο θεωρείται «το σχέδιο που αναμένεται να υποβάλει η Επιτροπή για την οικονομική και επενδυτική ανάπτυξη της περιοχής, στο πλαίσιο της προετοιμασίας της συνόδου κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων που θα πραγματοποιηθεί στο Ζάγκρεμπ τον Μάιο».

«Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Δυτικά Βαλκάνια αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την Επιτροπή», δήλωσε ο επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης Όλιβερ Βάρχεϊ, τονίζοντας ότι η Επιτροπή «εμμένει σθεναρά στις συστάσεις της για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία και σύντομα θα παράσχει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο που σημειώνουν οι δύο αυτές χώρες».

Υπογράμμισε επίσης ότι «στο πλαίσιο της προετοιμασίας της συνόδου κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων που θα πραγματοποιηθεί στο Ζάγκρεμπ τον Μάιο, η Επιτροπή θα υποβάλει σχέδιο οικονομικής και επενδυτικής ανάπτυξης για την περιοχή».

Προκειμένου «να αποκτήσει περισσότερο δυναμισμό η διαδικασία των διαπραγματεύσεων», η Επιτροπή προτείνει να ομαδοποιηθούν τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων σε έξι θεματικές ενότητες: θεμελιώδεις αρχές, εσωτερική αγορά, ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, πράσινη ατζέντα και βιώσιμη συνδεσιμότητα, πόροι, γεωργία και συνοχή, εξωτερικές σχέσεις.

Οι διαπραγματεύσεις θα αρχίζουν για κάθε ομάδα κεφαλαίων ως σύνολο – μετά την εκπλήρωση των κριτηρίων αξιολόγησης για το άνοιγμα – και όχι βάσει μεμονωμένων κεφαλαίων, όπως εξηγεί το ΑΜΠΕ.

Το χρονικό διάστημα μεταξύ του ανοίγματος μιας ομάδας κεφαλαίων και του κλεισίματος επιμέρους κεφαλαίων θα πρέπει να είναι περιορισμένο, κατά προτίμηση ενός έτους, ανάλογα με την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων.

Με πιο προβλέψιμη διαδικασία, η Επιτροπή θα καταστήσει σαφέστερο ποιες θετικές συνέπειες θα έχει η πρόοδος των μεταρρυθμίσεων και ποιες αρνητικές, σε περίπτωση απουσίας προόδου.

Για να ενθαρρύνει τις απαιτητικές μεταρρυθμίσεις, η Επιτροπή θα προσδιορίσει καλύτερα τους όρους που θα πρέπει να εκπληρώσουν οι υποψήφιοι προκειμένου να σημειώσουν πρόοδο και θα προσφέρει σαφή κίνητρα που ενδιαφέρουν άμεσα τους πολίτες, όπως τη σταδιακή ένταξη σε επιμέρους πολιτικές της ΕΕ, στην αγορά και τα προγράμματά της, καθώς και την αύξηση της χρηματοδότησης και των επενδύσεων.

Από την άλλη πλευρά, η Επιτροπή προτείνει πιο αποφασιστικά μέτρα για την αναλογική επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση σοβαρής ή παρατεταμένης στασιμότητας ή οπισθοδρόμησης κατά την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και την εκπλήρωση των απαιτήσεων της διαδικασίας προσχώρησης.

Οι διαπραγματεύσεις προβλέπεται ότι θα μπορούσαν να ανασταλούν σε ορισμένους τομείς ή, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, στο σύνολό τους, ενώ τα κεφάλαια που έχουν ήδη κλείσει θα μπορούσαν να ανοίξουν εκ νέου.

Τα οφέλη της στενότερης ενσωμάτωσης, όπως η πρόσβαση στα προγράμματα της ΕΕ, θα μπορούσαν να διακοπούν ή να αποσυρθούν και το πεδίο εφαρμογής και η ένταση της χρηματοδότησης της ΕΕ θα μπορούσαν να προσαρμοστούν προς τα κάτω.

Ο πολιτικός χαρακτήρας της διαδικασίας προσχώρησης απαιτεί ισχυρότερη πολιτική καθοδήγηση και δέσμευση στα πιο υψηλά επίπεδα.

Η Επιτροπή προτείνει για την ενίσχυση της πολιτικής δέσμευσης στα πιο υψηλά επίπεδα «να αυξηθούν οι ευκαιρίες για υψηλού επιπέδου πολιτικό διάλογο, μέσω τακτικών συνόδων κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων και με εντατικοποίηση των υπουργικών επαφών».

Την παρουσίαση των προτάσεων έκανε ο επίτροπος Διεύρυνσης στην επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και έγιναν θετικά δεκτές, σύμφωνα με τη δήλωση του προέδρου της Επιτροπής, Ντέιβιντ ΜακΑλιστερ, λέγοντας ότι οι προτάσεις θα καταστήσουν τη διαδικασία διεύρυνσης πιο δυναμική, συνεκτική και αποτελεσματική.

Η Επιτροπή εκφράζει την προσδοκία ότι τα κράτη μέλη θα εγκρίνουν την πρόταση, παράλληλα με την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, πριν από τη σύνοδο κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης-Δυτικών Βαλκανίων στο Ζάγκρεμπ στις 6-7 Μαΐου.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα υποβάλει τις δικές του προτάσεις υπό μορφή Συστάσεων για τα Δ. Βαλκάνια, πριν από τη σύνοδο του Ζάγκρεμπ.