Περισσότερο για την ταυτότητά τους παρά για το όνομά τους φαίνεται ότι ανησυχούν στα Σκόπια. Με συχνά δημοσιεύματα και ρεπορτάζ, τοπικά ΜΜΕ εκφράζουν την αγωνία τους όχι τόσο για το πώς θα λέγεται η χώρα την επόμενη ημέρα όσο για τον εάν οι κάτοικοι θα συνεχίσουν να είναι «Μακεδόνες».
Και είναι σύνθετο το ζήτημα, διότι σε πολλούς βουλγαρόφωνους δεν αρκεί να είναι γεωγραφικά προσδιορισμένοι.
Επιθυμούν η «μακεδονική» να είναι η εθνική τους ταυτότητα, με τους πιο ακραίους να την ανάγουν στον Αλέξανδρο και τον Φίλιππο.
Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο του Μπράνκο Γκέροσκι, αρχισυντάκτη της Слободен печат (Sloboden Pechat), ο οποίος έγραψε πρόσφατα:
«Η “Μακεδονία” θα καταλήξει σε συμβιβασμό, θα αποδεχτεί σύνθετο όνομα για διεθνή χρήση, η βάση όμως αυτού του ονόματος θα είναι η λέξη “Μακεδονία”, ενώ το όνομα του λαού και της γλώσσας θα παραμείνουν “μακεδονικά”. Εμείς θα διαφυλάξουμε και την ταυτότητα».
Να σημειώσουμε εδώ ότι το νέο όνομα της ΠΓΔΜ θα είναι για όλες τις χρήσεις (erga omnes), τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, θα είναι δηλαδή το νέο συνταγματικό όνομα της χώρας.
Σε παρόμοιο μήκος κύματος και ο αντιπολιτευόμενος τηλεοπτικός σταθμός ALFA TV. Σχολιάζοντας τις δηλώσεις του Μάθιου Νίμιτς την Τρίτη στις Βρυξέλλες, ανέφερε ότι ενώ ο Ειδικός Διαμεσολαβητής του ΟΗΕ στο παρελθόν είχε πει ότι τα θέματα ταυτότητας δεν αποτελούν αντικείμενο της διαπραγμάτευσης, αυτή τη φορά έδωσε μία συγκεχυμένη απάντηση:
«Ξέρετε», φέρεται να δήλωσε ο κ. Νίμιτς στον Σκοπιανό δημοσιογράφο, «το θέμα της ταυτότητας αφορά τα πάντα. Αναφερθήκατε στο θέμα του ονόματος. Πρόκειται για ζήτημα ταυτότητας. Εξαρτάται τι εννοείτε με τον όρο “θέμα ταυτότητας”. Πρόκειται για ευαίσθητα ζητήματα, όμως πιστεύω πως θα αποφύγουμε ό,τι καθιστά ανέφικτη τη λύση του προβλήματος».
Η Αθήνα γνωρίζει ότι εάν δεν επιλυθεί ή αποσαφηνιστεί το ζήτημα της «μακεδονικής ταυτότητας», καμία συμφωνία δεν θα μακροημερεύσει και ούτε θα πάψει ο αλυτρωτισμός.
Στελέχη της τωρινής σκοπιανής κυβέρνησης έχουν αποκαλέσει επανειλημμένως «ψευδοϊδεολογία» τον ισχυρισμό που υποστηρίζει ότι οι βουλγαρόφωνοι των Σκοπίων είναι απόγονοι του Μεγάλου Αλέξανδρου.
Ασκώντας αντιπολίτευση οι «μακεδονιστές» του VMRO-DPMNE τους κατηγορούν ότι επιδιώκουν τη «βουλγαροποίηση» της χώρας, ενώ πολλές δεκάδες χιλιάδες Σκοπιανοί έχουν ήδη αποκτήσει βουλγαρικά διαβατήρια, μεταξύ των οποίων και ο πρώην πρωθυπουργός του VMRO-DPMNE Λιούπτσο Γκεοργκιέφσκι.
Στα πολυεθνικά Σκόπια δύο είναι οι μεγαλύτερες εθνότητες. Βουλγαρόφωνοι και Αλβανοί.
