«The greatest danger for most of us is not that our aim is too high, and we miss it, but that is it too low and we reach it. » – Κορεάτικη σοφία (ή κάτι τέτοιο)
Έχουν παρέλθει 66 χρόνια από την 5 Μαρτίου του 1953 όταν ανακοινώθηκε ο θάνατος του Ιωσήφ Στάλιν και οι απανταχού σύντροφοί του, για άλλη μια φορά, δεν έχασαν την ευκαιρία να διαδηλώσουν την αφοσίωσή τους στην μνήμη του «μεγάλου τιμονιέρη» (v. 1) και να εκθειάσουν τα τόσα καλά που έπραξε για τον λαό της Σοβιετικής Ενώσεως (Άρθρο του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ).
Η φαιδρή ιδιαιτερότητα αυτής της αναγεννημένης προσωπολατρίας συνίσταται στο ότι, ενώ οι λάτρεις του κομμουνιστικού παραδείσου σοβιετικού τύπου, μας είχαν συνηθίσει στην, Θεέ μου σχώραμε, θρησκευτική ευλάβεια, με την οποία αποδέχονταν τις αποφάσεις των συνεδρίων του ΚΚΣΕ, φαίνεται ότι σήμερα έχουν λησμονήσει την καταδίκη του σταλινισμού από το 20ο Συνέδριο του Κόμματος.
Βέβαια η διαίσθηση του γράφοντος είναι ότι ουδέποτε την αποδέχθηκαν, αλλά δεν μπορούσαν να πράξουν διαφορετικά, εφόσον κινδύνευαν να χαρακτηριστούν ως… σχισματικοί.
Ο χαμαιλεοντισμός των διαφόρων υπολειμμάτων οπαδών μιας ιστορικά χρεωκοπημένης ιδεολογίας δεν είναι καινούργιο φαινόμενο και το «ο γενικός γραμματέας απέθανε, ζήτω ο γενικός γραμματέας» είχε αποκτήσει μια ιδεολογικά εσχατολογική διάσταση.
Εντούτοις, φίλτατε αναγνώστη της ΚΑΘΕΔΡΑΣ, η αναφορά στην εκδημία του «πατερούλη» κάθε άλλο παρά ήταν η δυνατή ιστορική μνήμη του συντάκτη του παρόντος σημειώματος, η οποία του υπενθύμισε την 66η επέτειο της αναχωρήσεώς του «δια τας αιωνίους μονάς».
Ο εν λόγω συνειρμός προήλθε από μια λιτή ανακοίνωση του υπεύθυνου Τύπου του Πατριαρχείου Μόσχας π. Αλεξάνδρου Βόλκωφ ότι στα σχέδια του πατριάρχου Κυρίλλου περιλαμβάνεται και η επίσκεψη στην Βόρειο Κορέα στο προσεχές μέλλον.
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο συμπαθής εκπρόσωπος Τύπου, σχολιάζοντας τα λόγια του εξάρχου Ν. Α. Ασίας μητροπολίτου Σεργίου, ο οποίος πληροφόρησε τους δημοσιογράφους ότι, ο Πατριάρχης Κύριλλος πρόκειται να επισκεφτεί την «Λαϊκή Δημοκρατία» της Κορέας μετά από πρόσκληση του προέδρου της χώρας Κιμ Γιόνγκ Ουν (interfax-religion).
Ο γράφων πάντα αντιμετώπιζε τις διά στόματος του π. Αλεξάνδρου επίσημες ανακοινώσεις της Εκκλησίας της Ρωσίας με καλή θέληση, εφόσον κατανοεί πλήρως το πόσο άχαρος είναι ο ρόλος του κάθε εκπροσώπου Τύπου, ο οποίος δεν είναι άλλος από αυτόν που τόσο επιτυχημένα περιγράφει η εικόνα ενός συμπαθέστατου σκύλου καθήμενου ενώπιον ενός χωνιού γραμμοφώνου.
Σίγουρα γνωρίζεις φίλτατε αναγνώστη της παρούσης ιστοσελίδας ότι στην Β. Κορέα η θρησκεία είναι γενικώς απαγορευμένη και διώκεται με τέτοιον ζήλο, τον οποίο θα ζήλευαν ακόμα και οι μπολσεβίκοι όταν το 1917 κατέστρεφαν τους ναούς της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Ίσως όμως να μην γνωρίζεις αγαπητέ αναγνώστη της ΚΑΘΕΔΡΑΣ, ότι ο ναός της Αγ. Τριάδος στην περιοχή του Chonbek της βοριοκορεάτικης πρωτεύουσας είναι ανοικτός μόνο για τους υπαλλήλους των διπλωματικών αποστολών ορθοδόξων χωρών και ότι είναι, μάλλον, αστείο να ομιλούμε για «ορθόδοξο πλήρωμα» σε αυτό το απολυταρχικό και εν πολλοίς απάνθρωπο καθεστώς.
