Μίχαλος: Η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας το «μυστικό» για την ανάπτυξη

Τις προτάσεις των επιμελητηρίων για τη στήριξη των εξαγωγικών επιχειρήσεων παρουσίασε ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος και του ΕΒΕΑ, Κωνσταντίνος Μίχαλος μιλώντας σε εκδήλωση του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων.

«Η ανάπτυξη της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων ήταν από τα ελάχιστα θετικά μηνύματα στη διάρκεια της κρίσης.

Απαντώντας θετικά στην ύφεση και στη συρρίκνωση της εσωτερικής αγοράς, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις άρχισαν τα προηγούμενα χρόνια να στρέφονται εκτός συνόρων, για να αναζητήσουν ευκαιρίες ανάπτυξης.

Η πορεία των εξαγωγών, όμως, όλα αυτά τα χρόνια, δείχνει ότι υπάρχει μια εξαιρετική δυναμική.

Ωστόσο, για την επίτευξη των στόχων εξωστρέφειας της χώρας, ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς.

Ένα από τα κύρια ζητούμενα για την οικοδόμηση ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης μετά την κρίση, είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας. Η οποία μεταφράζεται σε αύξηση της συμμετοχής των συνολικών εξαγωγών στο ΑΕΠ τουλάχιστον κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες στα επόμενα χρόνια.

Είναι ένας στόχος ιδιαίτερα φιλόδοξος, ο οποίος απαιτεί σοβαρές μεταρρυθμίσεις, συντονισμένες ενέργειες και συνεργασία μεταξύ Πολιτείας και επιχειρηματικών φορέων, για την ενθάρρυνση και την υποστήριξη των εξαγωγικών προσπαθειών των ελληνικών επιχειρήσεων.

Σήμερα, η συμμετοχή των εξαγωγικών αγαθών στο ΑΕΠ της χώρας βρίσκεται σήμερα γύρω στο 15%, ενώ συνολικά οι εξωστρεφείς κλάδοι της οικονομίας – συμπεριλαμβανομένων και του τουρισμού, των μεταφορών, της ναυτιλίας και των υπηρεσιών αντιστοιχούν περίπου στο 33% του ΑΕΠ. Για να υπάρξει σύγκριση, σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Ιρλανδία, το αντίστοιχο ποσοστό υπερβαίνει το 70% του ΑΕΠ.

Τα σημεία προβληματισμού σχετικά με το επίπεδο εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας έχουν εντοπιστεί και είναι γνωστά:

• Είναι η υψηλή εξάρτηση των ελληνικών εξαγωγών από τις εξαγωγές υπηρεσιών.

• Είναι η περιορισμένη εξαγωγική βάση της οικονομίας, δηλαδή ο μικρός αριθμός εξωστρεφών επιχειρήσεων, σε σχέση με το σύνολο του επιχειρείν.

• Είναι ο χαμηλός βαθμός διαφοροποίησης των εξαγωγών αγαθών. Με εμφανή την τάση συγκέντρωσης σε μικρότερο σχετικά αριθμό κλάδων και προϊόντων.

• Είναι το χαμηλό τεχνολογικό περιεχόμενο και η χαμηλή, σχετικά, προστιθέμενη αξία στις εξαγωγές του μεταποιητικού κλάδου. Η χώρα μας παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα σε παραδοσιακούς κλάδους της μεταποίησης, υπολείπεται όμως αισθητά σε σύνθετα προϊόντα με μεσαία και υψηλή τεχνολογική αξία και διαφοροποίηση.

• Κι αυτό, βεβαίως, συνδέεται με την υστέρηση στην προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων και τις χαμηλές επιχειρηματικές δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη.

Όλα αυτά, λοιπόν, επιβεβαιώνουν ότι, για να γίνει πραγματικότητα ο εξωστρεφής μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας, χρειάζεται ακόμη πολλή προσπάθεια.

Μια προσπάθεια που περνά μέσα από συγκεκριμένους στόχους:

• την αύξηση της συμμετοχής των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών στο ΑΕΠ σε ποσοστό άνω του 40%,

• τη διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας,

• τη βελτίωση της διαφοροποίησης και του τεχνολογικού περιεχομένου των εξαγόμενων προϊόντων – με αύξηση της μεσαίας τεχνολογίας στις εξαγωγές από 12% σε 24% σε βάθος δεκαετίας.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, χρειάζεται ένα στρατηγικό σχέδιο, με εστίαση τόσο στις άμεσες ανάγκες, όσο και τις μακροπρόθεσμες προοπτικές του εξαγωγικού τομέα.