Στην επίσημη απογραφή του 2002 οι Αλβανοί ήταν το 25%, οι «Σλαβομακεδόνες» το 64% και οι υπόλοιποι Τούρκοι, Ρομά, Σέρβοι, Ελληνοβλάχοι, Πομάκοι.
Στους λεγόμενους «Σλαβομακεδόνες» αθροίζονται βουλγαρόφωνοι και ελληνόφωνοι που υποτίθεται συνιστούν το «μακεδονικό έθνος».
Από τότε μέχρι σήμερα δεκάδες χιλιάδες από αυτούς έγιναν Βούλγαροι και οι Αλβανοί διαμαρτύρονται ότι αυξήθηκαν στο 40% του πληθυσμού.
Η όποια ταυτότητα της μικρής περίκλειστης βαλκανικής χώρας εξασθενεί από την πολυεθνική φύση της και είναι εμφανές ότι Αλβανία και Βουλγαρία κάθε ημέρα που περνά τη «διαμοιράζονται» εσωτερικά.
Οι Αλβανοί των Σκοπίων έβαλαν εξαρχής βέτο να μη συζητηθεί ποτέ το όνομα «Σλαβομακεδονία», επειδή ακριβώς «καπελώνει» τη δική τους εθνότητα.
Η Ελλάδα απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, υπερασπίζεται την εδαφική ακεραιότητα των Σκοπίων και μάλιστα είπε, δια στόματος Αλέξη Τσίπρα, ότι εάν σταματήσουν «μια αχρείαστη ρητορική, ότι αποτελούν τους μοναδικούς απογόνους των Μακεδόνων και του Μεγάλου Αλεξάνδρου» και εάν «σταματήσουν τη αλυτρωτική ρητορική» και ταυτόχρονα αποδεχτούν μια λύση στην ονομασία, τότε θα έχουν την Ελλάδα στο πλευρό τους.
Η διαχείριση του σκοπιανού είναι εξαιρετικά λεπτή γιατί αφορά όνομα και ταυτότητα.
«Ο Νίκος Κοτζιάς αναφέρει συχνά ως παράδειγμα τους Καλάς στο Πακιστάν, που ισχυρίζονται ότι είναι απόγονοι των Μακεδόνων, αλλά ούτε διεκδικούν εδάφη της Ελλάδας, ούτε παριστάνουν τους μόνους γνήσιους απόγονους. Ιστορικοί ερευνητές έχουν εντοπίσει πάμπολλες φυλές στην Ασία που λένε τα ίδια. Η Ελλάδα χαίρεται που υπάρχουν οι Καλάς και οι άλλοι. Το πρόβλημα με τα Σκόπια, για να γίνει απολύτως κατανοητό, είναι ότι σφετερίστηκαν τη μακεδονική ιστορία και το όνομα με τον εξωφρενικό ισχυρισμό ότι αν και βουλγαρόφωνοι είναι οι μοναδικοί Μακεδόνες και ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες. Μια ιδέα που ξεκίνησε το 1935 και διαδόθηκε με την υποστήριξη των απόδημων Σκοπιανών σε Καναδά και Αυστραλία», λέει διπλωματική πηγή και προσθέτει:
«Υπερασπιζόμενη η Δύση τα Σκόπια ήταν σαν να ήθελε να επιβάλλει την απόφαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς του 1934, που μίλησε πρώτη φορά περί «μακεδονικού έθνους», για να έχει η Μόσχα πόδι στα Βαλκάνια». Ήταν ο Βούλγαρος Βασίλ Ιβανόφσκι, ο οποίος πρώτος το 1935 υποστήριξε ότι το βουλγαρόφωνο «μακεδονικό έθνος» προέρχεται από τους αρχαίους Μακεδόνες (οι οποίοι κατ’ αυτόν δεν ήταν Έλληνες) και αναμίχθηκε με τους Σλάβους που εισχώρησαν στη Βαλκανική 10 αιώνες αργότερα.
«Η Ελλάδα δεν ενοχλείται», καταλήγουν οι διπλωματικές πηγές, «με όσους αποζητούν καταγωγή από τους Μακεδόνες αλλά με εκείνους που αρνούνται την ελληνικότητα των Μακεδόνων».