Τι θα συμβεί σε περίπτωση Brexit κατά τις πρώτες 100 μέρες

Δεν υπάρχει σχέδιο δράσης για τις αρχές που αντιμετωπίζουν την πιθανότητα Brexit από το ευρωπαϊκών μπλοκ, από τη φύση του. Οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες έχουν λάβει οδηγίες να μην αποτυπώσουν οποιοδήποτε σχέδιο στο χαρτί ώστε να αποφύγουν ανησυχητικές διαρροές, σύμφωνα με αξιωματούχο ευρωπαϊκής κυβέρνησης από το περιβάλλον των προετοιμασιών.

Δεδομένων των πολιτικών και οικονομικών αναταράξεων που περιβάλλουν το δημοψήφισμα για το Brexit, δεν είναι ξεκάθαρο πως ένα σχέδιο δράσης θα βοηθούσε σε κάτι, σχολιάζει το Bloomberg. Οι παγκόσμιες αγορές ήδη κλονίζονται, καθώς κλιμακώνονται οι ανησυχίες για τον αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία. Ο πρόεδρος της ΕΕ, Ντόναλντ Τουσκ, μέχρι που υποστηρίζει ότι το Brexit θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του «ίδιου του δυτικού πολιτικού πολιτισμού».

Η υπερβολή του Τουσκ υπερτονίζει το καθήκον της αυτοσυντήρησης που περιμένει τους Ευρωπαίους αξιωματούχους, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με την πιθανή αποχώρηση μιας χώρας από την ΕΕ –κάτι που ήταν αδιανόητο όταν εκείνη δημιουργήθηκε. Ο μηχανισμός για μια έξοδο περιλήφθηκε στις διατάξεις το 2009.

Οι πρώτες 24 ώρες

Πριν ξημερώσει 24 Ιουνίου, σε περίπτωση που δοθεί εντολή για αποχώρηση, ηγέτες και αξιωματούχοι από το Βερολίνο μέχρι τις Βρυξέλλες θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε damage control. Όπως και στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης χρέους, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης ενδέχεται να κάνουν μια έκτακτη συνάντηση, σύντομα εκείνο το απόγευμα. Άγριες διακυμάνσεις στη στερλίνα, πιο επιθετικές παρεμβάσεις από την Ελβετική Eθνική Tράπεζα και μια αύξηση στην παγκόσμια αστάθεια, θεωρούνται πιθανές αντιδράσεις της αγοράς.

Οι αγορές νομισμάτων δεν έχουν υπολογίσει τον αντίκτυπο μιας πιθανής εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, οπότε, αν γίνει αυτό, «μια κατάρρευση είναι πολύ πιθανή», ανέφερε στην τηλεόραση του Bloomberg ο Lothar Mentel, διευθύνων σύμβουλος της Tatton Investment Management στο Λονδίνο. «Πρέπει να προετοιμαστούμε για μια αρκετά απότομη αφύπνιση εκείνη την Παρασκευή», πρόσθεσε.

Οι πολιτικές επιπτώσεις μπορεί να είναι ακόμη πιο επικίνδυνες. Τα δύο παραδοσιακά αντίβαρα της Ευρώπης, η Γαλλία και η Γερμανία, των οποίων η εχθρότητα τείνει να εξαλειφθεί, θα προσπαθήσουν να ηγηθούν των πρωτοβουλιών. Σχεδιάζουν μια απάντηση ήδη από τις 24 Ιουνίου, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια δέσμευση για περισσότερη ολοκλήρωση, καθώς και μια δήλωση ότι το όνειρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει ζωντανό, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τα σχέδια αυτά.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρειαστεί μια αξιόπιστη στρατηγική», τόνισε ο Guntram Wolff του πολιτικού think tank Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες. «Για να αποφευχθεί μια σταδιακή διάλυση της ΕΕ, οι πολιτικοί ηγέτες θα χρειαστεί να ισχυροποιήσουν την ελκυστικότητα της ΕΕ και ιδιαίτερα της γαλλογερμανικής συμμαχίας», επεσήμανε.

Η πρώτη εβδομάδα

Καθώς ξεκινά το Σαββατοκύριακο και έρχεται στη Βρετανία η συνειδητοποίηση πως έχει ψηφίσει υπέρ του να φύγει από το μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ του κόσμου, η υπόλοιπη Ευρώπη έχει τις δικές της ερωτήσεις να απαντήσει.

Εν μέσω φόβων ότι μια ψήφος για αποχώρηση θα τροφοδοτήσει κι άλλο το λαϊκίστικο και αντικαθεστωτικό αίσθημα σε όλη την Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα μπορούσαν να κάνουν ένα άνευ προηγουμένου βήμα και να καλέσουν άμεσα σε έκτακτη σύνοδο χωρίς την Βρετανία, ακόμη και το Σάββατο στις 25 Ιουνίου.

Θα υπάρξουν διχασμοί ακόμη και χωρίς τους Βρετανούς. Στη Γαλλία, όπου οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι το ευρωσκεπτικιστικό Εθνικό Μέτωπο μπορεί να καταφέρει να περάσει στον επαναληπτικό γύρο των προεδρικών εκλογών της επόμενης χρονιάς, ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ θα έχει λόγο να δείξει στο εκλογικό σώμα ότι η αποχώρηση από το μπλοκ έχει αρνητικές συνέπειες. Άλλοι ηγέτες, όπως εκείνοι της Ολλανδίας και της Δανίας, όπου το αντιευρωπαϊκό αίσθημα επίσης μεγαλώνει, μπορεί να θεωρήσουν πολύ πιο ωφέλιμο πολιτικά να προσφερθεί υποστήριξη στη Βρετανία, παραδοσιακό τους σύμμαχο.

