«Διπλωματία των ΜΜΕ» – Ο Τύπος ασκεί διπλωματία και οφείλει να εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα

Ο νόμος 4339/2015 (ΦΕΚ Α’ 133/29.10.2015) έγινε γνωστός για τον επεισοδιακό τρόπο ρύθμισης (με δημοπράτηση) τηλεοπτικών αδειών καναλιών εθνικής εμβέλειας.

Ο ίδιος νόμος όμως περιλαμβάνει και άλλες αξιοπρόσεκτες διατάξεις.

Τέτοιες απαντώνται λ.χ. στο Κεφάλαιο Ε’ που τιτλοφορείται «Εθνική Επικοινωνιακή Πολιτική» και ρυθμίζει ζητήματα της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας στα άρθρα 22 έως 43.

Στο άρθρο 23 ορίζεται ότι η εθνική επικοινωνιακή πολιτική καθορίζεται από την Κυβέρνηση και τα αρμόδια και εκφράζεται από την Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας που υπάγεται απ’ ευθείας στον Πρωθυπουργό και εποπτεύεται από τον Υπουργό Επικρατείας.

Κατά την παρ. 3 του ιδίου άρθρου η εθνική επικοινωνιακή πολιτική περιλαμβάνει τους εξής τομείς: α) την εσωτερική πολιτική ενημέρωση, β) την επικοινωνιακή διπλωματία, γ) τη ρύθμιση και εποπτεία των ΜΜΕ και δ) τη ρύθμιση και εποπτεία της κρατικής διαφήμισης.

Ο όρος «επικοινωνιακή διπλωματία» ορίζεται νομοθετικά στο άρθρο 22 στοιχείο ε’ ως «η διαδικασία με την οποία επιδιώκεται η προβολή της χώρας στο εξωτερικό με τη χρήση νεωτερικών και εξειδικευμένων τεχνικών πολιτικής επικοινωνίας και η αμοιβαία κατανόηση του ελληνικού λαού με λαούς άλλων κρατών για κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος».

Στο ίδιο άρθρο υπό στοιχείο ζ’ απαντάται ο όρος «διπλωματία των ΜΜΕ» που είναι «όλες οι πτυχές της επικοινωνιακής διπλωματίας στις οποίες εμπλέκονται τα ΜΜΕ».

Τέλος αξίζει να αναφερθεί και ο όρος «δημόσια διπλωματία», ο οποίος ορίζεται ως «η διαδικασία επικοινωνίας της Κυβέρνησης με την κοινή γνώμη άλλων κρατών, προκειμένου να καταστούν κατανοητά οι ιδέες και τα ιδανικά, οι θεσμοί και ο πολιτισμός, οι εθνικές επιδιώξεις και οι τρέχουσες πολιτικές του ελληνικού Κράτους.

Σκοπός της δημόσιας διπλωματίας είναι η αμοιβαία κατανόηση του ελληνικού λαού με τους λαούς των άλλων κρατών».

Ασφαλώς οι ανωτέρω ορισμοί ως νομικές έννοιες έχουν πρωταρχική σημασία για το κεφάλαιο του ν. 4339/2015 που απαντώνται και περιέχονται.

Όμως, επειδή το δίκαιο ρυθμίζει τις κοινωνικές σχέσεις, δηλαδή αυτές των μελών μιας κοινωνίας (τοπικής, εθνικής ή και παγκόσμιας), οι έννοιες αυτές υποδηλώνουν και την παραδοχή του νομοθέτη ότι μια σημαντική πτυχή της διπλωματίας είναι και η λεγόμενη επικοινωνιακή διπλωματία, περίπτωση της οποίας είναι και η διπλωματία των ΜΜΕ.

Με άλλα λόγια αναγνωρίζεται και νομοθετικά ότι διπλωματία, εν δυνάμει αλλά κυρίως θεσμικά, μπορούν να ασκούν και τα ΜΜΕ.

Ιδιαίτερα αποφασιστικός είναι ο ρόλος τους στο πλαίσιο της λεγόμενης «δημόσιας διπλωματίας», αφού εκ της θέσεώς τους τα ΜΜΕ μπορούν και πρέπει να είναι σε θέση να προβάλλουν τις «ιδέες και τα ιδανικά, τους θεσμούς και τον πολιτισμό, τις εθνικές επιδιώξεις και τις τρέχουσες πολιτικές του ελληνικού Κράτους».

Μια τελευταία σκέψη αναφορικά με τον όρο «δημόσια διπλωματία».

Ο επιθετικός προσδιορισμός «δημόσια» μπορεί να σημαίνει το να καταστήσει κάποιος «δημόσιες», δηλαδή σε ευρύ κοινό, γνωστές τις ιδέες, τα ιδανικά, τους θεσμούς τις εθνικές θέσεις και επιδιώξεις κλπ. Με τέτοιο περιεχόμενο ορθά συσχετίζεται με την «επικοινωνιακή διπλωματία».

Εάν όμως ο όρος «δημόσια» συσχετιστεί με την προσπάθεια της Κυβέρνησης να καταστήσει δημόσιες, δηλαδή γνωστές, τις ελληνικές θέσεις και επιδιώξεις, ιδιαίτερα στη διεθνή κοινή γνώμη, τότε ο επιθετικός αυτός προσδιορισμός πρέπει να αντιδιαστέλλεται από τον όρο «ιδιωτικός».

Οπότε τότε θα μπορεί να γίνει λόγος για «ιδιωτική διπλωματία».

Ως τέτοια θα μπορούσε να νοηθεί η προβολή των εθνικών θέσεων και επιδιώξεων από κάθε ιδιώτη υπό οιαδήποτε ιδιότητα είτε ατομικά είτε ως μέλους μιας ευρύτερης ομάδας ή συλλογικής οντότητας, σε διμερή, ή διεθνή fora.

Εύλογα ένας τέτοιος ορισμός δεν ορίζεται νομοθετικά. Ποιες είναι οι εθνικές θέσεις και επιδιώξεις οφείλει να τις ξέρει ο πολίτης, που πρέπει να είναι ενημερωμένος, άρα όχι «ιδιώτης», με την αρχαιοελληνική όμως έννοια του όρου. Κατά συνέπεια, για τις ανάγκες του όρου της «ιδιωτικής διπλωματίας» είμαστε όλοι, εν δυνάμει, διπλωμάτες.