Πρώην πρέσβης ΗΠΑ: Ο Ερντογάν “σκότωσε” τον Κεμάλ και οδηγεί την Τουρκία σε εμφύλιο εφιάλτη

Ο κεμαλισμός πέθανε στις 16 Απριλίου 2017” και το “πιστοποιητικό θανάτου” του “υπογράφει” ο Έρικ Έντελμαν, πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα από το 2003 μέχρι το 2005, συνεργάτης του Πανεπιστημίου Johns Hopkins School of Advanced International Studies.

Στο άρθρο του που δημοσιεύεται στο weeklystandard.com ο Αμερικανός διπλωμάτης που γνωρίζει καλά την Τουρκία,γράφει ότι ο Κεμάλ Ατατούρκ “μέσα από τα συντρίμμια της πολυεθνικής οθωμανικής αυτοκρατορίας, αναδείχθηκε νικητής, χρησιμοποιώντας τον αστικό εθνικισμό ως βάση για τη μεταρρύθμιση μιας μουσουλμανικής χώρας σε μια προσπάθεια να αποδείξει ότι η λαϊκή κυριαρχία και το Ισλάμ θα συνυπήρχαν με επιτυχία…η επανάσταση του Ατατούρκ πέθανε στις 16 Απριλίου 2017 όταν ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πέτυχε στη μακρόχρονη προσπάθειά του να μετατρέψει το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας σε εκτελεστική προεδρία”.

Ο αμερικανός πρέσβης επισημαίνει ότι ο Κεμάλ κυβέρνησε για περίπου 15 χρόνια. Ο Ερντογάν έγινε πρωθυπουργός το 2003 και πρόεδρος το 2014. Με τις αλλαγές που πέτυχε μπορεί να παραμείνει πρόεδρος μέχρι το 2029 ή το 2034. Θα είναι 80 ετών! Αν τα καταφέρει θα ΄χει κυριαρχήσει στην πολιτική ζωή της Τουρκίας το διπλάσιο χρόνο απ΄ ότι ο Κεμάλ, έχοντας ανατρέψει πλήρως τον Κεμαλισμό.

Ο Έντελμαν γράφει ότι ο Ατατούρκ “πέθανε σχετικά νέος, αλλά είχε βάλει την Τουρκία στο δρόμο προς αυτό που ο Ντιν Άτσεσον περιέγραψε ως «ατελής δημοκρατία».

Όπως σημείωσε ο βιογράφος του, ο Λόρδος Κίνρος, ο Ατατούρκ στην προσπάθειά του να μεταρρυθμίσει την Τουρκία, άφησε πολλές ερωτήσεις για το μέλλον της Τουρκίας χωρίς απάντηση. Ποιος είναι ο ρόλος του στρατού στην πολιτική; Ποιος είναι ο ρόλος της εθνικότητας στο έθνος; Ποιος είναι ο ρόλος του κράτους στην οικονομία; Και, τέλος, ποιος είναι ο ρόλος της θρησκείας στην κοινωνία;”

Και ο Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα προσθέτει μεταξύ άλλων:

“Ένα μεγάλο μέρος της μεταγενέστερης ιστορίας της χώρας ήταν μια προσπάθεια να υλοποιηθεί αυτό το σύγχρονο, ευρωπαϊκό όνειρο με αναπάντητες αυτές τις ερωτήσεις και ενός κεμαλικού συστήματος που μετά το θάνατο του ιδρυτή του έγινε άκαμπτο και αδιάφορο στην επιμονή του για τον κοσμικό χαρακτήρα με κάθε κόστος. Η πρόοδος ήταν ανομοιογενής, αλλά υπήρξε ένας στόχος προς τον οποίο η Τουρκία αγωνιζόταν. Οι πιο “προσηλωμένοι” ισλαμιστές το κατάλαβαν αυτό.

Όταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, το οποίο προέκυψε από τις συγκρούσεις μεταξύ του κοσμικού κράτους και των ισλαμιστικών πολιτικών ρευμάτων, ανέβηκε στην εξουσία το 2002, ανταποκρίθηκε στην ευρεία φιλοδοξία του τουρκικού κοινού να ενταχθεί στην Ευρώπη. Στις πρώτες ημέρες της κυριαρχίας του, ο Ερντογάν διακήρυξε ότι τα αποκαλούμενα “κριτήρια της Κοπεγχάγης” για την ένταξη στην ΕΕ θα πρέπει να μετονομαστούν σε “κριτήρια της Άγκυρας”.

Αυτή η στάση άλλαξε, ωστόσο, σχεδόν αμέσως μόλις η ΕΕ συμφώνησε να εγκρίνει την υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξη το Δεκέμβριο του 2004.

Οι ιστορικοί θα προσπαθήσουν να απαντήσουν “τι πήγε στραβά” τα επόμενα χρόνια. Οι Τούρκοι ενεπλάκησαν στο ζήτημα της κυπριακής διευθέτησης το 2003, πριν ολοκληρώσουν επιτυχώς το εγχείρημα που έμοιαζε με ένα νικηφόρο συμβιβασμό το 2004, μόνο και μόνο για να αποδυναμώσουν τους ελληνοκύπριους σκληροπυρηνκούς.

Η ΕΕ, με τη σειρά της, επέτρεψε ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, περιπλέκοντας την ένταξη της Τουρκίας. Η Γερμανία και η Γαλλία επέλεξαν νέους ηγέτες λιγότερο θετικούς για την υπόθεση της Τουρκίας από τους προκατόχους τους, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο ενθουσιασμός για την ένταξη στην ΕΕ είχε ήδη μειωθεί.

Όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιβεβαίωσε έναν γαλλικό νόμο που απαγορεύει τη χρήση μαντήλας στο χώρο εργασίας, πολλοί Ισλαμιστές άρχισαν να μην βλέπουν θετικά την ιδέα υιοθέτησης ευρωπαϊκών κανόνων που θα οδηγούσαν στην αλλαγή των άκαμπτων νόμων της Τουρκίας και της ισλαμικής ευλάβειας . Ο Ερντογάν μπήκε σε μια εντελώς διαφορετική τροχιά, με σημαντικές συνέπειες τόσο για την εσωτερική όσο και για την εξωτερική πολιτική.

Οι δήμοι που ελέγχονταν από το AKP σταμάτησαν να σερβίρουν αλκοόλ σε δημόσιες εκδηλώσεις Όλα τα ξενοδοχεία στις πόλεις αυτές θα ακολουθούσαν το παράδειγμά τους. Δεν επρόκειτο για επιβολή της σαρία αλλά στόχευε σαφώς στον μετασχηματισμό του φθίνοντος κεμαλισμού. Η διδασκαλία του κορανίου εισήχθη στα δημόσια σχολεία και οι απόφοιτοι θρησκευτικών σχολείων είχαν προτεραιότητα για θέσεις εργασίας του δημόσιου τομέα. Ο Ερντογάν προκάλεσε και επέζησε της κρίσης με τον στρατό, επιμένοντας σε έναν πρόεδρο, τον Αμπντουλάχ Γκιουλ, με μια γυναίκα που φορούσε μαντήλα το 2007. Αυτό θα ήταν αδιανόητο μόλις πριν από μια δεκαετία.

Μετά το 2002 το AKP άρχισε να ελέγχει τη γραφειοκρατία με υποστηρικτές του (αν και ο Ερντογάν αναγκάστηκε να βασιστεί σε μεγάλο βαθμό σε κάποια στελέχη εκπαιδευμένων ισλαμιστών που προμήθευε ο εξόριστος κληρικός Φετουλάχ Γκιουλέν).

