Κοτζιάς: «Μπορεί να προκύψει θερμό επεισόδιο ακόμα κι από λάθος»

Σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή της Κυριακής» και σε σχέση με την Τουρκία ο Νίκος Κοτζιάς τονίζει πως δεν θα πρέπει να υποτιμάται η αποφασιστικότητα της Ελλάδας να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα και την εδαφική της ακεραιότητα, επισημαίνοντας πως στην Τουρκία διεξάγεται μία σκληρή μάχη εξουσίας και υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα είναι προσεκτική, προκειμένου να μην καταστεί μέρος του προβλήματος.

Επισημαίνει ταυτόχρονα ο υπουργός Εξωτερικών ότι «οι προκλήσεις στο Αιγαίο πηγάζουν από μερίδα της στρατιωτικής μηχανής της γείτονος», λόγω της «αναβάθμισης του ρόλου του στρατού, τόσο στο εσωτερικό, για την αντιμετώπιση του κινήματος Γκιουλέν και των Κούρδων, όσο και στο εξωτερικό, Ιράκ και Συρία, και της επανεμφάνισης των Ενόπλων Δυνάμεων να διαμορφώνουν αφενός νέους συμβιβασμούς στο συγκρότημα εξουσίας και αφετέρου να καταγράφουν απαράδεκτες συμπεριφορές εκτός διεθνούς δικαίου».

Προσθέτει, επίσης, ότι «κατά την περίοδο πρωθυπουργίας και προεδρίας της Τουρκίας από τον κ. Ερντογάν, δεν υπήρξε θερμό επεισόδιο. Όμως, αν δεν προσέξει κανείς, μπορεί να προκύψει θερμό επεισόδιο ακόμα κι από λάθος».

Διαβάστε όλη τη συνέντευξη Κοτζιά:

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Θα ήθελα να σας ρωτήσω αρχικά για την εξαιρετικά προβληματική κατάσταση που επικρατεί στο Αιγαίο, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα. Τουρκικά αεροσκάφη πετούν πάνω από ελληνικά νησιά, πλοία δέχονται παρενοχλήσεις, ενώ με μια «βιομηχανία» ΝΟΤΑΜ και NAVTEX αμφισβητείται σταθερά το στάτους κβο στο Αιγαίο…

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Στην Τουρκία διεξάγεται μια σκληρή μάχη εξουσίας. Δεν είναι μόνο η αλλαγή του πρωθυπουργού, που έχει τη σημασία της για τις σχέσεις Ε.Ε. – Τουρκίας. Καταβάλλεται προσπάθεια να περιοριστεί το πολιτικό σύστημα σε δικομματικό. Σημασία έχει και η αναβάθμιση του ρόλου του στρατού, τόσο στο εσωτερικό, για την αντιμετώπιση του κινήματος Γκιουλέν και των Κούρδων, όσο και στο εξωτερικό (Ιράκ και Συρία). Δηλαδή, πολλά χρόνια αφότου ο Ερντογάν είχε στείλει τον στρατό στους στρατώνες του, επανεμφανίζονται οι Ένοπλες Δυνάμεις και διαμορφώνουν αφενός νέους συμβιβασμούς στο συγκρότημα εξουσίας και αφετέρου καταγράφουν απαράδεκτες συμπεριφορές εκτός διεθνούς δικαίου. Όλα αυτά γίνονται σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Τουρκία έχει αποκτήσει εστίες έντασης σχεδόν με όλους τους γείτονές της.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Και n Ελλάδα τι κάνει για όλα αυτά που περιγράφετε παραπάνω;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η Τουρκία είναι σήμερα πιο νευρική απ’ ό,τι στο παρελθόν. Η Ελλάδα οφείλει να προσέξει, να μην καταστεί μέρος του προβλήματος της, όπως επιθυμούν ορισμένοι κύκλοι στη γείτονα. Όπως εξήγησα στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής, n χώρα υλοποιεί μια εξωτερική πολιτική σταθερή στις «κόκκινες γραμμές» της. Συνετή και αποφασιστική στην αποτρεπτική της λειτουργία. Δημιουργό συμμαχιών και στηριγμάτων. Νηφάλια και ψύχραιμη. Μια πολιτική, η οποία χρησιμοποιεί όλα τα διπλωματικά μέσα. Ενημερώνει διαρκώς τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, του NATO και της Ε.Ε. Διοχετεύει πληροφορίες και αποκαλύψεις εκεί που πρέπει. Όλα αυτά σε στενή συνεργασία με τα υπουργεία Ναυτιλίας και Άμυνας.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Θεωρείτε πιθανό, θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Κατά την περίοδο πρωθυπουργίας και προεδρίας της Τουρκίας από τον κ. Ερντογάν, δεν υπήρξε θερμό επεισόδιο. Όμως, αν δεν προσέξει κανείς, μπορεί να προκύψει θερμό επεισόδιο ακόμα και από λάθος.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Και οι αντιδράσεις από την πλευρά σας;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Προβλήματα προκύπτουν αντικειμενικά από τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις και προκλήσεις μερίδας της στρατιωτικής μηχανής της γείτονος. Ας μην υποτιμάται n αποφασιστικότητά μας στην υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας και της εδαφικής της ακεραιότητας. Στην εξωτερική πολιτική υπάρχουν πάντα αντίβαρα διπλωματικά και άλλης μορφής. Σε αυτό το πλαίσιο απορρίψαμε προτάσεις που θύμιζαν λογικές «Πόντιου Πιλάτου».

