Μίχαλος: Θετικά μηνύματα από την τουριστική αγορά- Αναγκαία η περαιτέρω αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος

«Τα τελευταία χρόνια, εν μέσω της οικονομικής κρίσης, αποδείχθηκε περίτρανα ότι ο τουρισμός αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της Ελλάδας.

»Είναι ο κλάδος που ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες, δεν έπαψε να στηρίζει την οικονομία και την απασχόληση στον τόπο.

»Δεν έπαψε να δημιουργεί θέσεις εργασίας και εισοδήματα ιδιαίτερα στην Περιφέρεια και να συμπαρασύρει στην ανάπτυξη πολλούς ακόμη κλάδους της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας», τόνισε ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας και του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος, στην ομιλία του στην ημερίδα «NEXT IS NOW 2019- ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, ΜΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ! ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ».

Στη συνέχεια ο κ. Μίχαλος ανέφερε:

Το 2019, όπως προκύπτει από τα μέχρι τώρα στοιχεία, είχαμε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της τουριστικής κίνησης στη χώρα.

Το θετικό, όμως, είναι ότι είχαμε παράλληλα έναν από τους μεγαλύτερους ετήσιους ρυθμούς μεταβολής των ταξιδιωτικών εισπράξεων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, το 9μηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2019, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις ενισχύθηκαν κατά 14% σε ετήσια βάση.

Η δυναμική που αναπτύχθηκε τα προηγούμενα χρόνια, σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί εφησυχασμό.

Η Ελλάδα διατηρεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ότι αποτελεί έναν ασφαλή προορισμό στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ωστόσο, ο ανταγωνισμός συνεχώς εντείνεται και ταυτόχρονα αλλάζουν οι καταναλωτικές τάσεις.

Η επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς και η αβεβαιότητα που επικρατεί σε σχέση με το Brexit, αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά τον ελληνικό τουρισμό, δημιουργώντας τον κίνδυνο να ανακοπεί η άνοδος των προηγούμενων ετών.

Επιπλέον, στόχος της χώρας δεν είναι μόνο η αύξηση των αφίξεων, αλλά κυρίως των εσόδων που παράγονται από τον τουρισμό.

Γι’ αυτό και η διατήρηση και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος πρέπει να αποτελεί διαρκή στόχο.

Χρειάζεται η συγκρότηση μιας μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής, για την αναβάθμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, για την αειφόρο και βιώσιμη διαχείριση των ελληνικών προορισμών, για την προσαρμογή στις απαιτήσεις και τις ευκαιρίες της ψηφιακής εποχής.

Απαιτείται, παράλληλα, ένα ευρύτερο μείγμα οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής, το οποίο δεν θα επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού προϊόντος με υψηλή φορολογία. Αλλά και η διαμόρφωση ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το οποίο θα ευνοεί την κινητοποίηση νέων επενδύσεων.

Προκλήσεις

Ο τουριστικός κλάδος αλλάζει και μετασχηματίζεται παγκοσμίως.

o Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας αλλάζει τα δεδομένα στο οικονομικό περιβάλλον των επιχειρήσεων, αλλά και στον τρόπο που πλέον οι ταξιδιώτες αναζητούν τις ταξιδιωτικές τους εμπειρίες.

o Αναδύονται νέες αγορές, π.χ. οι χώρες της Ασίας, αλλά και νέες ηλικιακές ομάδες, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: π.χ. η γενιά των millennials που αναζητά εμπειρίας, αλλά και τα άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών.

o Με τη χρήση της τεχνολογίας, όλοι αυτοί οι δυνητικοί επισκέπτες και κυρίως τα νεότερης ηλικίας άτομα, είναι περισσότερο αυτόνομοι από ποτέ. Μπορούν να οργανώσουν ανά πάσα στιγμή ένα ταξίδι, χρησιμοποιώντας μόνο το κινητό τους. Μπορούν να διαμορφώσουν άποψη και να λάβουν αποφάσεις, μέσα από τις εμπειρίες και τις αξιολογήσεις άλλων χρηστών. Μπορούν να μοιραστούν, αντίστοιχα, τη δική τους εμπειρία.