Το ΑΚΡ, αρχικά ένας συνασπισμός «μοντερνιστών ισλαμιστών», φιλελεύθερων μεταρρυθμιστών και “προσφύγων” από άλλα κεντροδεξιά πολιτικά κόμματα, άρχισε να παίζει όλο και περισσότερο με την ισλαμική βάση του Ερντογάν.

Το 2008, ο Ερντογάν ξεκίνησε σε μια δύσκολη συμμαχία με τους Γουλενίστες, μια σειρά συνωμοσίες που άρχισαν όχι μόνο να εξαλείφουν τους πολιτικούς του αντιπάλους αλλά τελικά υπονόμευσαν κάθε ίδρυμα και αρχή που θα μπορούσαν να ελέγχουν ή να ισορροπούν έναντι της εξουσίας του, συμπεριλαμβανομένων των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του στρατού…

…Ο Ερντογάν, με τη βοήθεια του Αχμέτ Νταβούτογλου, στην πραγματικότητα άρχισε να απομακρύνει την Τουρκία από τον παραδοσιακό δυτικό προσανατολισμό της. Ο Νταβούτογλου χαρακτήρισε την Τουρκία ως πιθανή μουσουλμανική υπερδύναμη που θα είχε “μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες”. Όταν η Αραβική Άνοιξη εξελίχθηκε στα τέλη του 2010, ωστόσο, τα “μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες” ξεχάτηκαν . Υπήρχαν μόνο προβλήματα και η εξωτερική πολιτική του Ερντογάν πήρε σίγουρα σουντική στροφή.

Επειδή η κυβέρνηση Ομπάμα ήταν δεσμευμένη και αποφασισμένη να μην κάνει τίποτα για τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας που ξέσπασε το 2011, ο αμερικανός Πρόεδρος ήταν πρόθυμος να αναθέσει την αποστολή αυτή στους Τούρκους για τα πρώτα δύο χρόνια της σύγκρουσης.

Η Τουρκία δυσαρεστημένη από τα “κέρδη” της και με τη ροή προσφύγων να μεγαλώνει άρχισε να στηρίζει τα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία της σουνιτικής αντιπολίτευσης στον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ-Ασαντ, κυρίως την Jabhat al-Nusra, συνεργάτη της αλ Κάιντα Στη Συρία. Επίσης, έκανε τα στραβά μάτια στον τζιχαντισμό του Ισλαμικού Κράτους, παρέχοντας καταφύγιο για τους μαχητές του ISIS και επιτρέποντας κεφάλαια και όπλα να ρέουν μέσω της Τουρκίας.

Το 2014 μετά την κατάρρευση των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας, οι πολιτικές της Τουρκίας έγιναν τεράστια πηγή απογοήτευσης στο Πεντάγωνο. Η Τουρκία δήλωνε αδυναμία ελέγχου των συνόρων της και προχώρησε σε περιορισμούς της αμερικανικής δραστηριότητας στην αεροπορική βάση Ινσιρλίκ.

Από το 2013 έως το 2014 ,η φαινομενικά ακόρεστη δίψα του Ερντογάν για εξουσία άρχισε να κάνει τις εγχώριες πολιτικές του φιλοδοξίες αδιάσπαστες από την εξωτερική πολιτική του. Η οιονεί συμμαχία του με το κίνημα Γκιουλέν “χάλασε” μετά από τις αποκαλύψεις μεγάλης διαφθοράς στην κυβέρνησή του.

Αυτές οι αποκαλύψεις “πετρελαίου για χρυσό” φαίνεται να προέρχονται από την υπηρεσία πληροφοριών ,στην οποία είχε διεισδύσει διεξοδικά το κίνημα Γκιουλέν, ότι οι αξιωματούχοι του υπουργικού συμβουλίου, και ίσως ο Ερντογάν και τα μέλη της οικογένειάς του, επωφελήθηκαν από τις προσπάθειες του Ιράν να αποφύγει τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Ο Ερντογάν κατήγγειλε πρώτα τους γκιουλενιστές ως «παράλληλο κράτος» και στη συνέχεια ως τρομοκρατική οργάνωση.