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Ποια είναι η πρόβλεψή σας για την κατεύθυνση της Τουρκίας τα επόμενα χρόνια, υπό το φως και των τελευταίων εξελίξεων;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η Τουρκία είναι μια χώρα με πολλαπλές αντιφάσεις. Το κύριο ερώτημα είναι πώς θα τις λύσει αυτές. Αν επιδιώξει να το κάνει δημοκρατικά, τότε θα είναι μια χώρα-πρότυπο για τον ισλαμικό κόσμο, έχοντας βρει τρόπο να λύσει το Κουρδικό και να ζήσει σε ειρήνη με τους γείτονές της. Αν προσπαθήσει να λύσει τα προβλήματά της αυταρχικά, τότε κινδυνεύει να πνιγεί από συγκρούσεις γύρω από κοινωνικά, δημοκρατικά, θρησκευτικά και εθνικά ζητήματα.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Πώς θεωρείτε ότι θα εξελιχθεί στο εξής η επιχείρηση του NATO; Χώρες όπως η Ιταλία ζητούν επέκταση στην Κεντρική Μεσόγειο.

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Στο τελευταίο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, στο οποίο συζητήθηκε το ζήτημα της επέκτασης της επιχείρησης «Σοφία», έθεσα ως δεσμευτικό όρο να μας δοθούν νομικές και πολιτικές εγγυήσεις ως προς το ότι: α) οι πρόσφυγες της περιοχής δεν θα μεταφερθούν σε ελληνικά νησιά, ειδικότερα στην Κρήτη και β) δεν θα συμμετάσχουν τρίτες δυνάμεις που αμφισβητούν την κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Πριν από λίγες ημέρες επισκεφθήκατε την Αυστρία και τη Σλοβακία, χώρες με τις οποίες είχαμε σχεδόν διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις τους προηγούμενους μήνες. Είμαστε κοντά σε επανόρθωση των σχέσεων;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Με τη Σλοβακία έχουμε εξαιρετικές σχέσεις και με κάθε τρόπο βοηθάμε να επιτύχει η προεδρία της στην Ε.Ε. (αναλαμβάνει την 1.6.16). Ο υπουργός Εξωτερικών της Σλοβακίας είναι έξυπνος και σοβαρός. Η επίσκεψή μου στην Μπρατισλάβα έδειξε τη θετική και δημιουργικά αναπτυσσόμενη κατάσταση των σχέσεών μας. Οι σχέσεις των δύο κρατών πέρασαν ορισμένες δυσκολίες εξαιτίας της οικονομικής και προσφυγικής κρίσης. Νομίζω τώρα μας καταλαβαίνουν πολύ καλύτερα. Στο προσφυγικό είχαμε αρχικά την ίδια προσέγγιση με την Αυστρία. Όταν το πρόβλημα διογκώθηκε, η Αυστρία αναζήτησε λύση με εθνικούς όρους. Η επιλογή αυτή υπονόμευε σε ένα βαθμό την ευρωπαϊκή λύση, ενώ δημιουργούσε κινδύνους κατακερματισμού της Ε.Ε. Επιπλέον, κάποιοι θέλησαν να φορτώσουν όλα τα προβλήματα της προσφυγικής κρίσης και τις ευθύνες στην Ελλάδα. Αντιμετώπιζαν δε τα βόρεια σύνορά μας ως σύνορα αποκλειστικά τρίτων. Προκειμένου να μη φτάσουν τα πράγματα στα άκρα λάβαμε σειρά μέτρων, όπως ήταν και η ανάκληση της πρέσβεώς μας στη Βιέννη, η οποία επέστρεψε στη θέση της κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου. Προσπάθειά μου ήταν και είναι να υπάρχει απέναντί μας πλήρης σεβασμός και συνθήκες δημιουργικής συνεργασίας. Αυτόν τον αποκαταστήσαμε. Τέλος, να σημειώσω ότι με την Αυστρία μάς συνδέουν πάρα πολλές κοινές ιστορικές αναμνήσεις, έχουμε κοινά στοιχεία πολιτισμού. Δεν είναι μια χώρα με την οποία είχαμε παλαιότερα προβλήματα. Ελπίζω να μην αποκτήσουμε εκ νέου στο μέλλον.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Στα τέλη Μαΐου έρχεται στην Αθήνα ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ποιες μπορεί να είναι οι σχέσεις της Ελλάδας με τη Ρωσία σε μια φάση κατά την οποία διανύει ψυχρές σχέσεις με τη Δύση και το NATO.

