7 χρόνια κλείνουν από την πτώση Καντάφι στη Λιβύη – Το χάος βασιλεύει

Επτά χρόνια μετά την έναρξη της εξέγερσης που οδήγησε οκτώ μήνες αργότερα στην πτώση και τον θάνατο του Μουάμαρ Καντάφι, ο οποίος βρισκόταν στην εξουσία επί 42 χρόνια, στη Λιβύη περιμένουν ακόμη να δουν το τέλος της χαοτικής μετάβασης και τη δημιουργία ενός δημοκρατικού κράτους.

Για να γιορτάσουν την εξέγερση της 17ης Φεβρουαρίου 2011 οι αρχές της Λιβύης έχουν προγραμματίσει εκδηλώσεις στην πλατεία των Μαρτύρων, από την οποία εκφωνούσε συχνά ομιλίες ο Καντάφι και η οποία βρίσκεται στο κέντρο της Τρίπολης.

Όμως για πολλούς Λίβυους δεν υπάρχουν πολλά να γιορτάσουν στη χώρα η οποία, αν και είναι πλούσια σε πετρέλαιο, έχει ελλείψεις σε βασικές υπηρεσίες, ενώ παρατείνονται η βία και οι συγκρούσεις, τροφοδοτώντας την αβεβαιότητα και την απελπισία, κυρίως μεταξύ των νέων.

Μετά την πτώση του Καντάφι, που οδήγησε και στη διάλυση των υπηρεσιών ασφαλείας και του στρατού, η Λιβύη είναι διχασμένη εξαιτίας των συγκρούσεων που μαίνονται μεταξύ διάφορων πολιτοφυλακών, αλλά και δεκάδων φυλών.

Εκμεταλλευόμενο την αναρχία το Ισλαμικό Κράτος εδραιώθηκε στη χώρα και πολιόρκησε επί μήνες τη Σύρτη, γενέτειρα του Καντάφι, προτού εκδιωχθεί από εκεί το 2016. Ωστόσο οι τζιχαντιστές, αν και έχουν αποδυναμωθεί, εξακολουθούν να βρίσκονται στην έρημο και αποτελούν μόνιμη απειλή.

Η χώρα έχει επίσης μετατραπεί σε δίοδο για τους παράτυπους μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη, ενώ πρόσφατα ήρθαν στο φως οι κακοποιήσεις εναντίον εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών από τις υποσαχάριες χώρες.

Δύο κυβερνήσεις

Στο πολιτικό πεδίο, δύο αρχές μάχονται για την εξουσία όμως καμία δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να αποκαταστήσει την τάξη στο 100% των εδαφών που ισχυρίζεται ότι ελέγχει.

Η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που σχηματίστηκε στο τέλος του 2015 υπό την αιγίδα του ΟΗΕ έχει την έδρα της στην Τρίπολη, ενώ μια αντίπαλη αρχή έχει εγκατασταθεί στην ανατολική Λιβύη, μεγάλο μέρος της οποίας ελέγχεται από τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ.

Στο μεταξύ η ανασφάλεια και οι ελλείψεις αποτελούν καθημερινότητα για τους Λίβυους, με συχνές διακοπές ρεύματος και ουρές αναμονής στις τράπεζες για την ανάληψη χρημάτων.

Η βασική πηγή εσόδων της χώρας, η πετρελαϊκή βιομηχανία, έχει επηρεαστεί σημαντικά από τις συγκρούσεις και δεν έχει καταφέρει ακόμη να φτάσει στα επίπεδα παραγωγής που καταγράφονταν υπό τον Καντάφι, δηλαδή το 1,6 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα.

Σύμφωνα με τη Φεντερίκα Σάινι Φαζανότι του Brookings Institution, «οι διαδικασίες εκδημοκρατισμού, όπως μας διδάσκει η Ιστορία, διαρκούν πάντα πολύ, είναι σκληρές και πολύ δύσκολες».

«Η δημιουργία ενός κράτους μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες, ακόμη και αιώνες σε κάποιες περιπτώσεις», πρόσθεσε.

Κάθε προσπάθεια αποκατάστασης της τάξης θα προσκρούει κάθε φορά στην εχθρότητα πολλών ένοπλων οργανώσεων, οι συμμαχίες των οποίων αλλάζουν συνεχώς βάσει των συμφερόντων τους.

«Ίδρυση ενιαίου νόμιμου κράτους»

Ο Γάσαν Σαλαμέ, εκπρόσωπος του ΟΗΕ, εκτιμά ότι η αποκατάσταση της τάξης στη Λιβύη «απαιτεί την ίδρυση ενός νόμιμου κράτους που αναγνωρίζεται από όλους».

Για να επιτευχθεί αυτό, ο κ. Σαλαμέ έχει ανακοινώσει τη διεξαγωγή προεδρικών και βουλευτικών εκλογών εντός του 2018, όμως ο δρόμος προς αυτές είναι ακόμη πολύ μακρύς, παραδέχεται και ο ίδιος.

Πολλοί ειδικοί αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα την εκλογική αυτή διαδικασία, η οποία ενδέχεται να περιπλέξει περαιτέρω την κατάσταση.

Ο στρατάρχης Χάφταρ, που προσπάθησε στο τέλος του 2017 να επιβληθεί ως η μόνο εναλλακτική στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ανακλήθηκε στην τάξη από τις δυτικές χώρες, ενώ εξακολουθεί να έχει τη στήριξη της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, αλλά να θεωρείται μαύρο πρόβατο από τους ισλαμιστές.

Κατέληξε να δηλώνει ότι στηρίζει τις επερχόμενες εκλογές χωρίς να διευκρινίσει αν θα θέσει υποψηφιότητα.