Στο επίκεντρο ενός τέτοιου σχεδίου πρέπει να βρίσκεται η διαμόρφωση αποτελεσματικών πολιτικών στήριξης και κινήτρων για τις επιχειρήσεις. Μεταξύ άλλων, θεωρούμε ότι απαιτείται:

a. Αντικατάσταση των άμεσων ενισχύσεων με νέα αναπτυξιακά κίνητρα για νέα εργαλεία χρηματοδότησης.

b. Διάθεση πόρων από επενδυτικά προγράμματα στην οργανωμένη εξωστρεφή παραγωγή, μέσα από τη δημιουργία Επενδυτικής Τράπεζας.

c. Προώθηση της καινοτομικής νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

d. Ενθάρρυνση των επιχειρήσεων που επενδύουν στην καινοτομία, με κίνητρα όπως χαμηλότερη φορολόγηση, διευκόλυνση σε θέματα αδειοδοτήσεων, συναλλαγών με το δημόσιο κτλ.

Παράλληλα, απαιτείται η διαμόρφωση ενός ελκυστικού περιβάλλοντος για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και επενδύσεων, οι οποίες θα διοχετεύσουν πρόσθετη τεχνογνωσία και εξειδίκευση στην παραγωγική διαδικασία.

Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην στήριξη της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων:

• Με ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα και κίνητρα για την ενσωμάτωση της καινοτομίας.

• Με τη δημιουργία υποστηρικτικών και συμβουλευτικών δομών σε θέματα τυποποίησης – πιστοποίησης, καινοτομίας κτλ.

• Με κίνητρα για την ανάπτυξη συνεργατικών επιχειρηματικών σχημάτων.

• Με τη σύνδεση μεταποιητικών ΜΜΕ με τον τουρισμό και τον πολιτισμό, μέσω δικτύων και αλυσίδων αξίας.

Όσον αφορά στην υποστήριξη των εξαγωγέων, θεωρούμε ότι υπάρχει ανάγκη για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλέγματος υπηρεσιών. Όπως είναι η παροχή πληροφόρησης για κλάδους και αγορές, η εκπαίδευση, αλλά και το coaching και η συμβουλευτική, ιδιαίτερα σε θέματα που αφορούν την εκπόνηση επιχειρησιακών σχεδίων, την προετοιμασία δυνητικών πελατολογίων κ.ά.

Τα Επιμελητήρια της χώρας ήδη παρέχουν αρκετές από αυτές τις υπηρεσίες. Στόχος μας, ωστόσο, είναι να αναπτύξουμε και να εμπλουτίσουμε ακόμη περισσότερο το πλαίσιο υποστήριξης που παρέχουμε.

Πέραν τούτου, θεωρούμε ότι απαιτείται η ευρύτερη βελτίωση του διοικητικού περιβάλλοντος για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, υποστηρίζουμε προτάσεις όπως:

a. Η αναμόρφωση των διαδικασιών διασυνοριακού εμπορίου προς την κατεύθυνση των φθηνότερων, ταχύτερων και απλούστερων τελωνειακών και προ-τελωνειακών υπηρεσιών.

b. Η δημιουργία «Κέντρων Εξυπηρέτησης Εξαγωγέων» στα μεγάλα τελωνεία.

c. Η δημιουργία ενιαίου tax portfolio σε κάθε εξαγωγική επιχείρηση για τον άμεσο συμψηφισμό κάθε είδους πιστωτικών/ χρεωστικών φόρων, τελών, δασμών, κ.λπ., καθώς και περαιτέρω απλουστεύσεις και διευκολύνσεις στις συνεπείς εξαγωγικές επιχειρήσεις.

d. Η περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών λήψης τελωνειακών πιστοποιητικών (π.χ. ΑΕΟ, απλουστευμένες διαδικασίες, κ.λπ.).

e. Η δημιουργία στην Ελλάδα εργαστηρίων για την πιστοποίηση συμμόρφωσης με εθνικές και ευρωπαϊκές οδηγίες.

f. Η αναμόρφωση των μηχανισμών στήριξης (π.χ. Γραφεία ΟΕΥ, Enterprise Greece, κ.λπ.) με μετεξέλιξη των πρεσβειών σε Business Hubs στις αγορές στόχους.