Ένα ατύχημα της δυσοίωνης στροφής στην εσωτερική πολιτική της Τουρκίας ήταν η αναμφισβήτητα εποικοδομητική προσπάθεια που ανέλαβε ο Ερντογάν: το άνοιγμά του προς τους Κούρδους και οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK).

Η προσπάθεια του Ερντογάν να ολοκληρώσει τη σύγκρουση που έχει κοστίσει 30.000 ανθρώπινες ζωές μέσω διαπραγματεύσεων θα μπορούσε να έχει τελειώσει ως ένα σημαντικό επίτευγμα και μια πολύτιμη συμβολή στη σταθεροποίηση της νοτιοανατολικής περιοχής της χώρας, η οποία μοιάζει με τη Συρία και το Ιράκ. Ωστόσο, ο Ερντογάν εγκατέλειψε την προσπάθεια το 2015, παρακολουθώντας με ανησυχία την εμφάνιση ενός αυτοδιαχειριζόμενου κουρδικού θύλακα στη βόρεια Συρία και την ανάπτυξη ενός κουρδικού πολιτικού κόμματος, του HDP στην Τουρκία που απειλούσε την ικανότητα του ΑΚΡ να κυβερνά μόνο του χωρίς κανέναν ενοχλητικό συνασπισμό .

Ο Ερντογάν προχώρησε στην απομάκρυνση του Αμπντουλάχ Γκιουλ το 2014 μετά την αλλαγή του συντάγματος, προκειμένου να εξασφαλίσει την εκλογή ενός λαϊκά εκλεγμένου προέδρου.

Χρειάστηκε να κερδίσει εκλογές για να αλλάξει το σύνταγμα πάλι. Το 2015, αποφάσισε να ρίξει τα ζάρια για τις αλλαγές στο πλαίσιο των κοινοβουλευτικών εκλογών. Τα αποτελέσματα ήταν μια τεράστια αποτυχία στο έργο του.

Για πρώτη φορά από το 2002, το AKP δεν είχε πλειοψηφία και δεν μπορούσε να δημιουργήσει μια κυβέρνηση μόνο του. Ένας σημαντικός λόγος ήταν η άνοδος του HDP υπό την ηγεσία του νέου και χαρισματικού Σελαχαντίν Ντεμιρτάς..

Παραδοσιακά, το σύστημα είχε δημιουργηθεί για να εμποδίσει τη σημαντική κουρδική εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο, θέτοντας ένα ελάχιστο όριο 10% κάτω από το περίπλοκο σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης της χώρας.

Στις εκλογές του Ιουνίου του 2015, το HDP, το οποίο απευθύνεται όχι μόνο στους Κούρδους, αλλά στους φιλελεύθερους, στους ομοφυλόφιλους και σε άλλες ομάδες που περιθωριοποιούνται στην Τουρκία, έλαβε το 13 τοις εκατό και κατέγραψε 80 έδρες στο κοινοβούλιο. Ο Νταβούτογλου, έγινε πρωθυπουργός και επιδίωξε με σύνεση να συγκεντρώσει ένα μεγάλο συνασπισμό με τα κόμματα του κοσμικού αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαού (CHP) και Εθνικιστών (MHP). Αλλά ο Ερντογάν είχε διαφορετικά σχέδια.

Ο πρόεδρος υπονόμευσε μεθοδικά τον πρωθυπουργό του, τελικά τον αντικατέστησε με έναν άχρωμο πολιτικό, τον σημερινό πρωθυπουργό Μπινάλι Γιλντερίμ (ο οποίος υποστήριζε την κατάργηση της δικής του θέσης στο δημοψήφισμα). Αντί να συγκαλέσει έναν μεγάλο συνασπισμό για να ξεπεράσει τα διχασμούς της χώρας, ο Ερντογάν επέλεξε και πάλι την ψηφοφορία.