Κράτη έξω από την ευρωζώνη, ιδιαίτερα εκείνα των οποίων το αντιευρωπαϊκό αίσθημα αυξάνεται, όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σουηδία, θα μπορούσαν να σχηματίσουν μια ομάδα χωρών που θα αντιστέκεται στις γαλλογερμανικές προσπάθειες για περισσότερη ολοκλήρωση. Με την έξοδο της Βρετανίας, όμως, οι χώρες που δεν είναι στο ευρώ θα έχαναν έναν κρίσιμο εταίρο –θα αντιπροσωπεύουν μόνο το 14% του ΑΕΠ της ΕΕ.

Ο Ντέιβιντ Κάμερον πρόκειται να συναντήσει τους άλλους 27 Ευρωπαίους ηγέτες σε Σύνοδο στις Βρυξέλλες την επόμενη εβδομάδα από το δημοψήφισμα. Σε αυτή τη συνάντηση, ο Βρετανός πρωθυπουργός πιθανώς θα θέσει σε εφαρμογή το Άρθρο 50 της ΕΕ –έναν νόμο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ στο παρελθόν και ο οποίος αφορά στην έξοδο ενός κράτους από την ένωση.

Βάσει του Άρθρου θα μπορούσε να οριστεί μια προθεσμία σε δύο χρόνια –μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2018, διάστημα στη διάρκεια του οποίου η Βρετανία θα πρέπει να διαπραγματευτεί τους όρους της αποχώρησής της.

Θα θελήσει ο Κάμερον να γίνει η Βρετανία όπως η Νορβηγία ή η Ισλανδία και να διατηρήσει στενή σχέση με το μπλοκ ως μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου; Ή θα μπορούσε να υπάρξει μια άλλου είδους σχέση όπου η Βρετανία θα πρέπει να κάνει εμπόριο με την ΕΕ βάσει του πλαισίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου;

Οι πρώτες 100 μέρες

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες φοβούνται ότι το δημοψήφισμα θα πυροδοτήσει παρόμοιες αξιώσεις σε όλη την ήπειρο. Με προγραμματισμένες εκλογικές αναμετρήσεις σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία το 2017, υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να αποθαρρυνθούν οι υπόλοιποι να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας και αυτό θα μπορούσε να αποδυναμώσει τη διαπραγματευτική θέση της χώρας. Θα μπορούσε επίσης να στρέψει την προσοχή της ΕΕ μακριά από άλλα ζητήματα, περιλαμβανομένων των οικονομικών της Ελλάδας, της προσφυγικής κρίσης και της αναχαίτισης της αστάθειας στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Michael Leigh του German Marshall Fund.

Μέχρι τότε, το πολιτικό «νέφος» στη Βρετανία μπορεί να αρχίσει να διαλύεται. Η ΕΕ θα μπορούσε να βρεθεί σε μια θέση όπου θα συναλλάσσεται με άλλο Βρετανό πρωθυπουργό –κάποιον όπως ο πρώην δήμαρχος του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος υποστήριξε το Brexit και που σύμφωνα με τα στοιχήματα είναι πιθανότερο να ηγηθεί του Συντηρητικού Κόμματος. Όποιος κι αν είναι, ο νέος Βρετανός ηγέτης πιθανότατα θα πρέπει να απελευθερώσει τη Βρετανία από την ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα θα αντιμετωπίζει την προοπτική ενός ακόμη δημοψηφίσματος, εκείνου για την ανεξαρτησία της Σκοτίας.

Το Ηνωμένο Βασίλειο θα αρχίσει να επαναδιαπραγματεύεται τις ευρωπαϊκές συμφωνίες σε ποικίλα ζητήματα, από τις ποσοστώσεις στην αλιεία και την νομοθεσία για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, μέχρι τα πρότυπα υγείας και ασφάλειας που θεσπίστηκαν εδώ και πάνω από 50 χρόνια. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αρχίσει να διαπραγματεύεται τις δικές της εμπορικές συμφωνίες με τον υπόλοιπο κόσμο. Συζητήσεις θα πρέπει να ξεκινήσουν και για την μετεγκατάσταση ευρωπαϊκών σωμάτων που έχουν την έδρα τους στη Βρετανία, όπως η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών.

Οποιοδήποτε βήμα της διαδικασίας θα πρέπει να πάρει τη σύμφωνη γνώμη των άλλων μελών της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μια διαδικασία που θα διαρκέσει τουλάχιστον επτά χρόνια και χωρίς εγγυήσεις επιτυχίας, ανέφερε ο πρόεδρος της ΕΕ, Ντόναλντ Τουσκ, μιλώντας στην εφημερίδα Bild.

«Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες», υποστήριξε ο Τουσκ στη συνέντευξη που παραχώρησε. «Φοβάμαι ότι το Brexit μπορεί να είναι η αρχή του τέλους, όχι μόνο για την ΕΕ, αλλά και για ολόκληρο το δυτικό πολιτικό πολιτισμό», κατέληξε.