Για να μπορέσει η Ελλάδα να ανταγωνιστεί άλλες αγορές, θα πρέπει να συμβαδίσει με τις εξελίξεις. Χρειάζεται να εφαρμόσει καινοτόμες στρατηγικές, ώστε να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής, να αντιμετωπίσει τις απειλές και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που αναδύονται.

Θα πρέπει να επενδύσουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία του τουριστικού κλάδου. Ήδη κάποιοι από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς, όπως το Άμστερνταμ και η Βαρκελώνη, αρχίζουν να θέτουν περιορισμούς για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του υπερτουρισμού.

Πρέπει κι εμείς να ξεκαθαρίσουμε τι είδους τουρισμό θέλουμε, τι επιθυμούμε να κερδίσουμε από τον τουρισμό και με ποιους όρους και κανόνες. Και να προσαρμόσουμε ανάλογα, όχι μόνο την προβολή, αλλά και τη διαχείριση των τουριστικών προορισμών της χώρας. Με την κινητοποίηση περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων, με στόχευση όχι απλώς σε περισσότερους αλλά και καλής ποιότητας επισκέπτες, με σωστή κατανομή τους στο χώρο και στο χρόνο.

Τουρισμός και Ανταγωνιστικότητα

Σύμφωνα με μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ, η Ελλάδα υπερτερεί στις αξιολογήσεις των τουριστών σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες της Νότιας Ευρώπης, σε μια σειρά από κρίσιμες διαστάσεις της τουριστικής εμπειρίας. Συγκεκριμένα, προσφέρει πολύ υψηλή ικανοποίηση όσον αφορά το φιλόξενο χαρακτήρα και τη φιλικότητα των κατοίκων της, τη διαμονή, την αίσθηση ασφάλειας, τη γαστρονομία και την ομορφιά των τοπίων.

Υστερεί, ωστόσο, σημαντικά έναντι των ανταγωνιστριών χωρών, σε αρκετά άλλα κριτήρια όπως είναι η λειτουργία των προορισμών – καθαριότητα, σήμανση, άναρχη πολεοδομία – η ποιότητα της τουριστικής πληροφόρησης, οι μεταφορές και η ευκολία πρόσβασης στα αεροδρόμια, οι οδικές υποδομές, η προσφερόμενη εμπειρία στους αρχαιολογικούς χώρους, η διαθεσιμότητα επιλογών ψυχαγωγίας για όλη την οικογένεια, καθώς και το φάσμα των αγοραστικών επιλογών. Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο ότι, παρά την υψηλή βαθμολογία που λαμβάνει ως προς την ικανοποίηση των επισκεπτών, η Ελλάδα μειονεκτεί έναντι των ανταγωνιστών της, ως προς τη διάθεση των επισκεπτών να επαναλάβουν το ταξίδι τους.

Στο μέτωπο αυτό οφείλουμε να εστιάσουμε στρατηγικά. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η τουριστική ανάπτυξη του τόπου, χρειάζεται σχέδιο, σοβαρότητα και προσοχή, ώστε η Ελλάδα να αξιοποιήσει σωστά τα πλεονεκτήματά της, να βελτιώσει αδυναμίες, να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και την προστιθέμενη αξία του τουριστικού της προϊόντος.

Αναβάθμιση τουριστικού προϊόντος

• Σχέδιο και κίνητρα για την ανάπτυξη ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως είναι ο γαστρονομικός, αλλά και ο θρησκευτικός, ο αγροτικός, αλλά και ο τουρισμός υγείας και ευεξίας

• Ουσιαστική διασύνδεση του τουρισμού με τομείς όπως αυτοί της αγροδιατροφής και του πολιτισμού, ώστε να ενισχυθεί ποιοτικά η εμπειρία που προσφέρει η χώρα.