Αφού πρώτα προχώρησε σε μια σειρά μοιραίων αποφάσεων. Μετά από περισσότερο από ένα χρόνο, προσέφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες πρόσβαση στην αεροπορική βάση Incirlik για να εκτελέσουν επιχειρήσεις εναντίον του IS, σε μεγάλο βαθμό μια τακτική κίνηση για να σιωπήσει την πιθανή αμερικανική κριτική για τις κινήσεις του στο εσωτερικό.

Πιο επιπόλαια, τερμάτισε την κατάπαυση του πυρός με το ΡΚΚ και απάντησε στις προβλέψιμες “τρομοκρατικές” επιθέσεις που ακολούθησαν, με μαζική στρατιωτική δύναμη στις πόλεις του νοτιοανατολικού τμήματος της Τουρκίας. Αυτό είχε δύο σκοπούς. Πρώτον, τον βοήθησε να δημιουργήσει δεσμούς με τους στρατιωτικούς, η βοήθεια των οποίων χρειαζόταν για την συνεχιζόμενη αντιπαλότητα με τους γκιουλενιστές. Δεύτερον, επέτρεψε στον Ερντογάν να ταυτίσει το HDP με την κουρδική “τρομοκρατία” και να αφαιρέσει τις ψήφους του εθνικιστικού ΜΗΡ. Η φόρμουλα λειτούργησε. Το ΑΚΡ του Ερντογάν το Νοέμβριο ανέκτησε το έδαφος που χάθηκε τον Ιούνιο, συγκεντρώνοντας το 49% των ψήφων.

Το καλοκαίρι του 2016, εν μέσω των προεδρικών εκλογών των ΗΠΑ, στοιχεία του τουρκικού στρατού, προφανώς υποκινούμενα ή υποβοηθούμενα από “γκιουλενιστές” στις ένοπλες δυνάμεις, επιχείρησαν ένα πραξικόπημα. Μέσα σε λίγες ώρες, το εγχείρημα κατέρρευσε . Ο Ερντογάν κερδίζει την κοινή γνώμη και με λαϊκό άνεμο στην πλάτη του, ξεκίνησε την εκστρατεία του δημοψηφίσματος.

Ακόμα και πριν από το αποτυχημένο πραξικόπημα, ο Ερντογάν είχε δημιουργήσει ένα περιβάλλον μέσων μαζικής ενημέρωσης ευνοϊκό για το πολιτικό του έργο. Οι δημοσιογράφοι που έγραψαν αρνητικά για τον Ερντογάν ή το καθεστώς του κατηγορήθηκαν ,τιμωρήθηκαν , φυλακίστηκαν.

Οι μεγιστάνες των μέσων μαζικής ενημέρωσης απειλούνταν με μεγάλα πρόστιμα και αναγκάστηκαν να εκδιώξουν όσους ενοχλούσαν. Οι εφημερίδες “κατασχέθηκαν” από τους ιδιοκτήτες τους και μετατράπηκαν σε όργανα του προέδρου.

Σε αυτό το περιβάλλον, η αυτο-λογοκρισία έγινε δεύτερη φύση ακόμα και για μερικούς από τους καλύτερους Τούρκους δημοσιογράφους. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, η στάση των μέσων μαζικής ενημέρωσης έγινε ακόμα πιο μονόπλευρη, καθώς η κριτική του Ερντογάν θα μπορούσε εύκολα να θεωρηθεί ως συμπάθεια για τους πραξικοπηματίες και τους υποστηρικτές του Γκιουλέν.

Το συνταγματικό δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου έλαβε χώρα με απαράδεκτους όρους και οι δύο πλευρές της εκστρατείας δεν είχαν ίσες ευκαιρίες. Δεν δόθηκαν στους ψηφοφόρους αμερόληπτες πληροφορίες σχετικά με βασικές πτυχές της μεταρρύθμισης και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών δεν μπόρεσαν να συμμετάσχουν. Στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που τέθηκε σε εφαρμογή μετά την αποτυχημένη προσπάθεια πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, οι βασικές ελευθερίες που είναι απαραίτητες για μια πραγματικά δημοκρατική διαδικασία περιορίστηκαν.