Επομένως «τί γυρεύει η αλεπού στο παζάρι;», όπως εύστοχα παρατήρησε ο καλός Έλληνας φίλος.
Η απάντηση σε αυτό το… «υπαρξιακό» ερώτημα του Έλληνα φίλου θα ήταν ορθότερο να δοθεί χρησιμοποιώντας όρους της κλινικής ψυχολογίας.
Εντούτοις, επειδή ο συντάκτης του παρόντος σημειώματος δεν διαθέτει παρά μονάχα όσες γνώσεις κατάφερε να αποκτήσει στη διάρκεια του ενός έτους διδασκαλίας των βασικών στοιχείων της ψυχολογίας στο – φευ! – μακρινό παρελθόν των πανεπιστημιακών του σπουδών, θα αναφερθεί δια μια εισέτι φορά στις αυτοκρατορικές χίμαιρες του «ρωσικού κόσμου».
Πράγματι, η εμμονή στην «ιδιωτικοποίηση» εξωτικών χωρών εκ μέρους του Πατριαρχείου Μόσχας (Κίνα, Ιαπωνία, Β. και Ν. Κορέα κλπ.) και στον χαρακτηρισμό τους ως αποκλειστικών δικαιοδοσιών του, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι στις περισσότερες από αυτές είτε το ορθόδοξο ποίμνιο είναι ανύπαρκτο, είτε είναι άκρως ολιγομελές, είτε αποτελείται μόνο από Ρώσους τουρίστες ή Ρώσους τουριστικούς και μη πράκτορες, μάλλον θα πρέπει να ενταχθεί στο δόγμα της επεκτατικής πολιτικής που διακήρυξε μετά την χορήγηση του αυτοκέφαλου στην Ορθόδοξη Εκκλησία Ουκρανίας η «τρίτη Ρώμη», κάτι δηλαδή σαν επίδειξη δυνάμεως, η οποία, όμως, αφήνει παγερά αδιάφορες τις υπόλοιπες κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Ίσως η σχεδιαζόμενη επίσκεψη να αποτελεί κατά κάποιον τρόπο την συνέχεια στην επιεικώς απαράδεκτη δήλωση της Ρωσικής πρεσβείας στην Πιονγιάνγκ, με αφορμή την αναφορά του ναού της Αγίας Τριάδος στους υπό την Μητρόπολη Κορέας ναούς του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Ούτε λίγο, ούτε πολύ οι «ζηλωτές» Ρώσοι διπλωμάτες στην «Λαϊκή Δημοκρατία» της Κορέας δηλώνουν ως σύγχρονες μαινάδες ότι, «το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που βρέθηκε στην Κορέα το 1950 με τις ξιφολόγχες των Ελλήνων στρατιωτών (sic), δεν δικαιούται να εγείρει οποιεσδήποτε αξιώσεις ως προς την δικαιοδοσία του ναού» (Οι ελληνικές ξιφολόγχες).
Με άλλα λόγια, η σχεδιαζόμενη επίσκεψη σε μια χώρα που παραβιάζει κατά συρροή τα ανθρώπινα δικαιώματα ή μάλλον δεν σέβεται κανένα από αυτά, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος της ελεύθερης θρησκευτικής λατρείας, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί «ποιμαντική» για τον απλούστατο λόγο ότι σε αυτήν δεν υπάρχει ποίμνιο, ούτε καν εικονικό.
Συνεπώς πρόκειται για μια ακραιφνώς πολιτικού χαρακτήρα επίσκεψη, τον σκοπό της οποίας ο γράφων αδυνατεί μεν να προσδιορίσει, όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρήσει ως έκφραση της Ρωσοκορεατικής φιλίας, όπως χαρακτήρισε την προγραμματιζόμενη επίσκεψη ο πάντα πληθωρικός στις εκφράσεις λατρείας για τον προκαθήμενό του μουσικολογιώτατος πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας (Βλ. εδώ).