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Παρά τα πολλαπλά προβλήματα που υπάρχουν στις σχέσεις Δύσης και Ρωσίας, θα πρέπει να βρίσκουμε δρόμους συνομιλίας και συνεννόησης με την τελευταία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ίδιες οι ΗΠΑ συνομιλούν μαζί της ως προς μια σειρά θεμελιακών προβλημάτων του σημερινού κόσμου. Το δεύτερο είναι ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να καταλήξει ποια αρχιτεκτονική ασφάλειας επιθυμεί για την ευρωπαϊκή ήπειρο στον 21ο αιώνα: Θα είναι μια αρχιτεκτονική ενάντια στη Ρωσία ή με τη Ρωσία. Ακόμα και στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η απάντηση ήταν η δεύτερη επιλογή. Σε αυτή τη βάση υπήρξαν οι συμφωνίες του Ελσίνκι. Τέλος, θα ήθελα να σημειώσω ότι όλα τα παλιά μέλη της Ε.Ε., όπως και η Ελλάδα, επιλέγουν να συνομιλούν με τη Ρωσία σε αντίθεση με ορισμένα από τα νεότερα.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Η Ελλάδα έχει κάνει μεγάλα ανοίγματα μέσω σχημάτων τριμερούς συνεργασίας στη Μεσόγειο (Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, κ.ά.). Πιστεύετε ότι ο ρόλος της χώρας στη Μεσόγειο μπορεί να αναβαθμιστεί ουσιαστικά σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Έχουμε συγκροτήσει τριμερείς συνεργασίες μαζί με την Κύπρο, με Αίγυπτο, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανο και σκεφτόμαστε και μια πέμπτη με την Παλαιστίνη. Με τις δύο πρώτες τα συστήματα συνεργασίας δεν είναι μόνο πολυεπίπεδα, όπως είναι και με τις άλλες, αλλά και πολυθεματικά. Έχουν διαμορφωθεί, δηλαδή, τριμερείς μεταξύ σχεδόν όλων των υπουργείων και όχι μόνο μεταξύ του ΥΠΕΞ. Αυτή n συνθετότητα στις σχέσεις δίνει μια νέα ποιότητα στις τριμερείς. Με αυτές αποκτάμε νέες ευθύνες, αλλά και ευκαιρίες, στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Τέλος, στις 8-9 Σεπτεμβρίου θα διεξαχθεί στη Ρόδο διεθνής συνάντηση με τη συμμετοχή έξι κρατών της Ευρώπης (Ιταλία, Κύπρος, Ελλάδα, Σλοβακία -ως προεδρεύουσα της Ε.Ε-, Βουλγαρία και Αλβανία) και έξι αραβικών κρατών (Αίγυπτος, Ιορδανία, Λίβανος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Λιβύη και Τύνιδα) για ζητήματα ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρόκειται για μια ελληνική πρωτοβουλία, που αν όλα πάνε κατά ευχήν θα συμβάλλει στη σταθερότητα της περιοχής, καθώς και στη δημιουργία ενός νέου περιφερειακού θεσμού ασφάλειας.

ΔΗΜ/ΦΟΣ: Έχετε κάνει ανοίγματα και στα Βαλκάνια. Οι εκκρεμότητες που έχουμε με τους βόρειους γείτονες (ΠΓΔΜ, Αλβανία) έχουν ορίζοντα επίλυσης;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η πρόσφατη πρωτοβουλία μου για τη σύγκληση συνδιάσκεψης στη Θεσσαλονίκη των υπουργών Εξωτερικών και Εσωτερικών της Ελλάδας και των βόρειων γειτόνων μας (21-22.4.16) στέφθηκε από επιτυχία. Συναποφασίσαμε να θεσμοποιηθεί αυτό το σχήμα και να συναντάται σε εξαμηνιαία βάση. Πρόκειται για τη δεύτερη θεσμική μορφοποίηση που προωθήσαμε στην περιοχή μετά την τριμερή Ελλάδας Ρουμανίας και Βουλγαρίας. Ιδιαίτερα με την τελευταία έχουμε αναπτύξει εξαιρετικά καλές σχέσεις προς όφελος και των δύο λαών μας. Με την ΠΓΔΜ προωθούμε πρακτικά τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (MOE). Τα MOE είναι προϊόν πρωτοβουλίας μας. Στόχος είναι να ενισχυθούν οι κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις μας. Ως προς το όνομα, νομίζω ότι θα πρέπει να ωριμάσουν οι συνθήκες στη γείτονα, ώστε να αποδεχθεί έναν ουσιαστικό συμβιβασμό. Με την Αλβανία είμαστε σε συνεννόηση στη βάση μιας σύνθετης πρότασής μου για την επίλυση του συνόλου των προβλημάτων, εκκρεμοτήτων και αξιοποίησης των δυνατοτήτων για κοινές δράσεις. Ελπίζω, λοιπόν, ότι θα βρούμε κοινά μονοπάτια προώθησης των απαραίτητων και δημιουργικών λύσεων.