Αλλά ακόμη και η αμείλικτη εκστρατεία του Ερντογάν και το “αδικαιολόγητο παιχνίδι” δεν ήταν αρκετά για να εξασφαλίσουν τη νίκη. Μόλις λίγες ώρες μετά την ψηφοφορία, η κεντρική εκλογική επιτροπή ενέκρινε ψηφοδέλτια που δεν είχαν πιστοποιηθεί από τις τοπικές αρχές. Κανείς δεν ξέρει πόσα τέτοια ψηφοδέλτια συμπεριλήφθηκαν στην καταμέτρηση. Κάποιες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 2,5 εκατομμύρια. Τα βίντεο του YouTube άρχισαν να κυκλοφορούν μαζικά.

Όταν ολοκληρώθηκε η προκαταρκτική καταμέτρηση, ο Ερντογάν είχε μια μικρή πλειοψηφία 51%,πολύ μικρότερη από το 60% στο οποίο είχε στοχεύσει. Κάθε μεγάλη πόλη στην Τουρκία (με εξαίρεση την Μπούρσα) ψήφισε “όχι”, συμπεριλαμβανομένου του “σπιτιού” του Ερντογάν, την Κωνσταντινούπολη. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αμφισβητούν την ψηφοφορία και οι νυχτερινές διαδηλώσεις στο δρόμο “φούντωσαν” στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες πόλεις.

Ο Ερντογάν κέρδισε μια “βραχυπρόθεσμη” νίκη, αλλά με τίμημα την περαιτέρω πόλωση μιας ήδη βαθιά διαιρεμένης χώρας και την εντατικοποίηση αυτών των διαχωρισμών.

Οι τουρκικές εκλογές ήταν συχνά “αθέμιτες” στο παρελθόν (οι προηγούμενες κυβερνήσεις χειραγωγούσαν επίσης το πεδίο των μέσων ενημέρωσης προς όφελός τους), αλλά ήταν πάντα ελεύθερες και οι χαμένοι αποδέχονταν τη νομιμότητα των αποτελεσμάτων. Αυτό το παραδοσιακό πρότυπο έχει παραβιαστεί τώρα.

Σε κάποιο επίπεδο, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι το “επίτευγμα” του είναι μολυσμένο, αλλά αυτό καθιστά ακόμα λιγότερο πιθανό, όπως υποδήλωσαν ορισμένοι παρατηρητές, ότι ένας κορεσμένος Ερντογάν θα γίνει πιο ρεαλιστικός και περιεκτικός στην πολιτική του και ένας πιο εποικοδομητικός εταίρος των ΗΠΑ.

Αντιθέτως, τα εμπόδια για τη συγκέντρωση περισσότερης εξουσίας (ο πρωθυπουργός, το ανεξάρτητο κοινοβούλιο, τα δικαστήρια, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης) περιορίζονται.

Ο συνδυασμός της ενδυνάμωσης και της παράνοιας είναι πιθανό να είναι ένα τοξικό μίγμα για την τουρκική πολιτική.

Ο Ερντογάν επιμένει ήδη ότι θα πρέπει να σταματήσει οιαδήποτε συζήτηση σχετικά με την ψηφοφορία, κάνοντας λόγο για έθνη «σταυροφόρων» που τον πολέμησαν και ζητώντας την επιστροφή της θανατικής ποινής, η οποία θα έθετε τέλος στην υποψηφιότητα της Τουρκίας στην ΕΕ. Σχεδιάζει επίσης μια μακρά βασιλεία. Ο Ερντογάν επιμένει ότι δεν είναι «δικτάτορας», διότι κάποια στιγμή…θα πεθάνει.Κοιτά όμως για το πως θα ελέγχει την κατάσταση και από …τον τάφο!

