Η «Μεγάλη» Βρετανία απέναντι στην πραγματικότητα

Μαζί με τις ΗΠΑ η Βρετανία έσπευσε πρώτη να μιλήσει για κυρώσεις επί της Ρωσίας λόγω των τεκταινόμενων στην Κριμαία.

Ως άλλος λόρδος Πάλμερστον ο Ουίλιαμ Χέιγκ ήταν ο πρώτος υπουργός Εξωτερικών από τις μεγάλες χώρες (ταυτόχρονα με τον Βενιζέλο…) που πέταξε μέχρι τη μακρινή Ουκρανία σε μια προσπάθεια να δείξει πως η Δύση αξιώνει λόγο στην περιοχή και ταυτόχρονα πως η Βρετανία εξακολουθεί να είναι «Μεγάλη».

Ο επιθετικός προσδιορισμός ως ποιοτικό χαρακτηριστικό της χώρας εδώ και χρόνια προκαλεί συζητήσεις.

Ποιος είναι πια ο ρόλος της Βρετανίας στη διεθνή σκηνή; Τι μπορεί πραγματικά να επιτύχει στην Ουκρανία, παρά την τυπική υποχρέωσή της ως εγγυήτρια δύναμη με βάση τη Συμφωνία της Βουδαπέστης;

Αυτός ο ιδιότυπος μεγαλοϊδεατισμός, κατάλοιπο της αυτοκρατορίας, διατρέχει όλο το πολιτικό φάσμα της χώρας και είναι μία αντίληψη τόσο έμφυτη όσο και το εγγενές κόμπλεξ ανωτερότητας κυρίως των παραδοσιακών Συντηρητικών έναντι της ηπειρωτικής Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου πλην των ΗΠΑ – η αίσθηση που εκπέμπεται ότι η Μάγχη είναι εκεί ως φυσικό σύνορο για τη διπλωματικά και ηθικά ανώτερη Βρετανία.

Είναι μια υπεροψία που εκφράζεται συνήθως ως σπουδή για επέμβαση στις υποθέσεις ξένων. Από την άλλη, εκεί εδράζεται και ο φανατισμός αρκετών Συντηρητικών κατά της συμμετοχής στην ΕΕ.

Ο παράδοξος δυϊσμός στον ψυχισμό των Τόρις αποτυπώνεται καλύτερα στο ζήτημα της διεθνούς βοήθειας. Είναι ο μόνος τομέας πλην του Εθνικού Συστήματος Υγείας (θεωρητικά) που περιχαρακώθηκε έναντι των δραστικών περικοπών λιτότητας της κυβέρνησης Κάμερον.

Και ταυτόχρονα οι δριμύτεροι επικριτές της απόφασης είναι οι βουτηγμένοι στα νερά της ίδιας θατσερικής κολυμβήθρας backbenchers των Τόρις, οι οποίοι πάντως μετριάζουν την κριτική τους σαν αναλάβουν κυβερνητικό πόστο.

Ενστικτωδώς, λοιπόν, ακόμα και αν δεν υπήρχαν τα σύνθετα γεωπολιτικά συμφέροντα στην Ουκρανία, οι Βρετανοί ήταν αναμενόμενο ότι θα έσπευδαν να δηλώσουν παρόντες.

Ο Χέιγκ ανέλαβε δράση. Αφού το σκέφτηκαν όμως λίγο μετρίασαν έναν τόνο την αντίδρασή τους.

Η ρητορική είχε ήδη αρχίσει να μαλακώνει όταν ο φακός του αδιάκριτου φωτορεπόρτερ έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ τη Δευτέρα έπιασε το εμπιστευτικό έγγραφο στρατηγικής στα χέρια του συμβούλου του Κάμερον να γράφει πως «η Βρετανία δεν πρέπει για την ώρα να επιβάλλει εμπορικές κυρώσεις, ούτε να κλείσει το χρηματοοικονομικό κέντρο του Λονδίνου για τους Ρώσους».

Το ρωσικό χρήμα δε σπαρταρά μόνο στις ακτές της Λεμεσού, όπως φώναζαν την περασμένη άνοιξη οι Βρετανοί κοιτάζοντας στην άλλη χώρα στην οποία έχουν προσφέρει και προσφέρουν υπηρεσίες εγγυήτριας δύναμης.

Το ρωσικό χρήμα εδώ και χρόνια ρέει άφθονο και ευπρόσδεκτο στο Σίτι, στο Νάιτσμπριτζ και στο Τσέλσι.

Οι Βρετανοί δεν ξεχνούν επίσης ότι για πρώτη φορά πέρυσι υποχρεώθηκαν να εισαγάγουν περισσότερο φυσικό αέριο από όσο παρήγαγε η Βόρεια Θάλασσα.

Το έγγραφο μαρτυρά και τα όρια της δράσης που μπορεί να αναλάβει γενικότερα η ΕΕ έναντι της Μόσχας.

Είναι πολλοί πια εκείνοι και στη Βρετανία που μιλούν για την ηθική χρεοκοπία της Δύσης μετά τους πρόσφατους πολέμους στην κεντρική Ασία. Ισάξια πρώτος «οφειλέτης», εξάλλου, είναι ο Τόνι Μπλερ.

Ορμώμενοι από αυτή τη συζήτηση πολλοί έχουν αρχίσει να αμφισβητούν το κατά πόσο η Βρετανία έχει την ικανότητα και το δικαίωμα να το «παίζει» μεγάλη δύναμη.

Ο εκ των «μικρών» βουλευτών των Τόρις Ντάγκλας Κάρσγουελ αναρωτήθηκε με αφορμή το ταξίδι Χέιγκ στο Κίεβο μήπως τελικά η επιθυμία της Βρετανίας να βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων πηγάζει όχι τόσο από μια αίσθηση δύναμης όσο από φόβο ότι θα αποκαλυφθεί η αδυναμία της.

Η ήττα του Ντέιβιντ Κάμερον στο θέμα της επέμβασης στη Συρία, με πρωτεργάτη της ανταρσίας τον ηγέτη του άλλου μεγάλου κόμματος, τον Εντ Μίλιμπαντ, ήταν ένα σοκ που για κάποιους σχολιαστές άνοιξε την πόρτα σε μια νέα εποχή.

Μια εποχή που η Μεγάλη Βρετανία έχει μικρύνει, παραδεχόμενη τα νέα όρια των δυνατοτήτων της.

Μπορεί -ίσως- η περιβόητη διπλωματία της να είναι σε θέση να κάνει ακόμα θαύματα στο παρασκήνιο.

Αλλά και αυτή η καημένη χρειάζεται κάποιο πάτημα στην οικονομική ισχύ, στις διεθνείς συμμαχίες.

Εκεί πλέον η Βρετανία δεν ηγείται – πασχίζει να κρατηθεί στο ρυθμό που υπαγορεύουν όλο και πιο έντονα άλλοι, νέοι παίκτες.

Και αυτοί λένε ότι οι αυτοκρατορίες περάσαν και πάνε.