Και δεν μπορεί να θεωρηθεί ως έκφραση φιλίας, αγαπητέ αναγνώστη, διότι τί είδους φιλικές σχέσεις μπορεί να έχει η Εκκλησία του Χριστού με ένα απάνθρωπο και τυραννικό καθεστώς όπως αυτό της Β. Κορέας;
Ασχέτως των πολιτικών κατευθύνσεων που επιλέγουν οι κυβερνήσεις, η Εκκλησία οφείλει να κρατεί από αυτές αποστάσεις ασφαλείας και να μην ενδίδει στον «πειρασμό» της υπερβάσεως εκείνων των ηθικών ορίων που προφυλάσσουν το ιερό από το χυδαίο, το αμόλυντο της αγιοσύνης από την δυσωδία της πολιτικής.
«Μη λησμονείς ότι αναφερόμαστε στο Πατριαρχείο Μόσχας», όπως κυνικά σχολίασε ο Έλληνας φίλος, «το οποίο έχει από καιρό υπερβεί τα όρια, για τα οποία μιλάς».
Φαντάζεσαι, φίλτατε αναγνώστη της ΚΑΘΕΔΡΑΣ, τον Πατριάρχη Μόσχας να εξαίρει τις άοκνες προσπάθειες που καταβάλλει ο μεγάλος τιμονιέρης (v.3) Κιμ Γιόνγκ Ουν για την ευημερία του λαού της Βορείου Κορέας και να τον ευχαριστεί για την υποστήριξή του προς την Εκκλησίας της Ρωσίας;
Υπερρεαλισμός;! Φυσικά, και μάλιστα hardcore, αλλά οι πολιτικές ευαισθησίες πάντα αποτελούσαν ψιλά γράμματα για τους ταγούς του Πατριαρχείου Μόσχας.
Πρόσφατα, η επί κεφαλής του νομικού τμήματος του ΠΜ ηγουμένη Ξένια, εξέφρασε την αντίθεση της Εκκλησίας της στην εξαίρεση από την αναθεώρηση του άρθρου 148 του ποινικού κώδικα της Ρωσικής Ομοσπονδίας «Περί της προσβολής των θρησκευτικών συναισθημάτων» των θεατρικών παραστάσεων, των καλλιτεχνικών εκθέσεων και γενικώς κάθε είδους τέχνης.
«Απείλησε» δε ότι θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια εκ μέρους του Πατριαρχείου Μόσχας ώστε να μην παραλειφθούν από την αναθεώρηση η τέχνη, ενώ εξέφρασε την απογοήτευσή της για το ότι αν και ζήτησαν να συμμετέχουν και αυτοί (δηλαδή η Εκκλησία) στην συζήτηση για την αναθεώρηση του συγκεκριμένου άρθρου, το αίτημά τους δεν έγινε δεκτό (Βλ. εδώ).
Άραγε ζήτησαν και οι άλλες θρησκείες να λάβουν μέρος στην συζήτηση ή μήπως δεν συμμερίζονται τις ευαισθησίες του «ρωσικού κόσμου»;
Με άλλα λόγια, ίσως ο Πατριάρχης Μόσχας θέλει να επισκεφτεί την Β. Κορέα για να αποκτήσει τις απαραίτητες «δημοκρατικές» εμπειρίες, για τις οποίες φημίζεται αυτή η «λαϊκή δημοκρατία».
Και μετά αναρωτιούνται γιατί η ρωσική κοινωνία δεν τους παίρνει τα σοβαρά…
Αν προσπαθήσουμε να αναζητήσουμε στην πιθανότητα μιας επισκέψεως του προκαθήμενου της «τρίτης Ρώμης» βορείως του 38ου παραλλήλου κάποια άλλη λογική εξήγηση, θα πλανηθούμε οικτρά, εφόσον αρκεί μια πρόσφατη δήλωση του προέδρου Ιλαρίωνα για να διαπιστώσουμε ότι οι σχέσεις του Πατριαρχείου Μόσχας με την λογική ευρίσκονται σε βαθιά κρίση.
Στην εκπομπή «Εκκλησία και κόσμος» που μεταδίδεται από το κρατικό ρωσικό κανάλι ROSSIYA 24, ο πρόεδρος του τμήματος εξωτερικών σχέσεων δήλωσε ότι η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως ενώθηκε με το ουκρανικό σχίσμα και εξέπεσε της ορθοδοξίας και ότι οι παπικές της επιδιώξεις, οι οποίες ξεκίνησαν την δεκαετία του 1920, την οδήγησαν εκτός του ορθοδόξου πληρώματος (Βλ. εδώ).
Ο γράφων δεν είναι σε θέση να γνωρίζει αν ο πατριάρχης Μόσχας συμμερίζεται τις απόψεις του υπαλλήλου του, όμως το γεγονός ότι ουδεμία εκ των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών έχει μέχρι σήμερα διακόψει την κοινωνία με την… «σχισματική Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως» μιλάει από μόνο του.