Διατηρεί τον γαμπρό το, ως υπουργό ενέργειας και φυσικών πόρων και τον προορίζει ως διάδοχό του. Η Τουρκία θα μπορούσε τελικά να μοιάζει περισσότερο με τις αραβικές σοσιαλιστικές δημοκρατίες του Ασαντ, τον Σαντάμ Χουσεΐν και τον Μουαμάρ Καντάφι κι όχι με σύγχρονο, ευρωπαϊκό, κοσμικό κράτος το οποίο ήθελε ο Ατατούρκ.

Σίγουρα δεν θα είναι το είδος του δημοκρατικού εταίρου, σε ένα ζωτικό κομμάτι του κόσμου, που οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν.

Ο Πρόεδρος Τραμπ έδωσε ένα συγχαρητήριο τηλεφώνημα στον Ερντογάν μετά το δημοψήφισμα – η ευρωπαϊκή αντίδραση ήταν πολύ πιο σιωπηλή – και έχει προγραμματιστεί συνάντηση κορυφής πριν από το ΝΑΤΟ, τον Μάιο. Αυτές οι φιλικές προθέσεις σχετίζονται βεβαίως με την επιθυμία της αμερικανικής κυβέρνησης να κερδίσει την τουρκική συναίνεση στη χρήση κουρδικών δυνάμεων για την απελευθέρωση της Raqqa, της πρωτεύουσας του Ισλαμικού κράτους της Συρίας.

Ποια η παγίδα του καθεστώτος Ερντογάν; Το κόμμα του είχε αρχικά εκλεγεί για να καθαρίσει τη διαφθορά που έπληξε τη δεκαετία του 1990 την Τουρκία. Το σκάνδαλο «πετρέλαιο για χρυσό», ωστόσο, έδειξε ότι μετά από χρόνια στην εξουσία το AKP είναι εξίσου διεφθαρμένο με τους προκάτοχούς του στην ακμή του Κεμαλισμού.

Ο Ερντογάν γνωρίζει καλά ότι μετά το δημοψήφισμα η πρόκληση σε θέματα διαφθοράς θα μπορούσε να γίνει ο πυροκροτητής για εντατικές λαϊκές διαμαρτυρίες. Δεν υπάρχει τυχαίο ότι οι αξιωματούχοι του AKP έθεσαν την υπόθεση του Reza Zarrab, στον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, που επισκέφθηκε την Τουρκία τον Απρίλιο. Αναζήτησαν, όπως και οι εκπρόσωποι του Zarrab στην Ουάσιγκτον, να απορρίψουν την υπόθεση εναντίον του στη Νέα Υόρκη. Τουλάχιστον στις Ηνωμένες Πολιτείες το κράτος δικαίου εξακολουθεί να είναι άθικτο.

Ο Ερντογάν προέβαλε εκστρατεία για ενισχυμένη προεδρία, με το σκεπτικό ότι μόνος του θα μπορούσε να προσφέρει σταθερότητα στη χώρα που έχει πληγεί από τρομοκρατικές επιθέσεις, μεταρρυθμίσεις μετά από πραξικόπημα και από την ανατροπή της συριακής σύγκρουσης. Αντ ‘αυτού, έχει αναδείξει τις βαθιές διαιρέσεις μιας κοινωνίας που τη διαπερνούν εθνοτικές και πολιτισμικές διαφορές.

Εάν πιέσει πάρα πολύ σκληρά και πολύ γρήγορα για να εφαρμόσει το μετα-Κεμαλιστικό όραμά του τους επόμενους μήνες, μπορεί απλά ναπετύχει να φέρει τη χώρα στο χείλος του εμφυλίου πολέμου. Και αν αυτό γίνει ό,τι συμβαίνει δίπλα στην Συρία θα φαίνεται σαν ένα πικνίκ της Κυριακής στο πάρκο!