• Αναβάθμιση της παρουσίασης των πολιτιστικών πόρων της χώρας, με αξιοποίηση σύγχρονων μέσων, ώστε να γίνονται πιο ενδιαφέροντες για τον επισκέπτη

• Βελτίωση της τουριστικής πληροφόρησης με ενίσχυση των κέντρων πληροφόρησης, αλλά κυρίως με την ανάπτυξη ποιοτικών ψηφιακών εφαρμογών κινητής τηλεφωνίας.

• Επένδυση στην τουριστική εκπαίδευση, με αναβάθμιση των αντίστοιχων σχολών, για την αύξηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

• Συνεργασία τουριστικών φορέων με την Αυτοδιοίκηση και τα Επιμελητήρια, για την καλλιέργεια μιας σύγχρονης κουλτούρας φιλοξενίας και την ενίσχυση της τουριστικής συνείδησης, σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών.

• Στήριξη της μικρομεσαίας τουριστικής επιχείρησης, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχει στον επισκέπτη: δράσεις ενίσχυσης, προγράμματα και κίνητρα για την επιμόρφωση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.

Ψηφιακός μετασχηματισμός

• Οι ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις έχουν ήδη πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα στο θέμα της υιοθέτησης των νέων τεχνολογιών. Μπορούν, όμως, και πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα. Για να αναβαθμιστεί η εμπειρία του επισκέπτη, θα πρέπει οι νέες τεχνολογίες να αξιοποιηθούν, όχι μόνο στο επίπεδο της προβολής, αλλά στο σύνολο των υπηρεσιών που παρέχονται, καθώς και στην οργάνωση και τις διαδικασίες της επιχείρησης.

• Ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων και κινήτρων για τις τουριστικές επιχειρήσεις που επενδύουν στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών.

• Ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του υπουργείου τουρισμού και του ΕΟΤ προς τις επιχειρήσεις, τους επισκέπτες και τους πολίτες.

• Data driven στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης: χρήση σύγχρονων εργαλείων για τη συγκέντρωση, επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων για τον τουρισμό, με σκοπό τη διαμόρφωση αποτελεσματικών πολιτικών.

• Δημιουργία ολοκληρωμένου ψηφιακού συστήματος για την προβολή και προώθηση του ελληνικού τουρισμού.

• Προγράμματα κατάρτισης και επιμόρφωσης επιχειρηματιών και εργαζομένων, για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στον τομέα της ψηφιακής τουριστικής οικονομίας.

• Ενίσχυση καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων για την εφαρμογή νέων ιδεών στο χώρο του τουρισμού. Οι καινοτομίες και η τεχνολογία που αναπτύσσεται σήμερα στη χώρα από τις νεοφυείς επιχειρήσεις, μπορεί να δώσει λύσεις και να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες, επιταχύνοντας τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κλάδου.

Επενδύσεις

• Υπάρχει ανάγκη θεσμοθέτησης ενός χωροταξικού και πολεοδομικού πλαισίου για τον τουρισμό, που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης τουριστικής αγοράς:

o ολοκλήρωση του χωροταξικού πλαισίου, ώστε να γνωρίζει κάθε υποψήφιος επενδυτής που μπορεί να επενδύσει και σε τι, τηρώντας αυστηρούς κανόνες αειφορίας.

o επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης επενδύσεων, προτυποποίηση περιβαλλοντικών μελετών.

• Κίνητρα για την αναβάθμιση των ξενοδοχειακών καταλυμάτων, με όρους περιβαλλοντικής βιωσιμότητας: πράσινες επενδύσεις, με χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα.