Στο θέμα αυτό, έχει επίσης αναλάβει σχετική πρωτοβουλία η Επιμελητηριακή Κοινότητα. Μετά από τη σχετική πρωτοβουλία της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, το ΕΒΕΑ υπέγραψε πρόσφατα Μνημόνιο Συνεργασίας με τη Γενική Γραμματεία Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών. Αντικείμενο αυτής της συνεργασίας είναι ο από κοινού σχεδιασμός και υλοποίηση δράσεων στήριξης της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, της επιχειρηματικής δικτύωσης και προβολής στις αγορές του εξωτερικού.

Η προσπάθεια για αύξηση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας και της προστιθέμενης αξίας των ελληνικών εξαγωγών, προϋποθέτει πάνω από όλα, τη βελτίωση του ευρύτερου περιβάλλοντος άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Ζωτικής σημασίας παράγοντας είναι η αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής κανονικότητας. Οι τράπεζες είναι κλειδί στην ανάκαμψη της οικονομίας. Χωρίς υγιείς τράπεζες δεν μπορεί να έρθει βιώσιμη ανάπτυξη.

Δεν μπορούμε να ζητάμε από τις επιχειρήσεις να επενδύσουν στην καινοτομία, όταν δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Και δεν μπορούμε να μιλάμε για ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες, όταν οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να δανείζονται σε πολλαπλάσιο κόστος, σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους.

Είναι, επομένως, απαραίτητη η εξυγίανση των τραπεζών και η απελευθέρωση κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων.

Είναι απαραίτητη η στήριξη οργανωμένων εξαγωγέων, με νέες πιστώσεις, χαμηλότερο κόστος δανεισμού και μειωμένη γραφειοκρατία.

Είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός νέων εργαλείων χρηματοδότησης: εξωτραπεζική χρηματοδότηση, ανακυκλούμενη χρηματοδότηση, μικροπιστώσεις για επιχειρήσεις.

Θα πρέπει να δημιουργηθεί η δυνατότητα κεφαλαιακών εγγυήσεων και αναχρηματοδότησης των εξυπηρετούμενων πιστώσεων.

Θα πρέπει να δημιουργηθούν προγράμματα προχρηματοδότησης με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, για τη στήριξη της παραγωγικής διαδικασίας και των επενδυτικών σχεδίων εξαγωγικών επιχειρήσεων.

Εξίσου σημαντικές προϋποθέσεις για την ενίσχυση της εξωστρεφούς ανάπτυξης είναι:

• Η μείωση των φορολογικών και ασφαλιστικών βαρών.

• Η μείωση του ενεργειακού κόστους στη μεταποίηση.

• Η προώθηση και η ολοκλήρωση μιας σειράς σημαντικών μεταρρυθμίσεων στην οικονομία, στις αγορές, στη λειτουργία του κράτους και της δημόσιας διοίκησης.

• Η επιτάχυνση κρίσιμων έργων εθνικής υποδομής, όπως ολοκλήρωση οδικών αξόνων και σιδηροδρομικού δικτύου, υποδομές logistics κτλ.

Η εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας δεν θα αυξηθεί με ευχές, ούτε με αποσπασματικές δράσεις.

Δεν θα αυξηθεί με τη δημιουργία περισσότερων κρατικών φορέων για τη στήριξή της.

Αυτό που μπορεί και οφείλει να κάνει η Πολιτεία, είναι να περιορίσει κατ’ αρχήν τα εμπόδια.

Και κυρίως να διαμορφώσει ένα σταθερό και γόνιμο έδαφος, στο οποίο οι επιχειρήσεις θα μπορέσουν να απελευθερώσουν τις δυνάμεις τους. Θα μπορέσουν να αναπτυχθούν, να καινοτομήσουν, να επεκταθούν και να διακριθούν στις διεθνείς αγορές. Θα μπορέσουν να γίνουν πιο ανταγωνιστικές και να προσθέσουν αξία στην ελληνική οικονομία.

Αυτό το σκοπό υπηρετεί η αποψινή εκδήλωση. Και είμαι βέβαιος ότι η συζήτησή μας θα οδηγήσει σε χρήσιμα συμπεράσματα και προτάσεις.

Εμείς, ως Επιμελητηριακή Κοινότητα, θα συνεχίσουμε να είμαστε δίπλα στους Έλληνες εξαγωγείς και στις επιχειρήσεις που θέλουν να προχωρήσουν μπροστά, με εξωστρεφές όραμα και στρατηγική».