Και για του λόγου το αληθές παραθέτουμε ένα απόσπασμα από μια συνέντευξη του Πατριάρχου Αντιοχείας στο γνωστό πρακτορείο ειδήσεων INTERFAX (2/2/19).
Στην ερώτηση του δημοσιογράφου αν είναι δικαιολογημένες οι αξιώσεις του Πατριάρχου Βαρθολομαίου για το δικαίωμα της αποφασιστικής ψήφου στον ορθόδοξο κόσμο και για το αν ο τίτλος «Οικουμενικό Πατριαρχείο» δεν είναι αντίθετος με την ορθόδοξη εκκλησιαστική τάξη, ο Πατριάρχης Αντιοχείας απάντησε ως εξής:
«Οι Εκκλησίες έλαβαν αυτούς τους τίτλους κατά την ιστορική τους εξέλιξη.
»Εμείς ονομάζουμε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, αυτόν τον τίτλο τον αναγνωρίζουν όλοι, ακόμα και η Εκκλησία της Ρωσίας.
»Είναι ο πρώτος ανάμεσα στους Πατριάρχες και, χωρίς αμφιβολία, έχει μεγαλύτερη ευθύνη από ότι οι υπόλοιποι, για αυτό και τον αποκαλούμε Οικουμενικό.
»Του ευχόμαστε η εποχή του να είναι εποχή ειρήνης και ενότητας του ορθοδόξου κόσμου.
»Το 1961 ξεκινήσαμε στην Ρόδο την προετοιμασία της ορθοδόξου Οικουμενικής Συνόδου.
»Πέρασαν 70 χρόνια και εμείς συνεχίζουμε την προετοιμασία αυτής της Συνόδου.
»Και αυτή η ευθύνη έχει εναποτεθεί στον Οικουμενικό Πατριάρχη.
»Πρέπει πάντα να είμαστε ο ένας δίπλα στον άλλο.
»Πρέπει να είμαστε και με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, διότι αυτός είναι φορέας του καλού για την Ορθόδοξη Εκκλησία» (Βλ. εδώ).
Μια πραγματικά απρόσμενη δήλωση, ιδιαιτέρως αν λάβουμε υπόψη μας ότι η Εκκλησία Αντιοχείας οφείλει την επιβίωσή της αποκλειστικά στην έγκαιρη ένοπλη επέμβαση της Ρωσίας στην Συρία.
Άραγε έχει συνειδητοποιήσει ο υπάλληλος του Πατριαρχείου Μόσχας ότι οι ασυναρτησίες που επαναλαμβάνει ως mantra με την πρώτη δοθείσα ευκαιρία, δεν πείθουν κανένα και ότι ουσιαστικά είναι εκείνος, δηλαδή η Εκκλησία του εφόσον την αντιπροσωπεύει, που εργάζεται νυχθημερόν για την διάσπαση της ορθοδόξου ενότητος;
Υ.Γ. Υπάρχουν κάποιες στιγμές που ο γράφων αισθάνεται την ανάγκη να θέτει ερωτήματα, τα οποία ακόμα και ένα καλόπιστος αναγνώστης ευκόλως θα μπορούσε να χαρακτηρίσει «αφελή».
Διάβασε λοιπόν ο συντάκτης του παρόντος ΥΓ ότι στις 23 Μαρτίου υπεγράφη στο Βελιγράδι συμφωνία μεταξύ των Πατριαρχείων Σερβίας και Μόσχας για την συνέχιση της χρηματοδοτήσεως του καλλωπισμού του ναού του Αγίου Σάββα, του μεγαλύτερο ναού της Σερβίας.
Συγκεκριμένα η Εκκλησία της Ρωσίας θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί τον στολισμό του ναού με ψηφιδωτά (Βλ. εδώ).
Αν και το συγκεκριμένο ποσόν της συμφωνίας δεν αναφέρεται, όμως όποιος, λίγο ως πολύ, έχει σχέση με την εκκλησιαστική τέχνη, σίγουρα γνωρίζει ότι το ποσόν αυτό κάθε άλλο παρά είναι ευκαταφρόνητο.
Ρωτάει, λοιπόν, ο αφελής συντάκτης: είναι τυχαίο ότι η συμφωνία για την συνέχιση της χρηματοδοτήσεως υπεγράφη μετά την απόφαση της Εκκλησίας της Σερβίας να μην αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία Ουκρανίας; Ε, τι λέτε;