• Ανάδειξη/αξιοποίηση του παραλιακού μετώπου της Αθήνας:

• Επιτάχυνση και ολοκλήρωση της επένδυσης στο Ελληνικό

o ολοκλήρωση των αποκρατικοποιήσεων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα

o σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα προβλέπει νέες χρήσεις γης και ταχύτερες διαδικασίες για την υλοποίηση επενδύσεων

o εφαρμογή ολοκληρωμένου σχεδίου για την αξιοποίηση των υπολοίπων δημοσίων ακινήτων του Παράκτιου Μετώπου, από το Ολυμπιακό Συγκρότημα του Φαλήρου και τις εγκαταστάσεις του Αγίου Κοσμά, μέχρι το Μεγάλο Καβούρι και την Ανάβυσσο.

Υποδομές

• Για να έχουμε ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν, δεν αρκεί να έχουμε καλές υποδομές φιλοξενίας. Για να γεμίσουν και να αποφέρουν υψηλότερα έσοδα στη χώρα, χρειάζονται σύγχρονες υποδομές παντού: λιμάνια, οδικοί άξονες, αεροδρόμια, μαρίνες, γήπεδα γκολφ, ενεργειακά δίκτυα.

• Χρειάζεται επιτάχυνση και ολοκλήρωση των μεγάλων έργων υποδομής σε μεταφορές/συγκοινωνίες (οδικοί άξονες, αυτοκινητόδρομοι, σιδηρόδρομος, αεροδρόμια, λιμάνια), ψηφιακά δίκτυα, ενέργεια.

• Το κράτος οφείλει να κάνει σωστά τη δουλειά του ώστε η χώρα να πάψει να εκτίθεται από προβλήματα που δημιουργεί η έλλειψη και η κακή συντήρηση υποδομών, η αδιαφορία, η έλλειψη συνεννόησης. Όσο σημαντικός κι αν είναι ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα, εάν το κράτος συνεχίσει να λειτουργεί αναποτελεσματικά, η Ελλάδα δεν θα κερδίσει ποτέ το στοίχημα της παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών, ούτε προς τους επισκέπτες, ούτε προς τους πολίτες της.

• Αξιοποίηση των ΣΔΙΤ για την υλοποίηση ανταποδοτικών έργων δημιουργίας ή αναβάθμισης υποδομών σε όλη τη χώρα:

o εφαρμογή του μοντέλου παραχώρησης στα υπόλοιπα αεροδρόμια της χώρας, με τη δημιουργία clusters.

o αξιοποίηση των ΣΔΙΤ για την αναβάθμιση υφιστάμενων τουριστικών λιμένων, αλλά και τη δημιουργία νέων δομών, όπως μαρίνες, λιμάνια κρουαζιέρας κτλ.

o αξιοποίηση ΣΔΙΤ για τη δημιουργία δομών εξυπηρέτησης των ιατρικών τουριστών, στο πλαίσιο της ανάπτυξης του ιατρικού τουρισμού.

Κρουαζιέρα

• Αναβάθμιση υποδομών και υπηρεσιών για τον ελλιμενισμό κρουαζιερόπλοιων: θέσεις παραβολής, υποδομές πλοήγησης, υπηρεσίες προς τους επιβάτες, υπηρεσίες ασφαλείας. Ενίσχυση προσωπικού και αξιοποίηση ηλεκτρονικών μέσων, για την επιτάχυνση των διαδικασιών ελέγχου διαβατηρίων.

• Αναβάθμιση της σύνδεσης των λιμένων με αεροδρόμια, ώστε τα ελληνικά λιμάνια να γίνουν ελκυστικότερα ως home ports.

• Ενίσχυση αεροπορικών συνδέσεων της Ελλάδας με χώρες που αποτελούν μεγάλες αγορές για την κρουαζιέρα, όπως ΗΠΑ και Κίνα.

• Κίνητρα προς τις εταιρίες κρουαζιέρας, ώστε να αμβλυνθεί η πυκνότητα των αφίξεων κατά τον ίδιο χρόνο, ιδιαίτερα σε συγκεκριμένους δημοφιλείς προορισμούς. Στόχος είναι να μειωθούν τα προβλήματα που προκαλεί συχνά η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας και να επιμηκυνθεί, ταυτόχρονα, η περίοδος κρουαζιέρας.

Φορολογία – επιχειρηματικό περιβάλλον

• Υλοποίηση του στόχου της κυβέρνησης για μείωση του ΦΠΑ στο τουριστικό πακέτο στο 13% από 24% που είναι σήμερα και στο 11% σε βάθος τετραετίας, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος.

• Πέρα από τα επιμέρους μέτρα που λαμβάνει η Πολιτεία, η τουριστική ανάπτυξη προϋποθέτει πάνω από όλα ένα σταθερό και βιώσιμο επιχειρηματικό περιβάλλον: με ανταγωνιστικό και σταθερό φορολογικό σύστημα, με βιώσιμες συνθήκες χρηματοδότησης και κίνητρα για νέες επενδύσεις, με λιγότερη γραφειοκρατία και καλύτερη λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών.

Βραχυχρόνια μίσθωση

Στην Ελλάδα η οικονομία διαμοιρασμού έχει μέχρι τώρα ως κύριο πεδίο τα ακίνητα, τα τουριστικά σκάφη και γενικές τις τουριστικές δραστηριότητες.

Ήδη όμως επεκτείνεται και αλλού, με σημαντικές πρωτοβουλίες σε τομείς όπως οι μετακινήσεις.

Η βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτων τα προηγούμενα χρόνια παρείχε μια σανίδα σωτηρίας για πολλούς ιδιοκτήτες, σε μια περίοδο ύφεσης όπου η αγορά ακινήτων βρισκόταν υπό κατάρρευση και τα φορολογικά βάρη γίνονταν όλο και πιο δυσβάσταχτα. Παράλληλα, στήριξε την τουριστική ανάπτυξη σε περιοχές που είχαν πληγεί σοβαρά από την κρίση, τόσο στα αστικά κέντρα, όσο και στην επαρχία.

Ιδιαίτερα στην Αθήνα, η βραχυχρόνια μίσθωση ιδιωτικών καταλυμάτων λειτούργησε ευεργετικά σε ορισμένες γειτονιές, ιδιαίτερα πέριξ του κέντρου, που για χρόνια υπέφεραν από την υποβάθμιση.

Με τις κατάλληλες προϋποθέσεις, η πρακτική αυτή μπορεί να λειτουργήσει στα επόμενα χρόνια ως σημαντικός μοχλός για την τουριστική ανάπτυξη της πόλης, συμβάλλοντας στην άμβλυνση της εποχικότητας του τουρισμού στην Αθήνα, στην παράταση της διαμονής των επισκεπτών στην πόλη, στην τόνωση της εμπορικής κίνησης και της επιχειρηματικότητας.

Ωστόσο: κάθε νέα τάση που ανατρέπει υφιστάμενες ισορροπίες, δημιουργεί παράλληλα και απειλές και κινδύνους.

Σαφώς, μαζί με τις ευκαιρίες, εγείρονται και σημαντικές προκλήσεις: θέματα ανταγωνισμού, θέματα σχετικά με την αξιοπιστία, με την ασφάλεια κ.ά. Ζητούμενο, λοιπόν, είναι να βρεθεί η κατάλληλη ισορροπία, ανάμεσα στην απαραίτητη θέσπιση κανόνων και στη διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της οικονομίας του διαμοιρασμού.

Απαιτείται η θέσπιση ενός κατάλληλου πλαισίου, το οποίο θα διασφαλίζει υγιείς κανόνες ανταγωνισμού στην αγορά, θα διασφαλίζει σωστή καταγραφή των καταλυμάτων, θα θεσπίζει κανόνες για την προστασία χρηστών και ιδιοκτητών, ενώ θα παρέχει ενδεχομένως και κίνητρα, με σκοπό την ανάπτυξη εναλλακτικών πόλων.